Recenzja książki: Wiara i miecz
Recenzuje: Danuta Szelejewska
Chrześcijaństwo i islam to dwie religie, między którymi od 1300 lat toczy się konflikt. Alan G. Jamieson pomaga czytelnikowi zrozumieć powody, dla których rozpoczęła się ta najdłuższa w świecie „wojna”. Dowodzi, że jej podstawą są przekonania wyznawców obu religii. Dla chrześcijan nie do odrzucenia jest prawda, że Bóg z miłości do człowieka dał swego Syna za życie świata. Natomiast muzułmanie niezłomnie wierzą, że słowo Boga skierowane do proroka Mahometa jest ostatecznym objawieniem.
Autor zauważa, że chrześcijanie mimo przekonania o konieczności prowadzenia wojny sprawiedliwej, zlikwidowali w sobie wszelkie wątpliwości w kwestii wojny z niechrześcijanami. Między wyznawcami obu religii rozgorzała więc „święta wojna”, która od tej pory stanowi główną cechę islamu.
Czytelnikowi przedstawione są etapy podbojów arabskich, począwszy od gwałtownego szturmu na terytoria perskie i bizantyjskie. Po zerwaniu pokoju z Bizancjum, Arabowie wznowili ataki na chrześcijan w basenie Morza Śródziemnego. Odebrali Bizantyjczykom Kartaginę, nakłonili Berberów do przyjęcia islamu, w wyniku czego rozszerzyli swoje panowanie aż po wybrzeże Atlantyku. Kolejne ich zwycięskie działania objęły Półwysep Iberyjski. Arabskie floty wojenne wyprawiały się na chrześcijan, którym udało się przełamać morską dominację Arabów dopiero ponad 100 lat później.
Punktem zwrotnym w dziejach omawianego konfliktu okazał się wiek XI, kiedy to nastąpiła ekspansja chrześcijańska. Odebrano muzułmanom Sycylię, a efektem pierwszej wyprawy krzyżowej było zdobycie Jerozolimy oraz pojawienie się łacińskich państw na Bliskim Wschodzie.
W dalszej części swojej książki Alan G. Jamieson kieruje uwagę czytelnika na powstawanie zakonów rycerskich. Najbardziej znane to: Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona (templariusze), chroniący chrześcijańskich pielgrzymów na drodze z Jerozolimy do Jerycha oraz Zakon Szpitala świętego Jana (joannici), zajmujący się prowadzeniem szpitala dla chrześcijańskich pielgrzymów, a także obroną Królestwa Jerozolimskiego przed niewiernymi. Pomimo działalności zakonów utracono Jerozolimę, co było powodem kolejnej wyprawy krzyżowej. Próba odbicia miasta zakończyła się niepowodzeniem.
Podwaliny pod zwycięstwo chrześcijan położyła Hiszpania. Sukcesem było zdobycie Saragossy po 7-miesięcznym oblężeniu. Chrześcijanie zasiedlili odebrane Maurom żyzne ziemie.
Szala zwycięstw naprzemiennie zajmowała przeciwstawne pozycje. Kolejno następujące po sobie krucjaty przenosiły sukcesy z wyznawców jednej religii na drugą. Autor dostarcza czytelnikowi faktów związanych z historią powstania imperium Turków Osmańskich, osiadłych wzdłuż granicy między chrześcijaństwem a islamem. Będąc żarliwymi wyznawcami islamu, Turcy wzrastali w potęgę, stanowiąc istotne zagrożenie dla chrześcijan.
Wiek XI obfitował w osmańskie podboje. Wyparto joannitów z Trypolisu, pokonano Hiszpanów pod Dżerbą, zdobyto należący do Wenecji Cypr oraz Kretę, leżącą na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych i będącą centralnym portem przeładunkowym. Systematycznie atakowano nadbrzeżne miasta i twierdze chrześcijańskie.
Wreszcie nadszedł kres potęgi osmańskiej. Autor „Wiary i miecza” wylicza dalsze elementy konfliktu islamsko – chrześcijańskiego: nietolerancja religijna władców islamu, wciąż rosnąca potęga militarna Rosji, pojawienie się na arenie międzynarodowej Stanów Zjednoczonych oraz ataki muzułmańskich piratów na amerykańskie statki handlowe. Wszystko to spowodowało „triumf cywilizacji europejskiej w skali całego świata”. Islam stał się więc jedną z ofiar europejskiego imperializmu. Coraz szersze kręgi zataczała też chrześcijańska praca misjonarska.
Alan G. Jamieson opisuje również sytuację w krajach muzułmańskich w okresie II wojny światowej, nakreśla istotę konfliktu algierskiego, rolę Stanów Zjednoczonych oraz powstanie fundamentalistycznego państwa islamskiego, które obróciło się przeciw Zachodowi. Poprzez wojnę w Zatoce Perskiej, zmagania w Czeczeni i rozpad Jugosławii, trzeba przejść do znanej czytelnikowi wojny z terroryzmem. Osama bin Laden w 1996 roku proklamował dżihad (świętą wojnę) przeciwko Amerykanom, której punktem szczytowym była tragedia World Trade Center.
Po przeanalizowaniu powyższych treści czytelnik z pewnością nabierze pewności, że konflikt międzywyznaniowy jest nieunikniony. Jednak mimo takiego przekonania warto – i trzeba – zrobić wszystko, by jak najmniejsza była wzajemna wrogość i nieporozumienia.
