Recenzja książki: Przyczyny zaburzeń artykulacji zlokalizowane w układzie obwodowym

Recenzuje: Justyna Gul

O przyczynach zaburzeń artykulacji

Artykulacja polega na takim ukształtowaniu akustycznej fali głosowej bądź wydychanego powietrza, by powstał zespół charakterystycznych zjawisk dźwięcznych lub bezdźwięcznych, służących przekazywaniu treści informacyjnych. Jest ona realizowana przez motorykę obwodowego narządu mowy i – niestety – coraz częściej mamy do czynienia z jej zaburzeniami. Mimo tego brak na rynku kompleksowego opracowania najczęściej występujących przyczyn zaburzeń artykulacji u dzieci.

Lukę tę ma szansę wypełnić książka Ewy Jeżewskiej-Krasnodębskiej Przyczyny zaburzeń artykulacji zlokalizowane w układzie obwodowym, opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej IMPULS. Autorka jest adiunktem w Katedrze Pedagogiki i Pedagogiki Specjalnej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Warszawie oraz kierownikiem studiów logopedycznych i neurologopedycznych. Zdobyta wiedza oraz doświadczenie pozwoliły na stworzenie tej wyjątkowej publikacji, której celem jest przybliżenie uwarunkowań anatomicznych i funkcjonalnych, wpływających na powstawanie zaburzeń artykulacji. Dzięki przeprowadzonym badaniom autorka mogła podjąć próbę określenia sposobów nieprawidłowej artykulacji spółgłosek oraz wskazać przyczyny obwodowe, którymi te zaburzenia mogły być spowodowane. Wieloaspektowość książki oraz poruszane w niej kwestie sprawiają, że jest to publikacja szczególnie cenna dla logopedów i studentów logopedii, a także dla rodziców, którzy – w przypadku posiadania dziecka z zaburzeniami mowy – często chłoną wszystkie informacje na ten temat.

Książka składa się z trzech części, z czego pierwsza dotyczy zagadnień związanych z autonomicznymi, fizjologicznymi oraz środowiskowymi uwarunkowaniami artykulacji w świetle literatury przedmiotu, zaś druga i trzecia stanowią omówienie przeprowadzonych badań własnych – zarówno metodologicznych ich podstaw, jak i wyników. Autorka zapoznaje czytelników z literaturą przedmiotu i zidentyfikowanymi w niej przyczynami dyslalii, omawia budowę i funkcjonowanie obwodowego aparatu mowy jako czynnika warunkującego prawidłową artykulację ze wskazaniem wad budowy narządów. Jeżewska-Krasnodębska wskazuje na rolę czynności fizjologicznych w obrębie narządu mowy jako na uwarunkowanie artykulacji, pisze również o podstawie prawidłowego rozwoju artykulacji, czyli o narządzie słuchu. Dowiadujemy się ponadto, jaki udział w procesie artykulacji ma ośrodkowy układ nerwowy oraz jak ważne dla prawidłowego rozwoju mowy jest środowisko społeczne, w którym dziecko się wychowuje.

W części drugiej i trzeciej autorka przedstawia analizy, będące wybranymi elementami badań opisanych w niepublikowanej dotąd pracy doktorskiej, której celem był opis etiologii i patomechanizmu zaburzeń artykulacji występujących u tych dzieci, które rozpoczynały naukę w szkole publicznej. Zostały omówione: cel i przebieg badań, metoda zbierania materiału, wybrane narzędzia badawcze, zamieszczono również kwestionariusz wywiadu z rodzicami, opis terenu badań i scharakteryzowano grupę badawczą. Przeprowadzone badania pozwoliły na przedstawienie wyników dotyczących biologicznych uwarunkowań zaburzeń artykulacji.

Badania własne, opisane w książce Przyczyny zaburzeń artykulacji zlokalizowane w układzie obwodowym pozwoliły na wyodrębnienie określonych typów zaburzeń mowy oraz ich przyczyn, dzięki czemu zyskujemy wgląd w możliwe źródła powstania problemu. Zarówno układ książki, jak obszerność informacji w niej zawartych sprawiają, że książka staje się pozycją przydatną zarówno w toku studiów, jak i w trakcie pracy logopedycznej.