Warsztaty poetyckie, cz. 4: źródła inspiracji i poszukiwanie czytelników

Na koniec naszych warsztatów dwa wątki: pierwszy skupia się na poszukiwaniu inspiracji i motywacji do pisania; drugi wątek dotyczy publikowania wierszy i poszukiwania czytelników.

Źródła inspiracji 

Źródeł poezji jest kilka i łatwo je wymienić, np.: życie, język, uczucia, myślenie, ciało, potrzeba ekspresji, ale nieco trudniej uchwycić ich istotę i wpływ na danego poetę. Zwykle źródła poezji są zmieszane. Czasem z jednego wypływa wartki strumień, a inne pozostają ukryte w głębi pod powierzchnią wierszy. Spróbuj zastanowić się nad własnym źródłem poezji, gdzie ono bije i jakie nurty w nim dominują.

Bagaż życiowych doświadczeń zmienia nas, ale dla poety ważniejsze jest, że daje materiał, surowiec poetycki. Poezja konfesyjna, znajdująca się blisko życia, żywi się dramatami, zwątpieniem i nadziejami. Każdy inny rodzaj poezji również czerpie z życia, wydarzeń, spotkań i rozmów, chociaż ujawnia przeżycia i fakty nieco dyskretniej niż poezja wyznania. Wielu twórców od razu odrzuca tematy własne i kieruje się we wtórny lub jałowy autotematyzm (czyli pisanie o pisaniu wierszy). A to nie jest najlepszy temat dla początkującego twórcy. Wielu ucieka od pisania o życiu swoim lub cudzym, bojąc się odsłonić własne sądy i opinie, przez co wymyślny wiersz czasem staje się tworem sztucznym, któremu brak autentyzmu.

Zastanawiając się nad tym, skąd bierze się potrzeba pisania poezji, często wskazuje się na życie emocjonalne i intelektualne. O czytaniu i studiowaniu dzieł literackich, tak ważnym dla rozbudzania sprawności intelektualnych pisałem w pierwszym warsztacie tego cyklu.

Przyjrzyjmy się zatem emocjonalnym motywacjom pisania poezji. Uczucia są bardzo często pierwszym źródłem, z którego czerpią poeci i poetki. Zbigniew Herbert, radząc starajmy się pisać z niepokoju, wątpliwości, rozpaczy, wskazuje na uczuciowe źródła poezji. Widzimy, że poeta podsuwa raczej negatywne stany uczuciowe, związane z lękami i sceptycyzmem niż z zadowoleniem i szczęściem. Ta sugestia Herberta nie zamyka drogi do pisania wierszy o szczęściu, ale teksty afirmujące życie często popadają w banał.

Istnieje przekonanie, że wiersz jest dziełem intymnym, wytworem wnętrza poety. Dlatego czytelnik krytyczny nie ma prawa wiersza oceniać, bo urazi czyjeś prawdziwe uczucia. Intymne rzeczywiście jest przeżycie autora, które jest źródłem wiersza, ale sam wiersz, zapośredniczony w myślach autora i w języku, już nie jest intymny (przeżycie zostało zasłonięte, zawoalowane, zmetaforyzowane). Pisać wiersze miłosne i dzielić się nimi z kochanymi ludźmi jest piękną sprawą. Ale jeśli wiersz został opublikowany na przykład w sieci, czyli świadomie wypłynął ze sfery intymnej i został udostępniony do czytania innym, wtedy autor musi liczyć się, że ktoś może jego tekst ocenić jak każde inne dzieło - udane lub mniej udane.

 Poszukiwanie czytelnika. Poezja w internecie (blogi, fora, portale)

