Recenzja książki: Zamieć

Recenzuje: Sławomir Krempa

Zamieć Adama Cioczka jest tym wszystkim, czy miała – i czym mogłaby – być „Nieodnaleziona” Remigiusza Mroza, gdyby najpopularniejszy polski pisarz nie postanowił poruszyć w swej książce zbyt wielu tematów, każdy z nich traktując „po macoszemu”. To poruszająca historia ludzi, którzy zniknęli. To także boleśnie prawdziwa opowieść o tym, co czują ludzie, z życia których ktoś nagle odszedł. I o tym, jak mało wiemy o naszych najbliższych.

Scenarzysta „Ojca Mateusza” (wiem, to nie jest najlepsza rekomendacja) otwarcie przyznaje, że zainspirowały go historie prawdziwych ludzi, ale postanowił nieco je zmienić, zmodyfikować, by nie urazić bliskich osób zaginionych i by móc z powodzeniem wypełnić w nich niemal wszystkie luki. Mamy więc chłopaka, który pewnego dnia zniknął bez śladu i zrozpaczonego ojca, który aby go odnaleźć gotów jest niemal na wszystko. Mamy mężczyznę, który miał wyjechać z żoną i córką na zasłużony urlop, lecz zamiast tego po prostu je opuścił. Mamy – wreszcie – chłopaka, który tuż przed maturą uciekł z domu. Jak dalej potoczyły się ich losy? O tym będziemy mieli okazję przekonać się podczas lektury.

Zacznijmy od tego, że Zamieć to tak naprawdę kilka powieści w jednej. I nie chodzi tylko o trzy opisane w książce historie. Na pewnym, najbardziej oczywistym poziomie to niemal kryminał, powieść detektywistyczna, historia dramatycznych poszukiwań. Poszukiwań, jakie podejmuje Piotr Nadolny, zrozpaczony po stracie swojego syna Mikołaja. To historia śledztwa, jakie prowadzi po latach Basia Wrońska, starając się odkryć wszystkie tajemnice męża. I tego, które popchnęło do ucieczki Janka, wnuka słynnego alpinisty. Napięcie w każdej z nich podtrzymywane jest na odpowiednim poziomie, niektóre zwroty akcji mogą zaskoczyć, atmosfera skłania, by nie przerywać lektury. Adam Fioczek literacko debiutował powieścią sensacyjną i uwagę czytelnika bez wątpienia potrafi przykuć.

O wiele ciekawsza jest jednak Zamieć jako powieść psychologiczna. Autor znakomicie opisuje ludzi – by tak rzec – pozostawionych, tych, których najbliżsi odeszli. Portretuje ojca, który stopniowo przesuwa granice tego, na co jest gotowy i po jakie środki sięgnie, aby odnaleźć syna. Pokazuje presję, jaką poddane są osoby poszukujące bliskich, rozpacz, panikę, rezygnację, działania, jakie podejmują, a także to, co najgorsze – czekanie. Czekanie, które wydaje się nie mieć końca (i w wielu wypadków faktycznie się nie kończy). Bezczynność, która najbardziej niszczy psychikę. Adam Cioczek ukazuje także myśli kobiety, która nigdy nie przestała czekać na swojego męża. Basia pragnie powiedzieć mu tak wiele, tak wiele pytań chce zadać. Wreszcie, po wielu latach, gotowa jest, by prześledzić drogę, jaką przebył zaginiony po opuszczeniu domu. Dokąd doprowadzi ją to amatorskie śledztwo?

Ostatnia historia ze zbioru skupia się na Janku Krasowskim, wnuku słynnego alpinisty, obwinianego przez niemal wszystkich członków rodziny o śmierć babci. Rodzice Janka są bardzo zamożni i mają wobec syna ogromne oczekiwania. Razem z nim (a może – zamiast niego?) zaplanowali przyszłość chłopaka. Tyle, że Janek jest na rozdrożu. Nie wie jeszcze, czego w życiu chce. Wie, że nie będzie zawsze robił tego, czego oczekują od niego inni. Dlatego właśnie ucieka.

Nie, nie zdradzam tu wielkiej tajemnicy – ucieczka chłopaka staje się dopiero początkiem pasjonującej historii o odkrywaniu tego, czego się pragnie. Bo to właśnie łączy wiele zaginionych osób. Pragnienie czegoś więcej, chęć wyrwania się z codziennej rutyny, zrealizowania dawno zapomnianych marzeń. Pragnienie ucieczki. Poszukiwanie uczucia najwyższej wolności, za które się słono płaci, bo inaczej nie sposób. Adam Cioczek nie usprawiedliwia swoich bohaterów – pokazuje bardzo mocno, że pozostawili po sobie… Nie, nie pustkę – tytułową zamieć. Chaos. Ból. Ale nie zapomina też o ukazaniu motywacji każdego z nich. I czyni to w taki sposób, że w pewnym sensie można ich zrozumieć.

Powieść Adama Cioczka ma jeszcze jednego bardzo ważnego bohatera, a jest nim Fundacja ITAKA. To jej pracownicy trwają przy boku osób poszukujących bliskich w najtrudniejszych dla nich chwilach. Pomagają rozwiązać problemy prawne. Zapewniają wsparcie psychologiczne. Dokonują też prawdziwych cudów, pomagając prowadzić poszukiwania. I dzielą z bliskimi osób zaginionych najbardziej bolesne uczucia.

Zamieć z pewnością nie jest książką łatwą. Owszem, ogromnie wciąga, budzi ciekawość, ale ogrom emocji nagromadzonych w tej powieści może wywołać ból. Pokazuje, że czasami trzeba coś stracić, by zyskać coś równie cennego. Że czasem ktoś musi odejść, byśmy mogli go naprawdę poznać. I że czasem musimy się zgubić, by odnaleźć… siebie.