Jak stać się bardziej inteligentnym? Ciekawostki na temat mózgu

Mózg to jeden z najbardziej niesamowitych ludzkich organów. Złożony z prawie 90 miliardów różnych komórek, powiązanych ze sobą niewyobrażalną liczbą połączeń. Kontroluje wiele procesów zachodzących w naszym ciele, w powszechnym przekonaniu związany z ludzką mądrością, wiedzą czy inteligencją. Niedawno głośno było o dwojgu ludzi, którzy stracili prawo do opieki nad dzieckiem z uwagi na zbyt niski iloraz inteligencji. Statystyki potwierdzają, że osoby mniej inteligentne zarabiają gorzej i częściej miewają problemy ze zdrowiem psychicznym. Nic więc dziwnego, że niektórzy ludzie próbują poprawić funkcjonowanie swego mózgu, kupując stymulatory i podłączając się do nich. Z drugiej strony rzesze naukowców prowadzą badania nad mózgiem, by poprawić jakość życia osób cierpiących na rozmaite schorzenia. Mózg fascynuje – i inspiruje. O tym, czy istnieją pigułki na rozum, czy należy obawiać się hakerów mózgu i czy można zgłębić tajemnice inteligencji opowiada książka Davida Adama Ukryty geniusz. Oto 10 zaskakujących faktów – ciekawostek na temat mózgu i inteligencji, wybranych spośród wszystkich, jakie znajdziecie w publikacji:

Nie jest prawdą, że człowiek używa tylko kilku procent swojego mózgu.

Mózg jest organem niezwykle skomplikowanym, a jego funkcjonowanie wciąż nie zostało jeszcze przez naukowców do końca zbadane i poznane. Przeświadczenie o niewykorzystywaniu całego mózgu wzięło się najprawdopodobniej ze złej nomenklatury. Nie chodzi bowiem o korzystanie z mózgu w znaczeniu organu (tu działa on na pełnych obrotach), ale o to, że nie wykorzystujemy wszystkich jego funkcji.

Nadal nie wiemy wszystkiego o mózgu 

Tak naprawdę wiemy o nim bardzo niewiele, choć możliwości i sposób funkcjonowania mózgu fascynowały i wciąż fascynują badaczy. Z mózgiem wiąże się przecież wiele zagadnień - począwszy od jego budowy, poprzez funkcjonowanie, kwestie inteligencji, przez zaburzenia - nabyte w ramach wypadków czy też zdeterminowane genetyką, aż po poprawianie jego działania. Kiedyś badanie mózgu opierało się jedynie na obserwacji pacjentów, ich zachowań, reakcji na dane bodźce, dzisiaj możemy ingerować - i to wcale nie operacyjnie! - w pracę tego organu.

Można „poprawić" działanie mózgu 

Jednym ze sposobów poprawienia funkcjonowania mózgu jest stymulacja prądem elektrycznym o niskim natężeniu. Jednak wciąż nie do końca wiemy, co tak naprawdę prąd robi z naszymi mózgami. Najprawdopodobniej chodzi tutaj o stymulowanie tworzenia nowych połączeń między neuronami, tworzenia nowych sieci, a co za tym idzie - aktywowanie mózgu do lepszego i szybszego funkcjonowania.

Zrób to sam: „podrasuj" swój mózg

Profesjonalne, służące do badań stymulatory mózgu znajdują się w laboratoriach. Nie oznacza to jednak, że zwykły zjadacz chleba nie może sięgnąć po podobne urządzenie. Stymulatory mózgu można kupić przez internet i zastosować w domowych pieleszach, by spróbować „podrasować” swój mózg. Wielu graczy komputerowych korzysta z tych urządzeń podczas prowadzenia rozgrywek, uzasadniając, że ponoć stymulator poprawia ich funkcje poznawcze i przyspiesza czas reakcji.

Prąd, który czyni mądrzejszym

Nie jest tajemnicą, że prowadzono badanie nad stosowaniem przepływu prądu elektrycznego przez mózg w celu leczenia wielu poważnych schorzeń, w tym np. psychozy, ale także w celu poprawienia zdolności przyswajania wiedzy przez uczniów szkół specjalnych. Przechodzący przez ten organ prąd ma za zadanie włączyć lub wyłączyć określone obszary mózgu, a tym samym przyczynić się do poprawy jego funkcjonowania. Okazało się, że dzieci ze szkoły specjalnej poddane serii takich stymulacji lepiej radziły sobie w rozwiązywaniu zadań matematycznych.

