EKSTAZY KOBIECE

Katarzyna Krzan EKSTAZY KOBIECE Zapoczątkowany we wczesnych wiekach średnich kult dziewictwa doprowadził do rygorystycznego tłumienia potrzeb seksualnych, zwalczanych samookaleczeniami, surowym postem czy biczowaniem, co przyjmowano jako ofiarę złożoną sacrum w zamian za przyszłe rozkosze w Królestwie Niebieskim. Im większa asceza, tym większe szanse na zbawienie i szczęście w życiu wiecznym. Pogarda dla ciała była niczym w porównaniu z łaskami, które można było w zamian otrzymać. Wiele zakonnic, a potem świętych, twierdziło z całym przekonaniem, że zostały poślubione samemu Chrystusowi, czemu dawały wyraz w umartwieniach i pragnieniu śmierci, by jak najszybciej opuścić ziemski świat. Duchownym, którzy wyrzekli się życia erotycznego i próbowali zagłuszać popęd płciowy praktykami ascezy, pociechę przynosiły ekstatyczne przeżycia mistyczne, będące substytutem spychanej rozpaczliwie erotyki. Obiektami pożądania stawali się: dla mniszek Chrystus jako Oblubieniec, a dla mnichów Maria Dziewica. Mistyczki w habitach i poszarpanych sukniach, popadały w konflikt z otoczeniem, wyszydzane i wielbione, przerażające i fascynujące zarazem. Kobiety świadome swej cielesności i świadomie z niej rezygnujące poprzez głodówki, bezsenność, samookaleczanie. Poniżające siebie do granic fizycznej wytrzymałości, by tylko móc choć na chwilę wznieść ducha na wyżyny religijnej ekstazy. Mistyczki, posądzane wielokrotnie o herezję, a przynajmniej o szaleństwo, rozwijały swoją skrywaną seksualność w płomiennych tekstach mistycznych. Kobieca mistyka miała swój specyficzny, kojarzący się z erotyzmem charakter, albo raczej: przekraczający seksualność cielesną, mimo że odczuwaną właśnie za pośrednictwem ciała i opisywaną jego językiem. We wczesnym średniowieczu, a także długo potem, doświadczenie ekstatyczne było jedynym powodem uprawniającym przeżywające je kobiety do przekazywania swych wrażeń i odczuć. Podstawowym uzasadnieniem ascezy uprawianej przez kobiety było wezwanie do wstrzemięźliwości seksualnej zawarte w Biblii jako sposób na odkupienie grzechu Ewy. Dla św. Augustyna dziewice były narzeczonymi Chrystusa. Zakonnice zrozumiały to dosłownie, mając Jezusa za swego oblubieńca oddawały mu swe ciała, pozwalały się obejmować. Dziewice zachowywały się zatem tak, jakby były kochankami Chrystusa, ślubowały mu wieczne oddanie i wstąpienie do Jego łoża. Weronika Giuliani sypiała nawet z barankiem, całując go i dając mu pierś do ssania. Kobieca mistyka jest przede wszystkim mistyką zaślubin. Wszystkie mistyczki były Oblubienicami z Pieśni nad Pieśniami. Nie traktowały jednak swojej roli metaforycznie, lecz dosłownie, „naprawdę” brały ślub z Chrystusem, stawały się Jego narzeczonymi, małżonkami. Św. Katarzyna ze Sieny (zm. 1380) posiadała nawet obrączkę włożoną jej na palec przez Jezusa. Co prawda, tylko ona ją widziała i czuła. Nie zmienia to jednak faktu, że podstawowym dążeniem owych dziewic, które rezygnowały z małżeństwa, życia rodzinnego, często nawet już po założeniu rodziny, było realne poślubienie Chrystusa, spełnienie marzenia księżniczki o doskonałym księciu. Zwycięstwo racjonalizmu sprawiło, że mistycyzm stał się chorobą psychiczną, przestał być traktowany jako fenomen osobistego kontaktu z Chrystusem. Oblubieniec odsunął się w cień, robiąc miejsce objawieniom maryjnym. XIX i XX wieczne mariofanie położyły kres erotyzmowi kobiecemu. Objawiająca się w Lourdes czy Fatimie Dobra Pani jest Niepokalanym Poczęciem, nie ma w niej ani grama erotyzmu. Maria Dziewica okazała się nową boginią, powierniczką dla kobiet, spadkobierczynią dawnych tradycji w nowych szatach. Zajęła miejsce brakującego dotąd pierwiastka kobiecego w religii chrześcijańskiej. Przejęła większość funkcji pogańskich bogiń, z wyjątkiem chyba tylko erotycznej, gdyż przez swe dogmatyczne dziewictwo i niepokalane poczęcie jest absolutnie czysta i nieskażona. Wizerunek Marii odarty jest z aspektu erotycznego, przypisywanego jej antycznym poprzedniczkom. Madonna udziela lekcji zasłuchanym dzieciom, głównie dziewczynkom-córeczkom. Ekstaza zostaje zastąpiona przez nabożną kontemplację, miłosne wyznania zostają odsunięte na rzecz przesłania dla ludzkości. Dziewczynki, czyste i niewinne stają się jedynie posłanniczkami, wypełniającymi wyższą wolę. Najświętsza Panienka staje się symbolem duchowej cnoty i cielesnej powściągliwości jako dziewica doskonała. Jej naśladowanie szczególnie kobietom pozwala choć częściowo odsunąć od siebie konsekwencje grzechu pierworodnego, skoro rajskie jabłko stanowiło symbol erotycznej pokusy, które wykorzystała kobieta przeciwko mężczyznom. Dlatego dla spadkobierczyń pierwszej kusicielki lepiej było trzymać się z dala od spraw cielesnych i kroczyć drogą Maryi Dziewicy.