Recenzja książki: Romantyczni w Paryżu

Recenzuje: Adrianna Michalewska

Romantyczni w Paryżu to kontynuacja losów bohaterów znanych z pierwszego tomu Doroty Ponińskiej – Romantycznych. Po upadku powstania listopadowego Polacy tłumnie opuszczają kraj. Carski ukaz, grożący powstańcom wywózką na Sybir lub w śniegi Kaukazu, zmusza tysiące dawnych walczących do emigracji. Ruszają przez Prusy do Francji i Anglii, niepewni czekającego ich losu. Wśród uchodźców jest też książę Adam Czartoryski z rodziną. Osiadają w Paryżu, gdzie tłumy weteranów usiłują znaleźć dla siebie lepszą przyszłość, jednak nic nie wskazuje na to, że czeka ich jakakolwiek poprawa losu. Pomimo zabiegów księcia Czartoryskiego rządy Francji i Anglii nie zamierzają występować w obronie praw Polski. Choć od Kongresu Wiedeńskiego i postanowień obradujących nie upłynęły nawet dwie dekady, prawa Królestwa Polskiego są przez cara regularnie łamane. Podległa Rosji Polska nie może liczyć na żadne wsparcie ze strony krajów zachodnich. Francuzi oficjalnie dystansują się wobec polityki Czartoryskiego, a Anglicy nie zamierzają psuć swoich relacji z carem.

Starzejący się książę Czartoryski zamieszkuje z rodziną w małym paryskim mieszkanku. Księżna sama pierze odzież swoich bliskich i chodzi na targ. Ku zaskoczeniu wszystkich, codzienne wyzwania sprawiają kobiecie wiele radości. Postanawia nakłonić męża do otwarcia salonu literackiego i przy pomocy swojej matki kupić w centrum stolicy Francji podupadły pałac, z którego zamierza stworzyć centrum polskie na obczyźnie. Odrestaurowany Hotel Lambert staje się namiastką Polski we Francji.

Autorka w panoramicznej powieści odmalowuje losy Polaków w pierwszej połowie XIX wieku. Na tle bezdomnych i pozbawionych szans na powrót do kraju weteranów pojawiają się postaci ze świata polityki i kultury, z Adamem Mickiewiczem i Juliuszem Słowackim na czele. Próby zainteresowania Europy sprawą Polski, beznadziejna walka o odzyskanie niepodległości, kulisy powstania wielkich polskich poematów oraz tragiczne losy Polaków w Kongresówce tworzą barwny kobierzec zdarzeń, które są tłem przygód bohaterów serii. Jest wśród nich znany z tomu pierwszego Maurycy, także uczestnik przegranego powstania, który dostrzega w Adamie Mickiewiczu szansę na duchowe odrodzenie się ludzkości. Gdy na scenie pojawia się także Andrzej Towiański, tajemniczy prorok z Litwy, wśród emigrantów powstaje ferment. Uchodźcy dzielą się na tych, którzy chcą walki z caratem i na tych, którzy pragną zjednoczenia ludów Słowiańszczyzny oraz Polski w duchu mesjanistycznym. Silne tendencje panslawizmu nakładają się na ten obraz rozpolitykowanej Polonii, nie radzącej sobie ani z wizją przyszłej Polski, ani z problemami dnia codziennego. Żebrzący na ulicach dawni powstańcy, irytujący znudzonych nimi Francuzów, coraz bardziej zamykają się we własnym gronie, w którym nadmierny entuzjazm przeplata się ze zgorzknieniem.

Ponińska bardzo dokładnie opisuje rozterki młodego wieszcza – Juliusza Słowackiego. Nieustępujący talentem Mickiewiczowi Słowacki cierpi z powodu odrzucenia i niezrozumienia wśród emigrantów zgromadzonych wokół Adama. Samotność Juliusza, dramatyczne pożegnanie z matką, która pozostała w Krzemieńcu, a także poczucie wyobcowania ze świata, w którym musi przebywać, łączą się z silną potrzebą uznania w środowisku, w którym wszystko splata się i miesza, nie dając nadziei na szczęśliwe zakończenie. W tym świecie nikt nie może być doceniony i szczęśliwy. Choć to epoka wielkich umysłów i niezwykłej aktywności artystów, ich życie pełne jest smutku i dramatycznych wydarzeń.

Serię zakończy zapowiadany przez wydawnictwo tom Romantyczni zesłańcy.  Autorka zapowiada w nim rozprawę ze stereotypem polskiego zesłańca, który, warto zauważyć, jest w polskiej literaturze dosyć jednoznaczny. Czy dowiemy się, jak potoczyły się losy Mickiewicza i czy pomysł księcia Czartoryskiego, aby związać sprawę Polski z krajami Wschodu, okazał się słuszny? Zobaczymy.

Serdecznie polecam.

Tagi: literatura piękna