Pigułki na rozum

Inną metodą poprawienia funkcjonowania mózgu - choćby i tymczasową - jest stosowanie i zażywanie leków, tzw. smart drugs. Leki te poprawiają koncentrację i wydłużają czas „czuwania”. Dlatego tak bardzo popularne są wśród wielu studentów (zwłaszcza w okresie wzmożonej nauki przed egzaminami) czy wśród lekarzy. Na podstawie przeprowadzanych badań stwierdza się, że leki te działają skuteczniej niż kofeina, bo nie tylko „anulują” zmęczenie, ale wręcz sprawiają, że aktywność mózgu zażywającego je człowieka ponadprzeciętnie wzrasta. Stosując stymulację mózgu za pomocą prądu elektrycznego oraz zażywając smart drugs, David Adam, autor książki Ukryty geniusz, przystąpił drugi raz do testu Mensy. Okazało się, że o ile wynik z części językowej podskoczył o dwa punkty, o tyle z części pierwszej (tzw. culture fair) wynik poprawił się o całe 9 punktów. Przypadek? Zmienne środowiskowe? Lepsze samopoczucie, nastrój, pogoda, otoczenie? A może rzeczywisty efekt stymulacji mózgu?

Czy można zmierzyć inteligencję?

Inteligencja, choć ściśle skorelowana z mózgiem, wciąż pozostaje dla naukowców pojęciem, które – owszem – daje się „zmierzyć”, ale mimo to wciąż jest zagadką. Ilu naukowców, tyle pojawia się teorii dotyczących inteligencji, sposobów jej mierzenia, a tym samym klasyfikowania ludzi, którzy poddali się testom IQ. W którym obszarze mózgu kryje się inteligencja? Czy składają się na nią jakieś składowe, czy jest to pojęcie całościowe? Czy inteligentni rodzice będą mieć tylko inteligentne dzieci?

Supermózgi i superludzie

Badania prowadzone nad mózgiem dotyczą nie tylko leczenia wielu schorzeń, ale mają na celu poprawę jego funkcjonowania, co może doprowadzić w kolejnych pokoleniach do „powstania” superludzi. Póki co, naukowcy mierzą bliżej i starają się poprawić funkcjonowanie mózgu w kontekście jakości życia – zwiększenia inteligencji, logicznego myślenia, poprawy pamięci, leczenia demencji czy znalezienia „leku” na choroby psychiczne.

Inteligencja dla bogatych

Obok „pozytywnych” skutków badań nad mózgiem i dostarczanych za tą pomocą wyników wkrada się wiele pytań natury etycznej. Czy za kilka lat każdy z nas będzie mógł sobie podwyższyć poziom inteligencji? Czy będzie to terapia kierowana tylko do bogatych? Albo do ludzi z bardzo niskim poziomem IQ? A może uda się zaprojektować człowieka obdarzonego inteligencją, która przerośnie wszystkie dostępne nam skale?

Kim są sawanci?

Szczególnym i wciąż nie do końca zdefiniowanym zagadnieniem są sawanci. Są to najczęściej szczególne przypadki osób dotkniętych zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Sawanci przejawiają ponadprzeciętne zdolności w jednej dziedzinie – potrafią „w głowie” mnożyć duże liczby, wygrywać z pamięci skomplikowane kompozycje na fortepianie, czy spojrzawszy na rozsypane nasiona w ułamku sekundy je policzyć, równocześnie będąc też często osobami zupełnie niezaradnymi i niesamodzielnymi. Naukowcy próbują dociec, gdzie tkwi tajemnica tego zjawiska i przypuszczają, że chodzi tutaj o połączenia w prawej półkuli mózgu kompensujące zaburzenia jej lewej części. Więcej na ich temat przeczytacie w opublikowanym w naszym serwisie fragmencie książki Ukryty geniusz – Kim są sawanci?

Powyższy tekst powstał na podstawie książki Davida Adama Ukryty geniusz. Pigułki na rozum, hakerzy mózgu i sekrety inteligencji. Książkę, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, kupicie w popularnych księgarniach internetowych: