Koniec z Eddym
Edouard Louis

Koniec z Eddym” Ēdouard Louis. 5/80

“Człowiek nieustannie odgrywa różne role, ale istnieje także prawda masek. Prawdą mojej była ta wola istnienia inaczej".
Tym razem mam dla  was z recenzję książki niezwykłej. Choć niezbyt obszerna (posiada raptem 175 stron), to powieść Louisa jest brutalnie szczera i naprawdę mocna. Ta historia zrobiła na mnie ogromne wrażenie, poruszyła do głębi i nadal ciężko mi po niej ochłonąć. Wydaje mi się, że cokolwiek teraz napiszę na jej temat, nie odda w pełni emocji jakie się we mnie kumulują po przeczytaniu…
Na wstępie warto zaznaczyć, że debiutancka powieść autora “Koniec z Eddym” to tak naprawdę powieść w połowie autobiograficzna, a w połowie psychologiczna. Autor opisuje w niej czasy swojego dorastania bardzo odważnie i nietuzinkowo, czasami pruderyjnie. Pisze o odmienności, wyobcowaniu w zamkniętym robotniczym środowisku. Rozprawia się ze stygmatem homoseksualizmu, a także biedy, która otaczała go kiedy jako dziecko mieszkał w Hallencourt na północy Francji. Narracja jest prosta, ale wyjątkowo realistyczna, dzięki czemu trafnie oddaje otoczenie i szorstki klimat świata przedstawionego.
Tytułowy Eddy jest bohaterem  przesiąkniętym beznadzieją, smutkiem i niemocą. Od dzieciństwa czuję się inny - nadmiernie gestykuluje podczas rozmów, ma piskliwy głos, nie lubi sportu, porusza się w specyficzny sposób, dużo bardziej woli towarzystwo dziewczyn niż chłopców. Mała społeczność robotnicza w której się wychował, nie sprzyja głównemu bohaterowi Jego odmienność skutkuje stosowaną wobec niego przemocą zarówno werbalną jak i fizyczną. Wszelkie szykany jakie go spotykają są nie tylko dziełem rówieśników ze szkoły, czy też mieszkańców miasteczka, ale także jego własnej rodziny, która zwyczajnie się go wstydzi i odrzuca. 
“To ty jesteś ten pedał? Mówiąc to, naznaczyli mnie już na zawsze piętnem, takim samym, jakie Grecy wypalali żelazem lub nożem na ciałach osobników odbiegających od normy, a przez to niebezpiecznych dla społeczeństwa.[...] Człowiek nigdy nie przyzwyczai się do obelg.
Poczucie bezsilności, zagrożenia. Uśmiechnąłem się. a słowo pedał rozbrzmiewało, eksplodowało w mojej głowie, pulsowało we mnie do wtóru z biciem serca".
“W miarę dorastania czułem na sobie coraz cięższe spojrzenie ojca, narastającą w nim grozę, jego bezsilność wobec monstrum, które spłodził i które z każdym dniem coraz bardziej potwierdzało swoja anomalię."
Smutek tutaj narasta i przytłacza z każdą, kolejną stroną. Brudna okolica, zaniedbane mieszkanie, brutalny ojciec, przerysowani sąsiedzi, wszechobecne zło, smród i ubóstwo. To wszystko się stopniowo zaciska, potęguje uczucie dziwnego niepokoju. W tym wszystkim tkwi Eddy - wyśmiewany i tłamszony, więzień własnego ciała, stara się podporządkować, aby w oczach innych uchodzić za normalnego. 
“Najczęściej nazywali mnie „babą”, a dla nich to słowo było najgorszą obelgą – wyczuwałem to z ich tonu, kiedy to mówili – wyrażającą większą odrazę niż kretyn albo przygłup.
Chłopiec desperacko próbuje się dopasować, ale łatka lokalnego dziwadła staje się jego stygmatem. Brnie więc w kłamstwo, próbuje udawać kogoś innego, ale czy naprawdę można żyć walcząc z samym sobą?
“Najpierw próbuje się być takim jak inni, wobec tego ja również próbowałem być takim, jak wszyscy.”
“Jedyną dla mnie drogą wyjścia była ucieczka – jedyną, która mi pozostała.”
Powieść Louisa zmusza czytelnika do przemyśleń na bardzo trudne tematy - prześladowań, homofobii, ale też własnej tożsamości. Wywołuje wiele skrajnych emocji. To prawdopodobnie najbardziej szokująca i obrzydzająca książka jaką czytałam (są tu momenty jak choćby fragment rozgrywający się w drewutni, którego zdecydowanie nie powinny czytać osoby niepełnoletnie).
Jednocześnie ta książka cholernie wzrusza i wyciska łzy za sprawą przykrego losu głównego bohatera. Żal ściska serce na myśl o tym, ile Eddy musiał przejść, ilu okropieństw i jak wielkiego bólu doświadczyć w swoim życiu. Jeszcze smutniejsza jest jednak myśl, że wielu ludzi na całym świecie, codziennie przechodzi przez to samo piekło. Muszę przyznać, że to prawdopodobnie jedna z najsmutniejszych opowieści o dorastaniu jakie przeczytałam kiedykolwiek. Tylko tyle i aż tyle.

