Tęsknota za innym światem
Ottessa Moshfegh

Ottessa Moshfegh jest amerykańską pisarką o wielokulturowych korzeniach, jej matka pochodzi z Chorwacji, a ojciec z Iranu. Wychowywała się w muzycznej rodzinie, jednak początkową fascynację muzyką zamieniła na pasję do literatury. „Tęsknota za innym światem” to zbiór jej utworów powiązanych wspólnym motywem przewodnim – brakiem przystosowania do otaczającej rzeczywistości i poczuciem wyalienowania.

Bohaterowie kolejnych opowiadań budzą w czytelniku przede wszystkim niesmak, a nawet odrazę. Nie sposób ich polubić, identyfikować się z nimi, czy chociażby im współczuć. I nie taki cel zdaje się przyświecać Moshfegh, która drwi z konsumpcjonizmu i współczesnego stylu życia, nakazującego gonić za akceptacją świata i odnajdować samego siebie. Postacie wykreowane przez amerykańską pisarkę nie czują się dobrze we własnej skórze, ale nie podejmują żadnych działań, aby to zmienić.

Moshfegh pławi się w obrzydzeniu i dryfuję w stronę naturalizmu. Zauważyć można w jej prozie inspirację stylem Charlesa Bukowskiego. Postacie z „Tęsknoty za innym światem” są niezwykle cielesne i ograniczone fizjologią. Potrzeby ciała determinują ich życie codzienne, stąd u amerykańskiej pisarki tyle obscenicznych opisów aktów seksualnych, czynności higienicznych, upijania się i odurzania narkotykami, a także defekacji czy wymiotowania.

Jednak tylko pozornie mogłoby się wydawać, że Moshfegh interesuje jedynie biologiczna strona życia bohaterów. Bowiem pod płaszczykiem odrazy i skrajnego realizmu pisarka przemyca nagą prawdę o człowieku, którego jeśli odrzeć z ładnego opakowania powłoki cielesnej, to pozostaje bezbronny i zmuszony codziennie konfrontować się sam ze sobą.

Kolejne opowiadania zdają się zazębiać pewnymi motywami, ale i diametralnie różnić. Nauczycielka z „Ulepszania siebie” podobnie jak kobieta z „Turystyki slumsowej” szuka ukojenia w autodestrukcji, próbuje przytępić możliwości swojego intelektu pogrążając się w używkach i dowartościowując się cudzym kosztem. Tytułowy „Pan Wu” i mężczyzna z „Malibu” pogrążają się we własnych obsesjach i natręctwach. Bohaterka „Dziwadeł” celowo tkwi w toksycznej relacji, a chłopiec z „Tutaj nigdy nic się nie dzieje” biernie czeka na odmianę swego losu, mimo wyjazdu do wielkiego miasta.

Wszystkie postaci zdają się być nieakceptowane przez społeczeństwo, poplątane emocjonalnie i wyobcowane. Jednocześnie w pewien sposób podświadomie dążą do bycia zrozumianym, przejawiając nierzadko masochistyczne zachowania – w aspekcie emocjonalno – psychicznym, ale i fizycznym. Mężczyzna sportretowany w „Ciemnej, krętej drodze” wspomina jak w dzieciństwie zakradał się do domów sąsiadów pod ich nieobecność i z zazdrością oglądał wyposażenie mieszkań, i chociaż „minęło dwadzieścia lat, a ja nadal czułem, że wszystko, co dobre, czego chciałem, zawsze należało do kogoś innego” [1]. Dermatolog z opowiadania „Chłopiec plażowy” rozmyśla o żonie i zadaje sobie pytania na ile można poznać drugiego człowieka. „Ale co tak naprawdę wiedzieli o niej ci ludzie? Co w ogóle można wiedzieć o drugiej osobie?” [2].

Moshfegh fascynuje dążenie do samozagłady i autoagresja. Stworzeni przez nią bohaterowie balansują na krawędzi, dążąc do samounicestwienia i wzorem trzydziestotrzylatka z „Tańca w blasku księżyca”, który utknął w spirali materializmu i konsumpcji, mówią „ta kobieta widziała, że pragnę zniszczenia” [3].

„Tęsknota za innym światem” to lektura wywołująca w czytelniku sprzeczne uczucia. Z jednej strony poczucie odrazy, a być może nawet pogardy do wykreowanych przez Moshfegh postaci, z drugiej zaintrygowanie stylem i językiem pisarki. A ten jest bardzo dosadny i wulgarny, niezwykle realistyczny. Rzeczywistość widziana oczami Ottessy Moshfegh jest groteskowa, obrazoburcza i odstraszająca. Jej poznanie wymaga wyjścia ze strefy komfortu, zanurzenia się w środowisko, którego się nie akceptuje – właśnie po to, aby doświadczyć na własnej skórze wyobcowania i braku zrozumienia przez społeczeństwo jakiego doświadczają bohaterowie „Tęsknoty za innym światem”.

[Recenzja opublikowana na innych portalach czytelniczych]

[1] Ottessa Moshfegh, „Tęsknota za innym światem”, tłum. Łukasz Buchalski, wyd. Pauza 2021, str. 91.

[2] Tamże, str. 174.

[3] Tamże, str. 243.

Informacje dodatkowe o Tęsknota za innym światem:

Wydawnictwo: inne
Data wydania: 2021-05-05
Kategoria: Opowiadania
ISBN: 9788395900785
Liczba stron: 320
Tytuł oryginału: Homesick for Another World
Język oryginału: Angielski
Tłumaczenie: Łukasz Buchalski
Dodał/a opinię: NataliaM

Tagi: Konsumpcjonizm