Recenzja książki: Nie kończąca się historia

Recenzuje: Magdalena Galiczek-Krempa

Wydawcy książek wydawanych z myślą o najmłodszych czytelnikach prześcigają się pod względem atrakcyjności szaty graficznej, występowania przestrzennych czy trójwymiarowych elementów oraz bardzo często komicznej i urozmaiconej licznymi sloganami narracji. Są jednak także wciąż obecne powieści, od wielu lat wciąż wznawiane, które na trwałe wpisały się w kanon literatury dziecięcej i młodzieżowej. Jedną z nich jest z pewnością „Nie kończąca się historia” Michaela Ende, książka, której podstawowym atutem jest ponadczasowe podejście do najważniejszych spraw – przyjaźni, miłości czy realizacji własnych pragnień i marzeń. Powiedzieć, że powieść Michaela Ende zachwyca, to mało. Książka ta na długo pozostaje w pamięci czytelnika, gdyż jej uniwersalność i płynąca z niej mądrość na starcie dyskwalifikują wszystkie banalne, ale pięknie ilustrowane książeczki dla dzieci. 

Bastian Baltazar Buks, nieśmiały, tęgi i blady chłopiec pewnego deszczowego poranka wpada zziajany do antykwariatu. Powodem jego przypadkowych odwiedzin było ściganie chłopca przez wyśmiewających się z niego i dokuczających mu kolegów. Po niezbyt miłej rozmowie z antykwariuszem, Bastian dostrzega tajemniczą, pięknie wyglądającą książkę. Gdy właściciel sklepu na chwilę znika na zapleczu, chłopiec bez wahania kradnie książkę. Ucieka ze swoją zdobyczą na szkolny strych i pogrąża się w lekturze. Chłopiec tak angażuje się w opisywane w „Nie kończącej się historii” sytuacje, że zostaje wciągnięty w bieg wydarzeń w opisywanej w książce dziwnej krainie Fantazjanie.

„Nie kończąca się historia” jest zarazem książką, którą czyta mały Bastian, ale także książką, której sam staje się bohaterem. Publikacja ta, łącząca w sobie elementy powieści fantasy i baśni, ukazuje czytelnikowi nieznaną, tajemniczą krainę inspirowaną najdziwniejszymi snami. W powieści tej bowiem pojawiają się stwory, miejsca i wydarzenia zupełnie nierzeczywiste i nierealne – smoki, fauny czy Miasto Starych Cesarzy. Bastian początkowo tylko czyta o zadziwiających tworach Fantazjany, dopiero z czasem staje się jej bohaterem. Pobyt w pięknej i groźnej krainie odmienia chłopca, ale także uczy go wielu nowych, zupełnie obcych mu w rzeczywistym świecie rzeczy.

Książka Michaela Ende to także powieść drogi. Bastian śledzi zmagania bohaterów Fantazjany, którzy próbują sprowadzić do swojej krainy ludzką istotę. Kiedy udaje im się ściągnąć Bastiana, ten wpada w wir wydarzeń mających miejsce w Fantazjanie i sam kroczy drogą po wielu jej zakątkach, spotykając co krok nowych jej mieszkańców i stając się świadkiem czy uczestnikiem nowych wydarzeń. Chłopiec, stając się Wybawcą Fantazjany, uzyskuje prawo do spełniania swoich najskrytszych pragnień. W zamian jednak traci wspomnienia ze swojego świata. Jak w końcu odkrywa, musi mądrze gospodarować swoimi zdolnościami, aby na zawsze nie utracić wspomnień o ojcu, a także o sobie i swoim dawnym życiu.

„Nie kończąca się historia” pod warstwą wspaniałej baśni kryje także wiele aktualnych dzisiaj rad i przesłań. Książka ukazuje przyjaźń jako jedno z najważniejszych uczuć łączących ludzi, tym bardziej cenne, jeśli objawia się bezinteresownością, poświęceniem i wzajemnym zaufaniem. Powieść Michaela Ende uczy rozwagi i mądrości, ale także spełniania własnych marzeń i pragnień oraz dążenia do wyznaczonych sobie celów. Narrator udowadnia, że nie trzeba być pięknym i wspaniałym księciem, aby móc czynić rzeczy wielkie i przechodzące do historii.

„Nie kończąca się historia” zachwyca także pod względem narracji i barwnych opisów. Trudno wyobrazić sobie powieść lepiej opisującą przedziwną krainę, w której domy są żywymi tworami, a skały zdają się przybierać ludzką postać. W książce Michaela Ende wszystkie elementy zostały dopracowane w najmniejszym szczególe. Autor stworzył i opisał od podstaw zadziwiający świat, będący niejako odbiciem świata rzeczywistego, ale po części upiększonym,  po części także znacznie uproszczonym. 

Bohaterowie „Nie kończącej się historii” to wielcy indywidualiści, postaci wielowymiarowe, nie zaś płaskie, papierowe, czarno-białe twory. Bohaterowie zmagają się z wieloma trudnościami, muszą podejmować decyzje i dokonywać wyborów, za które przyjdzie im w przyszłości odpowiedzieć. 

„Nie kończąca się historia” to opowieść, do której nie tylko będzie się chciało, ale i powinno się wielokrotnie wracać. Tak obszernego zbioru uniwersalnych prawd przybranych w fantastyczne barwy i zaserwowanych w niepowtarzalny sposób próżno by poszukiwać. Książka Michaela Ende to dzieło pobudzające wyobraźnię najmłodszych dzieci, uczące życia dzieci nieco starsze, ale przede wszystkim – powieść, która nie pozwala zapomnieć o własnych marzeniach dorosłym czytelnikom.