Z piórem na wojnie

AFGANISTAN

Sean Parnell miał 24 lata, gdy został dowódcą elitarnej 40 osobowej jednostki, znanej jako "Pluton Wyrzutków". Razem ze swoimi podkomendnymi spędził 485 dni, walcząc z Talibami w Afganistanie. Relacja Parnella, wydana w formie wspomnień (Pluton Wyrzutków, Sean Parnell Wydawnictwo Literackie, październik 2012), jest wstrząsającym świadectwem wojennej rzeczywistości z kraju wiecznego konfliktu. Parnell dzieli się swoimi doświadczeniami z niezwykłą szczerością; opisuje rodzące się wśród żołnierzy przyjaźnie, presję związaną z dowództwem, ale także strach pod ostrzałem nieprzyjaciela czy powolny proces oddalania się od własnych emocji, aby wytrwać we wrogiej rzeczywistości. Dzięki sprawozdaniu młodego porucznika dostrzegamy sprzeczności Afganistanu: barbarzyństwo, współczucie, wdzięczność, zdradę.  Jako obserwator świata, Sean Parnell jest niezwykle uważny. W Plutonie Wyrzutków poznajemy jednak nie tylko Afganistan, ale także historię człowieka, który przeszedł niezwykłą przemianę z beztroskiego studenta amerykańskiej uczelni, który zaciągnął się do wojska w reakcji na zamach z 11 września 2001 r., do weterana wojennego, który na skutek doświadczeń, do dnia dzisiejszego walczy z PTSD. 

IRAK

II wojna w Zatoce Perskiej do dziś wzbudza wiele kontrowersji. Komentatorzy czasem w skrajnie różny sposób oceniają zarówno przyczyny, jak i przebieg tego konfliktu. Wiele wątpliwości wzbudza również przebieg misji stabilizacyjnej. Ważnym głosem w dyskusji dotyczącej tej wojny jest Irak. Piekło w raju Pawła Smoleńskiego. Pozycja ta jest reportażową próbą opisu rzeczywistości Irakijczyków po obaleniu reżimu Saddama Husajna. Poznajemy historie przedsiębiorców i aktorów, mężczyzn i kobiet, terrorystów, tancerzy i zwykłych obywateli, stojących po przeciwnych stronach barykady. Smoleński opisuje zwolenników i wrogów reżimu, apostołów wyzwolonego Iraku oraz przeciwników nowego porządku. Z reportaży wyłania się rzeczywistość bez cenzury. Irak – i co ważniejsze – Irakijczycy, którym autor przypatruje się z uwagą, nie są pokolorowani, stonowani ani zaprzęgnięci w służbę polityczno-wojskowej propagandy, są prawdziwi i bardzo ludzcy. Paweł Smoleński, decydując się na napisanie tej książki, podjął udaną próbę wsłuchania się w głos – choć może z racji różnorodności i wielobarwności bardziej adekwatne byłoby określenie „głosy” – prawdziwego Iraku. 

CZECZENIA

Opinia publiczna skupia swoją uwagę na tematach, które w danej chwili są nośne medialnie. Czeczenia już taka nie jest. Stabilizacja, choć pozorna, odebrała Czeczenom zainteresowanie dziennikarzy. Jonathan Littel w książce Czeczenia. Rok III zawarł wszystko to, co zostało przemilczane przez media. Oddał głos ludziom przetrąconym przez historię, którzy za względną normalność płacą wolnością i zgodą na terror Ramzana Kadyrowa i Rosji. Z reportażu Littela wyłania się obraz Czeczenii, która podnosi się ze zniszczeń wojennych, Czeczenii, na którą Ramzan Kadyrow – Wielki Budowniczy – nakłada opatrunki normalności: odrestaurowane kamienice, restauracje, zadbane ulice, kolejne inwestycje. Warto poznać obraz kraju, który pod plastrami i bandażami ma jątrzące się rany ludzkiego strachu, korupcji i wszechobecnego terroru.

IZRAEL-PALESTYNA

Konflikt izraelsko-palestyński trwa od dziesiątków lat. Przyglądając się sytuacji w tamtym rejonie, bardzo łatwo wpaść w pułapkę kategorycznego opowiedzenia się po jednej ze stron. Autorowi książki Izrael – Palestyna. Pokój czy święta wojna udało się tego uniknąć i dzięki temu czytelnik ma szansę usłyszeć głos, który zamiast stawać po którejkolwiek ze stron barykady, opowiada się ze pokojem. To ważne, ponieważ  dość łatwo zapomnieć, że uczestnikami i ofiarami konfliktu są zwykli ludzie mieszkający w miejscu, w którym – jak to ujął Llosa – wpływ historii wydaje się potężniejszy, a życie bardziej intensywne niż gdziekolwiek indziej.