Oryks i Derkacz
Margaret Atwood

Literatura fantastyczna oprócz funkcji rozrywkowej powinna nieść w parze ze sobą również pewien morał. Wśród dzisiejszych powieści postapokaliptycznych, często kierowanych do młodzieży, główne skrzypce grają fabuła oraz akcja, tak by autor wciągnął czytelnika w swój świat. Jednak tym razem Margaret Atwood na pierwszy plan wysuwa rozważania na temat ludzkiej natury, a wizja przyszłości jest jedynie ciekawym tłem, dodatkiem do tego, co najważniejsze. A muszę przyznać, że autorka miała niezwykle ciekawą wizję, która swój początek znajduje tu, w teraźniejszości, jest bardzo prowokującą, skłaniającą do myślenia i stawiania pytań. Autorka zastanawia się dokąd zmierza nasz świat, do czego może doprowadzić ogarniająca nas komercja, jakie skutki niesie ze sobą wzrastająca liczbą ludności, czy GMO jest naprawdę bezpieczne. Porusza problemy współczesnego świata, liczne hipotezy i "co by było, gdyby...". Margaret Atwood nie boi się pisać kontrowersyjnie, co widać chociażby przy opisach zakrawającej, a ściślej rzecz ujmując, to będącej dziecięcą pornografią. Nie jest to przyjemne, miejscami wręcz brutalne, mocno odpychające, dla niektórych po prostu i zwyczajnie zboczone. Pomijając to, w książce otrzymujemy obraz ostatniego człowieka - Yeti - który stara się przetrwać, a także zapewnić to przetrwanie swoim nowym przyjaciołom. I mogę wam szczerze powiedzieć, że tu nie chodzi o trzymającą w napięciu historię. Widać, że zadaniem "Oryks i Derkacz" jest wpływanie na emocje czytelnika, zmuszenie do refleksji, tak, by poczuł się jak po konkretnym uderzeniu, by raz jeszcze rzucił okiem na otaczający go świat. "Oryks i Derkacz" to spojrzenie na to, w jakim kierunku może zmierzać nasza rzeczywistość i jakimi bezuczuciowymi ignorantami powoli się stajemy. To literatura postapokaliptyczna, która ma do zaoferowania coś więcej niż tylko ciekawą fabułę, która nie stanowi tu podstawy. Margaret Atwood uświadamia nas, jak niedaleko nam do osiągnięcia zbliżonego efektu przedstawionego w tej książce. I robi to z przytupem!

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

"Nieśmiertelność to koncepcja - powiedział Derkacz. - Jeśli potraktujesz śmiertelność jako byt - nie śmierć, ale jej przeczucie i strach przed nią - wtedy nieśmiertelność jest brakiem takiego strachu." Ciekawa i porywająca przygoda intelektualna, interesujący pomysł na fabułę, wciągający postapokaliptyczny klimat, nietuzinkowe postaci. Zagłębiamy się w odkrywanie tego, co może w niedalekiej przyszłości spotkać świat. Z przyjemnością oddajemy się wywoływanym przez książkę przemyśleniom, czynimy liczne analogie do współczesnej rzeczywistości, ryzykownych kierunków podążania nauki, ogromnych problemów wywoływanych przez wzmożone zwiększanie się populacji ludności świata, szukania efektywnych, choć często kontrowersyjnych, możliwości jej wyżywienia w obliczu prawdopodobnych niekorzystnych zmian klimatycznych. Eksplozja demograficzna od połowy dwudziestego wieku, znaczące wydłużenie życia człowieka, intensywny rozwój medycyny, w tym genetyki, ograniczanie i eliminowanie śmiercionośnych chorób, pociągają za sobą istotne korzyści, ale i też ogromne wyzwania. W powieści zniknął wieczny lód na północy planety, przybrzeżne formacje wodonośne stały się słone, potężna tundra zaczęła bulgotać metanem, na obszarach nizinnych rozszalały się susze, stepy zmieniły się w piaskowe wydmy. Zdecydowano się na głębokie genetyczne modyfikacje, potężne ingerowanie w gatunki roślin i zwierząt, masowe hodowanie organów do transplantacji. Pod płaszczykiem wzniosłych idei wszystko służyło komercyjnym celom, pociągało za sobą fundamentalną zmianę oblicza przyrody, człowieka i społeczeństw. Nawet przy bardzo silnych zabezpieczeniach eksperymenty wymknęły się spod kontroli, zabójcza zaraza ogarnęła świat, dokonała się jego zagłada, a na Ziemi przetrwał jedynie jeden człowiek - Yeti. Obserwujemy jego starania się o przetrwanie, zachowanie psychicznego zdrowia, spełnienia powierzonej mu misji opieki nad dziećmi Derkacza. Liczne wspomnienia, nawiązania do przeszłości, różnorodnych zdarzeń doprowadzających do katastrofy ludzkości, koncepcji przypisanej wyższości ludzi liczb nad ludźmi słowa i obrazu, oraz niełatwej miłości i przyjaźni. Autorka przenikliwe i błyskotliwie przedstawia nowy porządek, a może chaos, mogący zdarzyć się w odpowiednich warunkach. Podsuwa czytelnikowi przejmujące obrazy świata, niepokojące opisy społecznej degradacji, choćby na przykładzie gier i programów telewizyjnych o podłożu militarnym i pornograficznym. To także wysuwanie interesujących teoretycznych hipotez, mocno osadzonych w otaczającej nas rzeczywistości, realiach znanego nam świata, właśnie teraz podlegającego znaczącej przemianie. Dokąd zmierzamy jako mieszkańcy naszej planety? W jakim stopniu ją wykorzystamy? Co szykujemy dla siebie samych? Z czym przyjdzie się nam zmierzyć? Jak uda się nam zdać ten ważny egzamin? Ambitna lektura, dojrzały styl, atrakcyjny klimat, odwołanie do skomplikowanej natury człowieka i jego przemożnej chęci zabawy w boga. Wywołuje silne emocje i w naturalny sposób skłania do refleksji. Przemyślana, spójna, wizjonerska powieść. Napisana czternaście lat temu, a zawarte w niej myśli i przypuszczenia pokrywają się z tym, co obecnie się dzieje. Bardzo trafnie postawiona diagnoza chorób współczesnej cywilizacji. bookendorfina.pl

