Recenzja książki: Dziewczyna z kamienicy. Czas nadziei

Recenzuje: Piotr Piekarski

Dziewczyna z kamienicy. Czas nadziei to poruszająca saga rodzinna, opowiadająca o tym, jak wielka historia wpływa na losy zwyczajnych ludzi.

Przedwojenny Pleszew (wówczas nazywany Pleschen) był miastem wielokulturowym, w którym splatały się losy ludzi różnych kultur. To właśnie tu, w jednej z kamienic, mieszkała Adela Kałuża, najlepsza prasowaczka w powiecie. Kobieta przez całe życie ciężko pracowała, by jakoś związać koniec z końcem. Jej dzieci szybko opuściły Pleschen w poszukiwaniu lepszego życia. Uczyniła to także Irena, która pozostawiła niespełna czteroletnią córkę Helenę pod opieką babci Adeli. To wokół losów dziewczynki koncentruje się pierwszy tom sagi Dagmary Leszkowicz-Zaluskiej.

Autorka – inspirację czerpiąc z historii rodzinnych – odtwarza świat, który odszedł wraz z biegiem dziejów. Leszkowicz-Zaluska portretuje mieszkańców pleszewskiej kamienicy przy ulicy Gnieźnieńskiej 10. Ukazuje sąsiadów, którzy żyli ze sobą w zgodzie, choć należeli czasem do zupełnie różnych światów. Jest tu babcia Adela, reprezentująca świat, który powoli odchodzi, ale i Stefania Niemyjska, nowoczesna, wyemancypowana kobieta, która przekazuje swe wartości dorastającej Helence. Są właściciele kamienicy – ludzie dobrzy, życzliwi dla swoich sąsiadów, choć będący w zupełnie innej sytuacji finansowej.

Niejako w tle Dagmara Leszkowicz-Zaluska prezentuje historie dotyczące znanych przemysłowców, postaci znanych z lekcji historii, wplatając w swą narrację ciekawostki i anegdoty. W tle mamy też I wojnę światową, powstanie wielkopolskie i wydarzenia z nim związane. Znać solidny research przeprowadzony przez autorkę dotyczący praktycznie każdej sfery życia (od medycyny aż po chociażby finanse), który dodaje powieści wiarygodności.

Dziewczyna z kamienicy. Czas nadziei to powieść pozostająca bardzo blisko ziemi, blisko zwyczajnych ludzi i ich losów. Z jednej strony dzieje się tak, bowiem Dagmara Leszkowicz-Zaluska czyni narratorką swojej opowieści małą Helenkę – wydarzenia obserwujemy więc częściowo z perspektywy dziecka. Z drugiej strony – Dziewczyna z kamienicy. Czas nadziei to proza bardzo literacka w charakterze i ogromnie dojrzała. Skupienie na zwyczajnych czynnościach – choćby ukazywanie piękna zajęcia tak z pozoru błahego, jak prasowanie – i nadawanie im rytualnego wymiaru przywodzi na myśl książki Wiesława Myśliwskiego.

Na wiarygodność powieści Dagmary Leszkowicz-Zaluskiej składa się także stylizacja, szczególnie obecna w dialogach. Mamy tu, oczywiście, gwarę, ale też jidysz czy język serbołużycki. Fragmenty te ubarwiają powieść, a także nadają dodatkowo charakteru postaciom.

Choć saga Dagmary Leszkowicz-Zaluskiej zatytułowana jest Dziewczyna z kamienicy, to Helenka Kałuża nie jest jej jedyną bohaterką. Przeciwnie – w pierwszym tomie równie ważną rolę pełni jej babcia, Adela, a także inne panie, które pojawiają się na stronach książki. W efekcie Czas nadziei staje się historią kobiet, zmuszonych do tego, by jakoś radzić sobie w niełatwych czasach. To także – choć akcja książki toczy się ponad sto lat temu – bardzo współczesna opowieść o poszukiwaniu szczęścia. Z pewnością powieść Dagmary Leszkowicz-Zaluskiej żadnego z czytelników nie pozostawi obojętnym.