Recenzja książki: Cień jabłoni

Recenzuje: Justyna Gul

Rozliczenie z przeszłością

Historia musi wybrzmieć, by nabrała rysu realności, bo jeśli nikt jej nie wysłucha, to jakby to wszystko nigdy się nie wydarzyło, przez co nie ma jakiegokolwiek znaczenia – te słowa Wojciecha Szlęzaka głęboko zapadają w pamięć, bowiem każdy z nas nosi w sobie opowieść, którą pragnie podzielić się z innymi. Często te historie są opowiadane nie po to, żeby szukać u innych zrozumienia czy współczucia, ale po to, by rozliczyć się z przeszłością, by zamknąć pewien rozdział albo też zrozumieć popełnione błędy.

A jakie motywy kierują biznesmenem, Grzegorzem Adamczykiem, który porzucił całe dotychczasowe życie, kwitnący interes i zaszył się na wsi, opowiadając historię swojego życia? Na to pytanie odpowiedź znajdziemy w książce Wojciecha Szlęzaka Cień jabłoni. Opublikowana nakładem wydawnictwa JanKa, filozoficzna i pełna literackich aluzji powieść zachwyci wszystkich, którzy kochają słowo, jego brzmienie, którzy potrafią docenić mistrzowskie nim operowanie. To publikacja dla tych, którzy oczekują od książki więcej niż prostej historii – tu opowieści bohaterów się przeplatają, zaś granice pomiędzy przeszłością a teraźniejszością – zacierają. Pomiędzy kolejnymi stronnicami książki czai się natomiast niezgoda na sprzeniewierzenie się własnym zasadom, na obranie kierunku, w którym podąża większość społeczeństwa, a także rozczarowanie sobą i światem.

Główny bohater zabiera nas do rodzinnej wsi – Górnych, gdzie się wychował. Jego pobyt w domu rodziców przypomina ucieczkę przed rzeczywistością, ale i ślepą uliczkę. Zrezygnował z pracy, w której nie mógł się odnaleźć, nie ma jednak pomysłu, co dalej, w którym kierunku powinien podążyć. Dni zaczynają zlewać się z nocą, wypełnione mało produktywną pracą, ale i obserwowaniem zastanej rzeczywistości. Podczas jednego ze spacerów mężczyzna odkrywa, że starą chatę po zmarłej mieszkance wsi ktoś usiłuje ocalić od powolnego upadku. Okazuje się, że nowym właścicielem chałupy jest znany biznesmen, który przyjechał na prowincję rozliczyć się z przeszłością…

Ze wspólnych rozmów mężczyzn, których dzieli praktycznie wszystko, a jednocześnie łączy poczucie wyobcowania i oczekiwanie od życia czegoś więcej niż tylko produkowania i konsumowania, wyłania się obraz współczesnego świata i… współczesnego człowieka. Dla Adamczyka, który wraca wspomnieniami do czasów szkolnych, piętnuje popełnione wówczas błędy, opowiada o początkach biznesu, o kobietach, które mimowolnie krzywdził, o przyjaciołach, te historie są formą spowiedzi, choć nie o rozgrzeszenie tu chodzi. Biznesmen musi sięgnąć w głąb siebie, musi zrozumieć ten impuls, który pcha go do przodu, a jednocześnie powstrzymuje. Opowieści biznesmena są również katalizatorem zmian w życiu głównego bohatera, dostarczają mu refleksji i bodźca do działania.

Książka Cień jabłoni jest jedną z tych pozycji, po które sięgać można wielokrotnie, za każdym razem odkrywając w nich coś nowego, coś wartościowego. Do niektórych fragmentów wracałam kilkakrotnie, smakując zdania, chłonąc niezwykłą atmosferę tej melancholijnej opowieści. Bohaterowie znaleźli się na rozdrożu, a zapomniana dziś sztuka rozmowy i słuchania sprawia, że powoli z mgły wyłania się droga, jaką powinni obrać. Czy jednak zdecydują się nią podążyć? Warto to sprawdzić, choć zakończenie raczej stanowi spójne domknięcie całej historii niż wytrącenie czytelnika z myślowych ścieżek.

Szlęzak nie musi dodatkowo przykuwać uwagi gwałtownymi zwrotami akcji czy skomplikowanymi zabiegami – czytelnik koncentruje się na opowieści już od pierwszych jej stron i z tego transu wcale nie chce się wyzwolić. Socjologiczne ujęcie tematu i postawienie odbiorcy wobec obrazu współczesnej, brutalnej i małostkowej rzeczywistości, a także doskonale skonstruowani bohaterowie – to tylko kilka powodów, dla których Cień jabłoni jest pozycją tak wyjątkową, a przy tym tak trudną. Nie unikniemy bowiem podczas lektury autorefleksji i krytycznego spojrzenia na własne życie. Bez tego nigdy nie ruszymy do przodu…

Autorka bloguje na: www.qulturaslowa.blogspot.com