Recenzja książki: Wiara Tolkiena. Duchowa biografia
Recenzuje: Danuta Szelejewska
Wiara nieustannie rozwijana owocuje świadectwem chrześcijańskiego życia. Doskonale rozumiał to znany (zwłaszcza z Hobbita i Władcy pierścieni) oksfordzki profesor J.R.R. Tolkien, nie traktujący swojej wiary jako czegoś wyodrębnionego z codzienności. Książka Wiara Tolkiena to Duchowa biografia pisarza, którego bogactwo życia i religijna tożsamość może być przykładem zarówno dla ludzi związanych z Chrystusem, jak również wątpiących i poszukujących.
Całość została podzielona na trzy zasadnicze części (Początek, Środek, Koniec), przy czym każdej z nich przyporządkowano konkretne lata, co ułatwia wykazanie związku między wiarą a powieściopisarstwem. Pomagając czytelnikowi zrozumieć wiarę Tolkiena w całej jej złożoności, autorka – mimo zachowanej chronologii wydarzeń – wielokrotnie wybiega naprzód, odnosząc się do odpowiednich fragmentów przyszłych dzieł, po czym wraca do porządku chronologicznego. Nie odrywając Tolkiena od czasów, miejsc i okoliczności życia (znaczenie kontekstu), rozpoczyna od Początku (dzieciństwo, rola rodziców, kolejne parafie, wpływ ojców oratorian, nauka modlitwy, formacja, podejście do sakramentu pokuty, związek małżeński, stypendium w Oksfordzie), prowadzi poprzez Środek (życie duchowe na froncie I wojny światowej, trudności religijne, problemy małżeńskie, przyjaźń z C.S. Lewisem, kariera naukowa i pisarska), aż do Końca (współudział w tłumaczeniu Biblii, powrót do Oksfordu oraz dzieła, zwłaszcza Władca pierścieni – stworzony przez człowieka głęboko religijnego bestseller, który zyskał sławę w świeckim świecie).
Zawierającą maksimum treści, a wydaną z okazji 50. rocznicy śmierci pisarza publikację Wydawnictwa Esprit z powodzeniem można uznać za doskonałe studium przypadku. Nie brak w niej wnikliwie zgłębionych przez autorkę poglądów Tolkiena dotyczących miłosierdzia, przebaczenia, zła, wiary w absolutne dobro, nieśmiertelności, prymatu Piotrowego, antysemityzmu. Nie brak omówień kluczowych aspektów życia modlitewnego Tolkiena jako chłopca, młodzieńca i mężczyzny (w tym ostatnim dostrzec można nacisk kładziony przez niego na uwielbienie Boga, bezwarunkowe zaufanie, życie wartościami religijnymi, dawane świadectwo), a także stosunku do postanowień Soboru Watykańskiego II, zainteresowań wydarzeniami międzynarodowymi z perspektywy chrześcijańskiej oraz podejścia do niekatolickich przyjaciół.
Treść Wiary Tolkiena jest wynikiem prowadzonych przez Holly Ordway badań, w których dużą rolę odegrali nie tylko archiwiści i bibliotekarze z Wielkiej Brytanii i Ameryki, ale również sam Tolkien (dziennik motywacyjny, listy, uwagi). Nie brak w lekturze przemyśleń teologów, filozofów, historyków oraz pisarzy. Nie brak faktów historycznych, dat, nazwisk, ówczesnych przepisów, wyników badań sondażowych, a także fragmentów biblijnych (wraz z siglami) oraz tekstów liturgicznych (podano źródła). Pojęcia łacińskie i włoskie wyjaśniono. Pomocą służą: Dodatek A (Oś czasu życia Tolkiena), Dodatek B (Modlitwy i fragmenty liturgii – tekst łaciński i tłumaczenie na język polski), Glosariusz (odsyłacze oznaczono symbolem ᵒ), Wykaz skrótów bibliograficznych, Przypisy końcowe (z podziałem na rozdziały, przypisy dolne oznaczono *), Bibliografia (prace J.R.R. Tolkiena, literatura pierwotna i wtórna na temat Tolkiena i Inklingów, kontekst historyczny, kulturowy i eklezjologiczny) oraz Indeks ogólny. Galeria zdjęć (wkładka w środku książki, odsyłacze w tekście) zawiera 72 dobrze opisane fotografie.
Obfitująca w najdrobniejsze szczegóły duchowa biografia katolickiego pisarza warta jest, by zapoznać się z jej treścią.
