Recenzja książki: Głowa do góry, Matyldo!

Recenzuje: Sławomir Krempa

Matylda Wróbel to nastoletnia dziewczynka. Na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, że niczym nie różni się od swoich rówieśników. Niestety, jest inaczej. 

Jedna noga Matyldy jest krótsza od drugiej. Niewiele - to kwestia tylko kilku centymetrów. A jednak. Przez tę drobną różnicę długości nóg nasza bohaterka kuleje, co w pewnym stopniu wyklucza ją poza grono rówieśników. A może przyczyna wykluczenia jest zupełnie inna niż mogłoby się wydawać? Na nieco ponad dwustu stronach powieści Anny Stryjewskiej będziemy towarzyszyć Matyldzie w chwilach radości i smutku. Poznamy jej codzienność, jej największe problemy i nadzieje. I po raz kolejny przekonamy się, że „inny” wcale nie musi oznaczać „gorszy”. 

Głowa do góry, Matyldo! to powieść kierowana przede wszystkim do rówieśników głównej bohaterki, a więc do młodszych nastolatków. Jej język dostosowany jest do odbiorcy - okazuje się więc prosty, choć nie przesadnie potoczny. Miejscami rzeczywistość opisywana przez Annę Stryjewską może wydawać się nieco odległa od tej, jaką znamy. Nie ma tu bowiem przemocy rówieśniczej, nie ma powszechnych przecież w szkole przekleństw czy agresji. Nie da się jednak ukryć, że Stryjewska nie idealizuje nad miarę świata przedstawionego, poruszając tematy ważne i niełatwe. 

Anna Stryjewska dotyka w swej powieści problemów bardzo różnych. Pisze więc - to sprawa najbardziej oczywista - o kalectwie czy niepełnosprawności, które wcale nie muszą oznaczać, że osoba nimi dotknięta zostanie wykluczona poza ramy społeczności. Pisze o tolerancji wobec odmienności, ale też o dojrzewaniu, o odkrywaniu własnej wyjątkowości i szczególnych talentów. Pisze o codzienności szkolnej, która nie odbiega zbyt mocno od tej, którą jej czytelnicy doskonale znają.

Z jednej strony więc Głowa do góry, Matyldo to książka, która może pełnić funkcję terapeutyczną w przypadku czytelników dotkniętych problemami do tych, które dotyczą Matyldy, z drugiej zaś - może uwrażliwić na drugiego człowieka młodych czytelników, którym kłopoty dziewczynki wydać się mogą zupełnie obce. Z pewnością pomoże młodemu człowiekowi wczuć się w sytuację jednego z rówieśników - tym bardziej, że narracja prowadzona jest tu z perspektywy samej Matyldy.

 
Niepełnosprawność to nie jedyny problem, jakiego dotyka Anna Stryjewska. Autorka pisze również o utracie jednego z rodziców, o konieczności pogodzenia się ze śmiercią bliskich. Mówi o pierwszym zauroczeniu i pierwszej miłości. Opowiada o konieczności przełamywania własnych ograniczeń i zahamowań. Pisze też o odkrywaniu własnych talentów. Czy to mało jak na książkę, która liczy niewiele ponad dwieście stron?

 
Tekstowi Anny Stryjewskiej towarzyszą proste, utrzymane w skali szarości ilustracje, ukazujące opisywane w powieści wydarzenia. Urozmaicą one lekturę czytelnikom młodszym, pomogą wyobrazić sobie główną bohaterkę, jej rodzinę i przyjaciół. Nieźle wydana i zredagowana powieść Stryjewskiej może być pierwszą poważniejszą lekturą dla dziesięciolatków. Poważniejszą - bo choć może nie ma tu dramatycznych zwrotów akcji, to i tak książka pozostaje atrakcyjną dla czytelnika, a - co najważniejsze - w sposób przystępny dotyka ważnych problemów i skłania do refleksji.