Recenzja książki: Wyspa niebieskich lisów

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Od zawsze wiadomo, że podróże kształcą. Nabyta wiedza tym bardziej cieszy, im więcej nowych elementów dotychczas nieznanego świata zostanie odkrytych. Tak właśnie było w przypadku duńskiego żeglarza, kapitana Vitusa Beringa, który kierując wielką wyprawą polarną w XVIII wieku, przyczynił się do zlikwidowania wielu białych plam na mapie. O trudach wyprawy opowiada Stephen R. Bown w książce Wyspa niebieskich lisów, przybliżając czytelnikowi kulisy Legendarnej wyprawy Beringa.

Wyspa niebieskich lisów to lektura przeznaczona dla miłośników podróży. Autor podaje, iż pomysłodawcą wyprawy był dwudziestosześcioletni wówczas car Piotr I Wielki. Wyjaśniając pobudki, jakimi młody autokrata kierował się w swoich działaniach, Stephen R. Bown przytacza obszerne fragmenty jego wspomnień. Pokazuje, że to właśnie Piotr I skierował Rosję na drogę ku wielkości i zamożności. Dzięki niemu Rosja uległa przekształceniu ze średniowiecznej zacofanej prowincji w jedno z najważniejszych europejskich państw. I właśnie za jego sprawą została powołana do życia największa ekspedycja naukowa w dziejach oraz odkryta droga morska do nowych lądów.

Los odkrywców (przynajmniej większości z nich) zdaje się być z góry przesądzony. Zrozumiałym jest bowiem, że wyprawa w nieznane zawsze wiąże się z niepewnością, ryzykiem oraz niebezpieczeństwem. Nie inaczej było w przypadku podróży niezbadanymi szlakami Syberii i Alaski, gdzie przeszkody mnożyły się od samego początku. Ten, który większość swojego życia spędził na morzu, eksplorując Syberię, nie zrażał się jednak przeciwnościami. Więcej: odważnie stawiał im czoła podczas wielu wypraw lądowych i morskich.

Stephen R. Bown zdaje się doskonale rozumieć determinację Beringa - bohaterskiego komandora w służbie rosyjskiej marynarki, uwrażliwiając jednocześnie czytelnika na trudy, z jakimi musieli się borykać członkowie wyprawy. Pokazuje piękno, a zarazem niebezpieczeństwa arktycznego krajobrazu: bezdroża płaskowyżów, skaliste zbocza, jałowe wzgórza, lodowce, ciągłą wilgoć i chłód, nieustanną mgłę, lodowate i wirujące prądy morskie, przenikliwe wiatry, sztormy, a także aktywność wulkaniczną, obecność dzikich zwierząt, ogromne odległości, niedobory słodkiej wody, choroby i brak lekarstw oraz nie zawsze przyjazne nastawienie ludów zamieszkujących daleką Syberię. Najgorsze było jednak dopiero przed nimi: tytułowe niebieskie lisy (odmiana lisa polarnego), od wieków nie niepokojone przez człowieka, teraz – po rozbiciu okrętu i zaludnieniu wyspy przez ocalałych załogantów Św. Piotra – w brutalny i bezlitosny sposób broniły swojego terytorium. Obrazowego opisu ich działalności czytelnik szybko nie zapomni.

Książka Wyspa niebieskich lisów. Legendarna wyprawa Beringa to historia prawdziwa, opowiedziana przez Stephena R. Bowna w sposób pasjonujący i szczegółowy. Zamieszczony w publikacji ogrom faktów historycznych stawia ją w pozycji materiału naukowego. W tekście znalazły się (w całości lub w obszernych fragmentach) instrukcje, dekrety, raporty, rozkazy, plany, dziennik pokładowy Św. Piotra, prywatne zapiski oraz indywidualne obserwacje członków załogi. Pomocą służą tematyczne zdjęcia (z różnych źródeł), przypisy i materiały dodatkowe: kalendarium, mapy, bibliografia, a także propozycje dalszych lektur. Niezwykle wymowna jest okładka, zdobiona niknącym we mgle dalekomorskim okrętem.

Czytelnik sięgający po publikację Wydawnictwa Poznańskiego nie zawiedzie się. Dostarczy mu ona bowiem nie tylko globtroterskich przeżyć, ale również pozwoli poznać szczegóły Wielkiej Ekspedycji Północnej wraz ze skutkami, jakie przyniosła współczesnemu światu. Pozwoli też zadumać się nad wielkością bohaterskich odkrywców.

Tagi: Literatura faktu książka historyczna