Recenzja książki: Przemoc stosowana przez kobiety. Studium kryminologiczne
Recenzuje: Justyna Gul
Kobieta – sadystyczna manipulatorka?
Kobiety – przestępczynie i popełniane przez nich zbrodnie zawsze były tematem budzącym wiele emocji. Niezmiennie spotykały się one z negatywnymi opiniami ze strony społeczeństwa oraz napiętnowaniem. Przestępstwa kobiet żyjących na przestrzeni XIX wieku polegały najczęściej na oszustwach, kradzieżach czy składaniu fałszywych zeznań, jednak już w latach 60. oraz 70. XX w.iekunastąpiła znaczna zmiana charakteru popełnianych czynów. Wraz ze wzrostem przestępczości wzrósł również odsetek przestępstw popełnianych przez kobiety z użyciem przemocy.
Co sprawiło, że płeć piękna postanowiła sięgnąć po takie metody? Być może zawsze ich używała, czego dowodził socjolog Otto Pollak, twierdząc, że udział kobiet w przestępstwach jest proporcjonalny do udziału mężczyzn, zaś mała wykrywalność tych pierwszych wynika z faktu, że kobiety popełniają przestępstwa, które nieczęsto są zgłaszane albo traktowane łagodniej przez organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Ponadto twierdził on, że z uwagi na swoją seksualność, kobiety są świetnymi manipulatorkami, przy tym bywają bardziej okrutne od mężczyzn i częściej się mszczą. Czy tak jest rzeczywiście? Co popycha kobiety do sięgania po przemoc jako narzędzie do osiągania celów? Czy rzeczywiście przemoc stosowana przez kobiety przybiera bardziej wyrafinowaną formę, niż to ma miejsce w przypadku mężczyzn? Na wszystkie te pytania próbuje odpowiedzieć Marian Cabalski w obszernym studium zatytułowanym Przemoc stosowana przez kobiety. Studium kryminologiczne. Opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej Impuls książka stanowi próbę analizy zjawiska przestępczości kobiet, a jednocześnie próbę przełamania pewnego sposobu myślenia o kobiecie jako istocie słabszej i niezdolnej do agresji. Z racji tego, iż przemoc stosowana przez kobiety jest zjawiskiem nasilającym się, pozycja ta okazuje się niezwykle cenna, bowiem dostarcza wskazówek zarówno socjologom zajmującym się tematem, jak i psychologom, a także osobom stojącym na straży prawa. To również bodziec do dalszego zgłębiania tematu, bowiem praca Cabalskiego, mimo kompleksowego podejścia do zagadnienia, z pewnością nie wyczerpuje tematu.
Praca złożona jest z czterech części, na które składają się kolejne rozdziały. Część pierwsza stanowi wprowadzenie do problematyki, a także próbę nakreślenia tła przyczynowego, istoty oraz rozmiarów zjawiska przemocy stosowanej przez kobiety. Znajdziemy tu omówienie przesłanek wyboru tematu, próbę ukazania błędnego stereotypu mężczyzny jako sprawcy przemocy oraz form przemocy używanej przez kobiety (zarówno w przestępczości, jak i w konfliktowych interakcjach pomiędzy pracownikami oraz w relacjach osób pozostających w bliskich związkach). Autor przybliża pojęcie przemocy oraz definicji z nim powiązanych, a odwołując się do licznych przykładów, pokazuje, jak wiele trudności rodzi definiowanie przemocy w różnych dziedzinach nauki. Omawia również teorie naukowe dotyczące kobiet jako sprawczyń przestępstw oraz aktów przemocy i przytacza wyniki badań nad przemocą stosowaną przez kobiety w Polsce.
Część druga przedstawia symptomatologię przemocy stosowanej przez kobiety, a także jej skutki. Rodzina została ukazana w niej jako środowisko występowania przemocy, zaś autor podkreśla, że kobiety mogą być terrorystkami środowiska rodzinnego. W jednym z rozdziałów składających się na część drugą znajdziemy omówienie symptomów maltretowanego męża, charakterystykę profilu osobowościowego kobiety maltretującej partnera, a także motywy i pobudki przemocy stosowanej przez kobiety w rodzinie. W części tej poruszony został również temat działalności ruchu obrońców praw ojców i dzieci oraz utrudniania ojcom kontaktów z dziećmi.
W części trzeciej zostały opisane badania własne, dotyczące przejawów przemocy stosowanej przez kobiety w małżeństwie bądź w związku partnerskim. Autor opisuje metodologię badań własnych, omawia koncepcję i organizację przedsięwzięć badawczych, prezentuje cele i przedmiot badań oraz formułuje hipotezy badawcze na użytek sondażu obejmującego zbiorowość pełnoletnich mężczyzn, zamieszkałych na terenie trzech województw: łódzkiego, mazowieckiego oraz lubelskiego. Wnioski z tych badań można znaleźć w części czwartej – na podstawie uzyskanych w toku sondażu odpowiedzi możliwe było sformułowanie jednoznacznych ustaleń dotyczących zjawiska będącego przedmiotem dociekań. Pozyskane dane autor odnosi również do rezultatów innych badań, dowodząc, że zjawisko przemocy stosowanej przez kobiety odznacza się trendem wzrostowym.
Przemoc stosowana przez kobiety Mariana Cybulskiego to intrygująca, ale również niepokojąca lektura, z której wyłania się nieprzystający do funkcjonujących stereotypów obraz kobiety – sprawczyni, znęcającej się nad partnerem zarówno w związku małżeńskim, jaki pozamałżeńskim. Wnikliwa analiza przeprowadzona przez autora, poprzedzona wieloaspektowym wstępem teoretycznym, pozwalającym na szersze spojrzenie na kwestię przemocy, czyni publikację wyjątkową. Jestem przekonana, że wielu czytelników potraktuje książkę jako bodziec do własnych badań, a może nawet do opracowania programów prewencyjnych. Jednoznaczne wskazanie wzrastającej tendencji do przemocy wymaga również dyskusji zmierzającej do uzyskania odpowiedzi na pytanie, co zrobić, by tę prawidłowość odwrócić bądź przynajmniej utrzymać obecną skalę zjawiska.
