Fieldorf? Kto to jest Fieldorf?

Do 1989 roku Polacy nie mogli rozmawiać o swojej prawdziwej historii. Podobnie jak zbrodnia katyńska, również los legendarnego dowódcy Kedywu AK, Augusta Emila Fieldorfa, pseudonim "Nil", pozostawał tematem pomijanym na lekcjach historii. Bohater narodowy, zniszczony przez komunistyczne władze, został wyparty ze zbiorowej świadomości Polaków. Trzeba było kilkudziesięciu lat zmagań o prawdę, by "Nil" zajął należne mu miejsce. Jak podkreśla reżyser Ryszard Bugajski: "Dopiero w wolnej Polsce mogłem opowiedzieć tę historię"...

Historia zatoczyła koło. Dawna Aleja Bieruta na warszawskim Gocławiu to dzisiaj ulica Fieldorfa.

Czy jednak po kilkudziesięciu latach wszyscy już potrafimy odpowiedzieć na pytanie "Kto to był Fieldorf"?

Początki kariery

Bohater filmu „Generał Nil”, August Emil Fieldorf, urodzony 20 marca 1895 r. w Krakowie, zbrojnym czynem (jak niemal całe jego pokolenie) tworzył XX-wieczną historię Polski. W szeregach I Brygady Legionów Polskich od 1914 r. walczył o wolność ojczyzny. Po odzyskaniu niepodległości pozostał w wojsku. Cieszył się u przełożonych opinią wybitnego oficera, a podwładni lubili go, cenili i szanowali. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. i w kampanii wrześniowej 1939 r. dowodząc w stopniu podpułkownika 51. pułkiem piechoty Strzelców Kresowych. Po zakończeniu działań wojennych przedostał się do Francji i Anglii.

Pierwszy emisariusz

August Emil Fieldorf wrócił do okupowanego kraju jako pierwszy emisariusz Naczelnego Wodza i Rządu RP w Londynie, by kontynuować walkę z okupantem. Działał pod kilkoma pseudonimami, m.in. „Maj”, „Weller”, „Nil”. W ZWZ (Związek Walki Zbrojnej) i w AK (Armia Krajowa) pełnił wysokie funkcje, m.in. inspektora Komendy Głównej, komendanta obszaru Białystok AK i dowódcy Kierownictwa Dywersji „Kedywu” KG. „Kedyw” wsławił się walecznością, odwagą i dużą skutecznością przeprowadzanych akcji, np. niszcząc niemieckie wojskowe transporty kolejowe, odbijając aresztowanych żołnierzy armii podziemnej pod Arsenałem, dokonując zamachu na generała SS i Policji, „kata Warszawy”, Franza Kutscherę.

NIE!

W kwietniu 1944 r. powierzono Fieldorfowi niezwykle trudne zadanie – stworzenie i kierowanie głęboko zakonspirowaną organizacją „Niepodległość” o kryptonimie „NIE”, która miała za zadanie przeciwstawiać się zniewoleniu narodu polskiego pod okupacją sowiecką.

Aresztowanie

Po Powstaniu Warszawskim, już w stopniu generała brygady Fieldorf został zastępcą gen. Leopolda Okulickiego, dowódcy AK. Przypadkowo aresztowany przez NKWD (ros. Narodnyj Komissariat Wnutriennych Dieł) 7 marca 1945 r. w Milanówku, pod okupacyjnym nazwiskiem Walenty Gdanicki, przez ponad 2 lata katorżniczo pracował na Syberii. Po powrocie do kraju (26 października 1947 r.) skrajnie wycieńczony i schorowany zamieszkał z żoną Janiną i córkami Krystyną i Marią w Łodzi, gdzie po kilku miesiącach ujawnił swoją prawdziwą tożsamość przed władzami wojskowymi (Rejonowa Komenda Uzupełnień). Chciał pozostać w kraju. Ucieczkę za granicę, gdy prześladowano jego podkomendnych, uważał za tchórzostwo i zdradę ideałów. Aresztowany 9 listopada 1950 r. kategorycznie odmówił wszelkiej współpracy z reżimem komunistycznym.

Proces

Oskarżony na podstawie fałszywych zeznań wymuszonych na świadkach torturami, skazany na karę śmierci, nie chciał prosić o łaskę. Wyrok wykonano 24 lutego 1953 r. w więzieniu Mokotowskim w Warszawie przez powieszenie. Miejsce jego pochówku do dziś nie jest znane.
Był odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari. Czterokrotnie Krzyżem Walecznych, a pośmiertnie Orderem Orła Białego.

Maria Fieldorf i Leszek Zachuta