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

POSTAPO I WYŻSZA PÓŁKA Margaret Atwood kojarzymy przede wszystkim jako autorkę powieści mocno zahaczających o feministyczną tematykę. Chociaż z drugiej strony jej najsłynniejszym utworem pozostaje ,,Opowieść podręczna", antyutopijna historia dziejąca się w niedalekiej przyszłości. Tę drugą przytaczam tutaj nie bez powodu, bowiem ,,Oryks i Derkacz", powieść autorki, która już 12 stycznia powróci na księgarskie półki reprezentuje gatunek Science Fiction. A dokładniej jego modną w ostatnich latach odmianę postapo, ambitniejszą jednak niż to się zazwyczaj spotyka. Niedaleka przyszłość. W świecie, w którym ludzkość spotkała zagłada żyje on, Yeti. Jest jednym z nielicznych ocalałych, stracił wszystkich, którzy byli mu bliscy, a otaczają go Derkaczanie. Yeti stara się przeżyć, przetrwać, a przy okazji znaleźć odpowiedzi na nurtujące go pytania. By to zrobić wyrusza w podróż, ta jednak staje się również wyprawą w głąb własnych wspomnień. Powrotem do czasów, kiedy wciąż nazywał się Jimmy. Kiedy poznał swojego przyjaciela Glenna (Derkacza) oraz ją, Oryx. Dziewczynę z filmu porno. Prawdziwą obsesję dla obu. A wraz z opowieściami o nich odkrywamy powoli to, co stało się ze światem i do czego doprowadzić mogą eksperymenty z inżynierią genetyczną... Jako dziecko Margaret Atwood zaczytywała się w książkach, komiksach i Baśniach braci Grimm - tyle podaje wikipedia. Jeśli poszukać dalej, można się dowiedzieć, że pisarka czytała również cale mnóstwo publikacji wydawanych przez Dell oraz historii o zwierzętach. Nie trzeba jednak aż tak zagłębiać się w fakty z jej życia, by poczuć to wszystko na łamach powieści. ,,Oryks i Derkacz" łączą w sobie wszystko, co wspomniane powyżej - od groszowej literatury i komiksów po publikacje przyrodnicze, tkając z tych elementów zgrabną opowieść. Science Fiction? Tylko pozornie. Podobnie, jak to było w przypadku ,,Alei Tajemnic" Johna Irvinga, tak i tutaj teraźniejszość jest jedynie pretekstem do zainicjowania o wiele bardziej znaczących wspomnień, a także epilogiem pokazującym do czego wszystko doprowadziło. I w obu przypadkach nie zabrakło kontrowersji; Atwood sięga do tematu dziecięcej pornografii, jej opisy bywają brutalne i dla wielu mogą stanowić element odpychający, ale są zdecydowanie bardzo ważnym aspektem powieści. Autorka nie zapomina także o fantastyce, a jej wizja tego, dokąd zmierza świat skłania do myślenia. Analiza naszej kondycji również przekonuje, a stylistyka sprawia, że powieść przyswaja się z łatwością, ale bez zbędnej lekkości. Czy ,,Oryks i Derkacz" zadowoli miłośników postapo, tego nie wiem, ale czytelnicy ceniący ambitne powieści niezależnie od gatunku, jaki reprezentują, na pewno będą zadowoleni. Polecam zatem, a sam czekam na kolejne tomy trylogii. Recenzja opublikowana na moim blogu http://ksiazkarnia.blog.pl/2017/01/05/oryks-i-derkacz-margaret-atwood/

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Bardzo, bardzo ciekawy pomysł. Ale dla mnie nieco powierzchownie opisana ta dystopijna rzeczywistość. Chciałabym więcej dowiedzieć się o tych światach - skąd ten podział, jak funkcjonują plebsopolie. Może w następnych częściach otrzymam więcej informacji i bardziej zaprzyjaźnię się z bohaterami. Na ten moment są mi jacyś dalecy i nie wywołujący emocji. 

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

"prawidłowa analiza to jedno, a prawidłowe rozwiązanie co innego, i brak tego drugiego nie podważa pierwszego. 
Tak czy owak, być może rozwiązania nie istniały. Społeczeństwo ludzkie, jak twierdzili, jest czymś w rodzaju potwora, jego główne produkty uboczne to trupy i gruzy. Niczego się nie uczy, wciąż popełnia te same kretyńskie błędy, przehandlowuje długotrwałą pracę za krótkotrwałe kołacze. Przypomina gigantycznego ślimaka niezmordowanie wgryzającego się we wszystkie inne bioformy na planecie, mordującego życie na Ziemi i wysrywającego je w formie wyprodukowanych i szybko odchodzących w zapomnienie plastikowych śmieci."

(Kliknij aby rozwinąć opinię)