Poezja dopiero w konfrontacji z czytelnikami nabiera znaczenia. Upubliczniając tekst, autor chce się podzielić nim z czytelnikiem. Skończyły się czasy pisania do szuflady. Internet poszerzył granice recepcji poetyckiej i zmienił zasady. Publikować może każdy.. Początkujący poeci i poetki często zakładają blogi, gdzie publikują swoje wiersze. Takich blogów jest bardzo wiele i zwykle posiadają tylko kilka komentarzy i rzadko zyskują szerszy krąg odbiorców. Młodzi twórcy często poszukują odzewu czytelników, komentarza, rady lub opinii, które zweryfikują ich teksty. Dużo większy oddźwięk niż na blogach znajdujemy w miejscach takich jak fora poetyckie i portale literackie. Podam kilka przykładów: http://www.nieszuflada.pl/; http://liternet.pl/; http://www.poezja-polska.pl/fusion/main.php; https://www.poema.art.pl/; http://www.allarte.pl/. Lista miejsc gdzie można publikować wiersze jest bardzo długa i poza dużymi portalami istnieją również mniejsze i bardziej kameralne fora. Możliwość publikacji i komentowania wierszy posiada, oczywiście, również portal Granice.pl: https://www.granice.pl/wiersze.php.

Poszukiwanie czytelnika. Publikacje w czasopismach literackich

Tradycyjną formą publikacji poezji są papierowe czasopisma literackie i kulturalne. W Polsce istnieje około setka pism publikujących poezję. Do tych najważniejszych należą czasopisma patronackie Instytutu Książki: „Twórczość”,  „Odra”, „Literatura na Świecie”. Czasopisma są związane z konkretnymi środowiskami literackimi lub naukowymi, najczęściej w większych miastach jak np. wrocławska „Odra”, łódzkie „Arterie” i „Tygiel Kultury”, trójmiejskie „Topos”, „Migotana”, „Blizna”, poznański „Czas kultury”, w Lublinie „Kresy”, „Akcent”, w Krakowie „Ha!Art”, „Fragile”; w Katowicach „Opcje”, „FA-ART”, Szczecin „Pogranicza”, „Elewator”, Rzeszów „Fraza” itd.

Większość redaktorów przyjmujących wiersze do druku w czasopismach papierowych to profesjonaliści, obeznani ze współczesną sceną poetycką. Dlatego publikowanie w czasopismach papierowych jest kolejnym krokiem w rozwoju poety.  W biogramach początkujących poetów przed debiutem często znajdujemy wzmianki o publikacjach w czasopismach.

Poszukiwanie czytelnika. Bezpośrednie spotkanie z czytelnikiem.

Poszukiwanie czytelnika poprzez publikacje internetowe czy papierowe może przynieść znikomy rezultat, zwłaszcza na początku poetyckiej drogi.  Dla niektórych poetów ważniejsze staje się uczestnictwo w wydarzeniach literackich i bezpośrednie spotkanie oraz rozmowa z potencjalnym czytelnikiem. Branie udziału w spotkaniach i warsztatach poetyckich, wyjazdy na festiwale poetyckie i często powiązane z festiwalami konkursy jednego wiersza to bardzo dobry sposób na nawiązywanie znajomości z innymi piszącymi poetami i poetkami. Nie ma sensu wymienianie festiwali, bo każdy region posiada własne cykliczne wydarzenia i festiwale literackie. Trzeba zorientować się, gdzie w najbliższej okolicy są organizowane spotkania literackie czy konkursy i po prostu wziąć w nich udział. Zwykle na konkursach można zaprezentować swoją twórczość, a potem porozmawiać o niej z obecnymi słuchaczami i innymi uczestnikami.

Dygresja końcowa

W pisaniu wierszy wiele zależy od ambicji poety. Jeśli autor nie chce się uczyć i rozwijać umiejętności, a zależy mu tylko na tym, by wklejać wiersze na blog czy portal, to raczej nie potrzebuje warsztatów. Istnieje bardzo duża grupa twórców, którym wystarczy udostępnianie przeciętnych wierszy w internecie i - o ile nie domagają się z tego tytułu poklasku i uznania - wszystko jest w porządku. Jeśli jednak autor ma ambicję zostać dobrym poetą, musi dać z siebie więcej. Dobry poeta najpierw musi być dobrym czytelnikiem poezji, musi przejawiać zainteresowanie językiem i pracować nad swoim warsztatem poetyckim.

Mam nadzieję, że dzięki tym krótkim warsztatom znajdzie się grupa osób, która obierze za cel dalszy rozwój poetycki. Kilka tematów, o których pisałem w tym i poprzednich tekstach, to zaledwie część zagadnień, które dotyczą szerokiego pojęcia warsztatu poetyckiego. Na zakończenie wszystkim czytelnikom warsztatów życzę dużo inspiracji i wielu udanych wierszy.