Przez większość akcji bohater ma 10 lat, aż dziwne,  że już w tym wieku stwierdza, że jest homoseksualistą. Ba, nawet twierdzi,  że został zdiagnozowany, kiedy miał kilka miesięcy! W szkole dwóch starszych kolegów znęca się nad Eddym, popychając go, charcząc i plując mu w twarz, biją go, a chłopiec... często marzy o tym, by robili to jeszcze. Co za książka:(

"Koniec z Eddym" to książka krótka, dobra i mocna. Trochę mam z nią problem, bo jest świetnie napisana, ale coś mi w niej haczy. Jest przejmująca, dramatyczna i bardzo emocjonalna, opisana historia jest opowiedziana wprost i bez żadnego znieczulenia, ale nie jestem do końca pewna, czy wyrzygane w ten sposób swoje bóle wciąż są literaturą. Zdaję sobie sprawę, ile narrator przeżył, jak bardzo było to bolesne i trudne, a jednak może dla mnie to trochę za dużo. Tak czy inaczej książka jest zdecydowanie warta uwagi, opowiadająca o przeżyciach z okresu dorastania i odkrywaniu swojej tożsamości płciowej. I napiszę przekornie, w dobie mody na niebinarność, zadeklarowanie się z tożsamością płciową jest czymś. 

Niezwykle wartościowa literatura. Doceniam tę książkę, bo w sposób niemalże reporterski pokazuje, co mogą przeżywać dzieciaki żyjące w niezgodzie z oczekiwaniami społecznymi i odkrywające swoje preferencje seksualne. Poczułam tę traumę, tę chęć bycia takim, jak inni, tę walkę o akceptację i dostosowanie. I chyba jeszcze w żadnej innej książce nie zostało opisane tak krótko ale jednocześnie przejmująco i prawdziwie, że to niemożliwe, że ta walka ze swoim ciałem jest skazana tylko i wyłącznie na niepowodzenie. Niezwykle wyraziście zostały też pokazane skrypty kulturowe - "bycia twardzielem", homofobiczna społeczność. A najciekawszą dla mnie postacią był ojciec - najbardziej mimo wszystko złożony. To obraz mężczyzny, który właśnie się dostosował. Został w nim jednak ten kawałek człowieka, który gdzieś w głębi serca, w ukryciu nie jest takim, jakim się wydaje. Uważam, że to ogromna sztuka oddać tyle problemów i tyle uczuć w tak krótkiej formie.

Eddy urodził się w biednym miasteczku na północy Francji gdzie od dzieciństwa nie tylko czuje się inny ale przede wszystkim musi stawić temu czoła. Ma inny głos, gestykuluje podczas rozmów, nie lubi sportu, a do tego zdecydowanie woli towarzystwo dziewczyn niż chłopców. W środowisku środowisku którym dorasta to istna katastrofa zwłaszcza iż ulubionym zajęciem jego rówieśników jest picie, wdawanie się w bójki i przechwalanie się swoimi seksualnymi podbojami. Wszelkie szykany jakie go spotykają są nie tylko dziełem kolegów z klasy czy mieszkańców miasta ale i jego własnej rodziny, która się go wstydzi. Eddy wręcz desperacko próbuje się dopasować ale czy można uciec przed sobą?

"Koniec z Eddym " to na wpół autobiograficzna debiutancka powieść pełna emocji, która zmusza do myślenia i zdecydowanie zostaję w głowie na dłużej. To prawdopodobnie jedna z najsmutniejszych historii o dorastaniu, jakie przeczytałam w tym roku, o ubóstwie, przemocy, znęcaniu się i seksualności. Mam wrażenie że wszystko co napisze i tak nie odda emocji jakie towarzyszyły mi podczas lektury.