Recenzja książki: Odette i inne historie miłosne

Recenzuje: Magdalena Galiczek-Krempa

Analizując ostatnie dzieła Erica-Emmanuela Schmitta, można dojść do wniosku, że autor postawił sobie za cel nakłonienie czytelników do głębokich refleksji. Czyniąc bohaterami swoich książek zwykłych ludzi, sprawia, że jego powieści stają się uniwersalne, a poruszane problemy – bliskie współczesnym ludziom. „Odette i inne historie miłosne” to zbiór ośmiu nowel, traktujących ludzkie życie jako przestrzeń, w której rozgrywają się zarówno radosne, jak i bolesne wydarzenia. Schmitt, patrząc przez pryzmat ludzkich uczuć, wśród których na pierwszym planie ukazuje miłość, próbuje dać czytelnikom kilka życiowych rad, które serwuje w postaci dość banalnych morałów. „Odette” to jednak, choć jako zbiorek zawiera kilka wzruszających historii, niestety kolejna nieszczególnie udana książka Schmitta.

Bohaterkami nowel Schmitta są kobiety w każdym wieku, zajmujące niemalże wszystkie szczeble drabiny społecznej – od ekspedientki w sklepie po milionerkę. Tym, co łączy je wszystkie, jest żyjące bądź drzemiące w ich sercach uczucie – miłość. Bohaterki są przeważnie doświadczone przez życie – cierpią z powodu śmierci bliskiej im osoby, próbują pogodzić się z trudnościami, jakie zsyła na nie los, lub borykają się z ciężkimi chorobami. Jednak bez względu na to, w jakiej sytuacji się znajdują, próbują odnaleźć radość w otaczającym je świecie, dziękują za każdą chwilę, która przynosi im szczęście, cieszą się, gdy ich życie zaczyna biec lepszym torem.

Tym, co niewątpliwie od razu można zauważyć, jest fakt, że wiele nowel zamieszczonych w zbiorze „Odette i inne historie miłosne” chwyci szczególnie wrażliwych czytelników za serce, często wzruszy ich nawet do łez. Efekt ten udało się osiągnąć Schmittowi dzięki temu, że sięgnął w swoich historiach do tematów szczególnie bliskich zwykłym ludziom – do przemijania, życia w niedostatku, czy czekającej każdego z nas śmierci. Tematy te, choć oczywiście niezwykle istotne zarówno w literaturze, jak i w codziennym życiu, ujęte zostały przez autora w typowy dla niego sposób – strona estetyczna i emocjonalna znacznie przewyższają oryginalność i pomysłowość.

Każda z historii odmalowana została z ogromną precyzją. Otoczenie wypełnione jest mnóstwem szczegółów, co przywodzi często na myśl emanujący kiczem obraz. Miejsce akcji wielu nowel jest zazwyczaj dokładnie określone, jednak sposób jego przedstawienia wydaje się znacznie przesadzony. Także bohaterowie, którzy w zamyśle autora mieli być szczególnie bliscy czytelnikom, tak naprawdę nie wydają się autentyczni. Opis ich charakterów i osobowości jest subiektywny – Schmitt prezentuje bowiem tylko kilka cech każdej z postaci, na które zwraca szczególną uwagę. Przez to bohaterowie wydają się płytcy i nieprawdziwi – niewielu jest ludzi, którzy bez względu na wszystko zawsze są szczęśliwi albo bez przerwy narzekają.

Największą jednak wadą zbioru są narzucane czytelnikowi morały kończące każdą historię. W „Odette” znaleźć można kilka opowieści mających zaskakujące zakończenie, które jednak zostaje zniszczone przez banalne wnioski wyciągane przez autora. Czytelnik nie ma możliwości zastanowienia się nad postępowaniem bohaterów, nad słusznością decyzji, jakie podjęli, gdyż wszystko to robi za niego Schmitt. Tytułowa historia „Odette” wydaje się swego rodzaju aluzją do twórczości Schmitta, która może nie jest specjalnie wyszukanym rodzajem sztuki, ale jednak potrafi poruszyć serca przeciętnych ludzi i tchnąć w ich życie nieco optymizmu.

„Odette i inne historie miłosne” to niestety pisany niemalże na społeczne zamówienie zbiór uproszczonych, raczej niezbyt prawdopodobnych opowieści. Być może jest w nim trochę magii, trochę naiwnego optymizmu, który z pewnością rozjaśni szarość codziennego życia. Daleko jednak tym krótkim nowelom do znakomitego „Oskara i Pani Róży”, gdzie pomysłowość i wrażliwość autora podbiła serca czytelników.