Norwid – Conrad. Epika w perspektywie modernizmu
Karol Samsel

Ocena: 0 (0 głosów)

Epika Norwida i epika Conrada są ekspresją inności rozumianej jako „inność podwójnego wykluczenia”: inność emigracyjna i inność językowa. Obaj pisarze pozostają lingwoeskapistami kreującymi nowoczesną „mowę wygnańczą” jeszcze przed wybuchem I wojny światowej, „mowę”, która stanie się później wzorcem dla Witolda Gombrowicza tworzącego Trans‐Atlantyk. Ta podwójna, zhybrydyzowana Norwidowsko‐Conradowska epika rodzi się z negatywizmu, wyrasta bowiem z zaprzeczenia wyrażonego względem najżywotniejszych kategorii romantyzmu: indywidualizmu, wallenrodyzmu i walterskotyzmu.

Zarzut o „życiu w ciemności” Norwid i Conrad słyszą w tym samym momencie kariery literackiej – tj. na jej początku, Conrad w momencie pisania przedmowy do Murzyna z załogi „Narcyza”, Norwid zaś – po napisaniu Promethidiona. To także moment, w którym – jako autorzy wymienionych tekstów – zyskują już pełne przekonanie o jasności, a także niesprzeczności obranego przez siebie modelu uprawiania literatury. Niezależnie od wyboru swoistej, wewnętrznej „emigracji zdolności” Norwid nie stanąłby chyba po stronie autora Szaleństwa Almayera w sporze o jego polskość. Dla odmiany postawa Norwida to postawa, której Conrad nie mógłby zaakceptować w odniesieniu do literatury przez siebie kreowanej. Jej tworzenie uznawał pisarz za „rozjaśnianie ciemności”.

Karol Samsel (ur. 1986) – doktor, historyk literatury, filozof i poeta. Adiunkt w Instytucie Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Współredagował tomy prac poświęconych Norwidowi i Fredrze: Hieroglifem zapisane. Cyprian Norwid (Warszawa 2012) i Uniwersalność komizmu. Aleksander Fredro w dwieście dwudziestą rocznicę urodzin (Warszawa 2015). Publikował swoje teksty w „Pracach Filologicznych”, „Studiach Norwidianach” oraz w „Yearbook of Conrad Studies (Poland)”. Członek Polskiego Towarzystwa Conradowskiego, badacz życia i twórczości Wandy Karczewskiej, kilkuletni prezes Warszawskiego Koła Norwidologicznego, a także Koła Literatury i Kultury Modernizmu. W 2012 roku ukończył studia magisterskie w Instytucie Filozofii UW, złożywszy egzamin dyplomowy na podstawie pracy Semantyka znaków przestankowych wobec analizy semantyczno-kategorialnej Kazimierza Ajdukiewicza. Redaktor działu esejów i szkiców kwartalnika literacko-kulturalnego „eleWator”. W 2014 roku nakładem szczecińskiego wydawnictwa „Forma” ukazał się jego najnowszy tom wierszy Więdnice, w przygotowaniu znajduje się tom kolejny – Prawdziwie