Recenzja książki: Ostatni akt

Recenzuje: Adrianna Michalewska

Schyłek lat 20-tych XX wieku i szalony Paryż czasów art deco. Szampan leje się strumieniami, a milionerzy wydają pieniądze na diamenty, samochody i suknie od Coco Chanel. Świat szasta banknotami na prawo i lewo, nie martwiąc się o przyszłość. Dekadencja artystów, narkotyki i swoboda seksualna kreują codzienność stolicy Francji, w której łatwo o sławę, pieniądze i jednodniową miłość.

W tym szalonym świecie przed siedemnastoletnią Rafaelą Fano zatrzymuje się luksusowe bugatti, a prowadząca je kobieta zaprasza dziewczynę do całkiem nowej rzeczywistości. Tamara Łempicka, uciekinierka przed bolszewikami, genialna artystka i kobieta, która stworzyła swoją legendę, zaproponowała Rafaeli pozowanie do portretu. Jednak oprócz roli muzy Łempicka zapragnęła uczynić z Rafaeli kochankę, przyjaciółkę, powierniczkę i oddaną współartystkę, z którą chciała dzielić paryskie dni.

Inspirująca uroda Rafaeli stała się dla Tamary okazją do stworzenia kilku ważnych obrazów, z których jeden – a o tym obrazie-akcie mówi powieść Ostatni akt – związany był ze skandalem obyczajowym i intrygą, która podzieliła Rafaelę i Tamarę.

Powieść składa się z dwóch części. Pierwsza, znacznie bardziej obszerna, obejmuje czasy paryskie, gdy Tamara poznaje Rafaelę, gdy zaczyna się ich romans i wspólne życie. To ciekawa opowieść o epoce tuż przed wielkim kryzysem, gdy świat jeszcze bawił się beztrosko i nie dostrzegał nadchodzącej katastrofy ekonomicznej. Wymieszane towarzystwo artystów, przedsiębiorców i zubożałej arystokracji-uciekinierów z Europy Wschodniej usiłowało zawładnąć codziennością, w której szampan i stosy banknotów grały decydującą rolę. To – wreszcie – czasy niezwykłego rozwoju sztuki, wielkich nazwisk, rozkwitu malarstwa i powstania szeregu nowych nurtów, które zmieniły malarstwo europejskie na zawsze.

Druga część, znacznie skromniejsza, to refleksja Tamary Łempickiej, już po latach, nad tym, co właściwie się wydarzyło pomiędzy nią a Rafaelą i próba odpowiedzi na pytanie, dlaczego Rafaela odeszła i wybrała spokojne, skromne życie, z dala od blichtru artystycznego świata Łempickiej. To – wreszcie – refleksja nad tym, co w życiu jest najważniejsze i najpiękniejsze, a czego nie da się kupić lub uzyskać w zamian za oddane milionerowi młode ciało.

Książka Ellis Avery to opowieść o barwnych czasach, w których nie tylko nastąpił rozkwit sztuki, ale zmieniły się obyczaje. Ostatni akt to przede wszystkim jednak opowieść o burzliwych relacjach pomiędzy Tamarą a Rafaelą. Dużym atutem książki są przewijające się przez powieść postaci, historyczne i fikcyjne, które dodają tej historii blasku. Są wyraziste i doskonale skonstruowane, idealnie oddają charakter epokę.

Ostatni akt to powieść o wyjątkowej postaci, Tamarze Łempickiej. Do dziś nie wiemy, czy była Polką, czy Rosjanką. Z pewnością dysponowała niezwykłą osobowością i talentem, które nie tylko przyczyniły się do powstania charakterystycznych, rozpoznawalnych obrazów, ale na zawsze wpisały ją do świata wielkich postaci XX wieku. Dziś obrazy Łempickiej sprzedają się za zawrotne sumy, najdroższy „Portret Marjorie Ferry” dom aukcyjny Christies sprzedał za 82 mln. złotych. Kontrowersyjna sztuka Łempickiej stała się wyznacznikiem czasów, gdy piękno i pieniądze rządziły światem.

Polecam.

Tagi: Proza literacka