Sprzedajemy książki, tanio

Ogólny poziom czytelnictwa w Polsce od wielu lat ma tendencję spadkową. Według badania przeprowadzonego przez Bibliotekę Narodową w 2012 r., ponad 60% Polaków w ciągu roku nie przeczytało żadnej książki. Kontakt z przynajmniej jedną zadeklarowało 39% badanych. 11 % to aktywni czytelnicy, którzy przeczytali przynajmniej 7 pozycji w ciągu całego roku.  Należy dodać, iż w badaniu pod pojęciem „książka” kryły się również albumy, poradniki, encyklopedie, słowniki i ebooki.

Przyczyn takiego stanu rzeczy można doszukiwać się na wielu płaszczyznach – w zmianie stylu życia, panującej modzie oraz zmianie postrzegania tego, co uważane jest za pożyteczne i przydatne do funkcjonowania w dzisiejszym społeczeństwie. W dobie Internetu, gdy każdy ma dostęp do wiedzy i najnowszej informacji w łatwo przyswajalnej formie, rola edukacyjna książki zmniejsza się. Pozostaje jeszcze czytelnictwo dla tzw. przyjemności – pozycji fabularnych, kryminałów, fantasy czy romansów. Jednak i tutaj odnotowuje się duże spadki w porównaniu do lat ubiegłych. Spadek sprzedaży przekłada się na branżę wydawniczą, w której walczy się o kurczącą się grupę czytelników.

Postępowe księgarnie muszą nieustannie podążać za klientem. Gdy ucieka – podbiec, złapać i powiedzieć: „tu jestem”. Tak działa marketing, również ten internetowy. Wraz z rozwojem rynku nowych technologii sprzedaż książek przeniosła się w dużej części do sieci. Księgarnie online zachęcają licznymi promocjami, gratisami, konkursami, a nawet kodami rabatowymi na książki. Przypominają, że czytanie sprawia przyjemność, wzbogaca słownictwo, a książka może być doskonałym prezentem dla bliskiej osoby. Oprócz niższych kosztów prowadzenia działalności i atrakcyjniejszych cen, księgarnie internetowe mają w zanadrzu jeszcze jeden produkt – ebooka. Wygoda obsługi i nieco niższa cena, jaką trzeba zapłacić za książkę elektroniczną, przyczynia się do zamierania tradycyjnego, papierowego czytelnictwa. Ze szczególnym niepokojem na dokonujące się procesy patrzą wydawcy i małe, lokalne księgarnie. W dłuższej perspektywie zmiany te oznaczają dla nich spadek dochodów, szukanie oszczędności, a w konsekwencji zamykanie najmniej rentownych biznesów.

W obliczu dokonujących się (niekorzystnych) zmian na rynku czytelniczym nie powinny nikogo dziwić niezadowolone głosy wydawnictw edukacyjnych, odpowiadające na rządowy pomysł wprowadzenia dla pierwszoklasistów jednego, wspólnego podręcznika. W założeniu byłby on kupowany przez szkoły i służył uczniom przez wiele lat. Nowy zestaw książek nauczania początkowego to obecnie koszt około 250 zł. Podręczniki szkolne są więc ogromnym rynkiem i corocznym „zyskiem stałym” dla setek ludzi. Niezadowolenie wydawcy i księgarza zderza się jednak z aprobatą rodziców – pod warunkiem, że nie prowadzą oni sprzedaży podręczników.

Obniżaniu się poziomowi czytelnictwa w Polsce sprzyjają także relatywnie wysokie ceny książek. Po nałożeniu 5% stawki podatku VAT na książki i czasopisma specjalistyczne w 2011 roku, odnotowano 12% wzrost cen i 8,3% spadek ich sprzedaży. Znacznie wyższą stawką podatku od towarów i usług (23%) obłożone są audiobooki i ebooki. Smutną prawdą jest, że kupno książki dla wielu osób stanowi spory wydatek. Widząc duży spadek poziomu czytelnictwa, trudno jednak oczekiwać, że przy wzroście dochodów znacząco wzrosną nasze wydatki na literaturę piękną.

Przed księgarniami i wydawnictwami trudne czasy walki ze spadającym poziomem czytelnictwa, decyzjami zapadającymi na szczeblu państwowym i trudną sytuacją ekonomiczną nabywców książek. Coraz bardziej istotne wydaje się podążanie za aktualnymi trendami, w tym wykorzystywanie Internetu do promocji, kreowania bestsellerów oraz sprzedaży książek w wersji papierowej i elektronicznej. Dzisiejszy księgarz, bibliotekarz i wydawca powinien być sprawnym marketingowcem, który zna się na nowych technologiach, i mówi językiem szybko żyjącego społeczeństwa.

***

Obraz: Wilhelmine Wulff - pixelio.de