Moralność Pani Dulskiej
Gabriela Zapolska

Sztuka Gabrieli Zapolskiej, tematem przewodnim jest łamanie zasad moralnych dopuszczalne tylko jeśli nie opuszcza czterech ścian domu, to kolejna z zamierzonych w tym roku lektur, z którymi postanowiłam się zmierzyć.
Ta tragifarsa w zamierzeniu ma na celu skrytykować moralność mieszczaństwa w Polsce na przełomie XIX i XX wieku. W sztuce tej poznajemy rodzinę Dulskich Anielę Dulską i jej męża Felicjana oraz ich dzieci: cichą, wstydliwą i dość naiwną Melę, rezolutną i pyskatą Hesię, która charakterek odziedziczyła po mamusi oraz jedynego syna państwa Dulskich, czyli Zbyszka - prowadzącego hulaszczy tryb życia, niewiele robiący sobie z nakazów i zakazów matki, bo przecież jest już dorosły. Poza rodziną Dulskich mamy też kucharkę Hankę i pewną lokatorkę, która wynajmuje u państwa Dulskich mieszkanie, a także kuzynkę Juliasiewiczową.

Sztuka poprzez charakterystyczne postaci i opisane sytuacje, w prześmiewczy sposób ukazuje zepsucie moralne mieszczaństwa przełomu XIX i XX wieku. Pani Dulska co i rusz rzuca maksymami moralnymi, choć sam jest obłudną hipokrytką, której samej brak moralności. Jej mąż Felicjan to zahukany - dziś można by było powiedzieć - pantoflarz, który jest przytłoczony głośną, zapobiegliwą żoną. To stłamszenie sprawia, że woli się w ogóle do nikogo nie odzywać. Zbyszko jest inteligentnym młodym człowiekiem, ale prowadzącym rozrywkowe życie hulaką, kołtunem i filistrem, świetnie zdającym sobie sprawę z własnej kołtunerii i jednocześnie brzydzącym się nią.Jego młodsze siostry to dwie różne osobowości. Jedna cicha i naiwnie wierząca w uczucia, druga to skóra zdarta z matki, pusta, próżna ale też głupiutka dziewczyna, której imponuje hulaszcze życie brata. Chce w przyszłości postępować tak, jak on.

Autorka w swojej tragifarsie bardzo dobrze przedstawiła moralność, której podstawowym elementem jest kreowanie rzeczywistości poprzez pozory, zakłamanie i obłudę. Moralność jest tutaj tylko przykrywką. Świat Dulskiej rządzi się jej własnymi zasadami, którym daleko od ogólnie przyjętych zasad moralnych. Bohaterowie są bardzo charakterystyczni od dwulicowych, obłudnych hipokrytów, przez postaci naiwne i puste po buntownicze (tutaj dobrze zaznaczony motyw buntu jednostki u Zbyszka). Ponadto czytelnik może zauważyć tutaj brak uczuć między małżonkami, rodzeństwem, kochankami.

Należy zauważyć, iż mimo tego, że "Moralność Pani Dulskiej" była napisana bardzo dawno temu, to wciąż można dopatrzyć się u jej bohaterów cech do dziś aktualnych, co nie napawa optymizmem, zważywszy na fakt, iż są to w głównej mierze negatywne cechy.

A jak to wszystko wygląda w samym dramacie - warto zapoznać się z lekturą utworu Zapolskiej. Dodatkowym plusem są tu momentami zabawne dialogi. Komizm sytuacji, słowny oraz komizm postaci sprawia, że czytelnik pochłania tę lekturę większym zaciekawieniem.

Opinia opublikowana na moim blogu:
https://literackiepodrozebooki.blogspot.com/2024/08/morlanosc-pani-dulskiej.html