Recenzja książki: Przemoc seksualna wobec dziecka. Studium pedagogiczno-kryminologiczne
Recenzuje: Justyna Gul
Rzecz o przestępstwach seksualnych
Lernell określa przestępstwa seksualne jako takie typy zachowań ludzkich (wraz ze skutkami) powiązanych z życiem seksualnym człowieka, jakie są formalnie zakazane przez ustawodawstwo karne. Przestępstwem jest też czyn lubieżny, a w stosunku do nieletnich, czyli osób poniżej 15 roku życia, ten, kto dopuszcza się tego zabronionego pod groźbą kary postępowania, musi być świadomy konsekwencji - możliwości poniesienia kary pozbawienia wolności od roku do 10 lat. Właśnie o takich czynach wobec dzieci pisze Krystyna Marzec-Holka, a jej Przemoc seksualna wobec dziecka. Studium pedagogiczno-kryminologiczne odpowiada na pytania dotyczące rozpoznania nadużyć seksualnych wobec dzieci na podstawie dostępnych kryteriów prawdy. Opracowanie jest już drugim wydaniem pracy napisanej w 1999 roku, wywodzącej się z seminarium magisterskiego, które autorka prowadziła na kierunku pedagogicznym. To znakomity materiał nie tylko dla psychologów i psychoterapeutów czy pedagogów i socjologów, ale także dla samych studentów oraz wszystkich, którzy pragną z tym trudnym społecznie tematem się zmierzyć.
Książka złożona jest z ośmiu rozdziałów składających się na trzy części, przestawiające kolejne aspekty zjawiska, poczynając od kontekstu teoretycznego dla problematyki dziecka wykorzystywanego seksualnie (część pierwsza), przez analizę retrospektywną działalności przestępczej jednostek na tle ich biografii (część druga), po rozważania na temat kary (część trzecia). Podstawowym przesłaniem zawartych w niej tekstów jest przekonanie o różnicach pomiędzy dramatem ofiary przestępstwa seksualnego, a dramatem sprawcy przestępstwa seksualnego. Zawarte w opracowaniu rezultaty badawcze skłaniają do refleksji nad rozmiarami i przyczynami badanego zjawiska oraz, być może, doprowadzą do opracowania jasnych procedur postępowania w stosunku do sprawców i ofiar.
I tak, w rozdziale pierwszym zapoznamy się z przestępstwami czynów lubieżnych i zgwałceń dokonywanych na nieletnich w świetle kodyfikacji prawnej, w tym ze zgwałceniami kazirodczymi. Kolejne rozdziały traktują o pojęciu kary w sprawach o czyny lubieżne i zgwałcenia nieletnich, sprawcach czynów lubieżnych i gwałtów w polu badawczym patologii społecznej, kryminologii i teorii przemocy w rodzinie oraz teoriach rodziny wobec wysokiego ryzyka przemocy i patologii procesów społecznych w rodzinie. W rozdziale piątym dokonano analizy wyników badań dotyczących sprawców i ofiary zgwałceń oraz czynów lubieżnych. "Dotyk wstrętu” stanowił motyw przewodni rozdziału szóstego, w którym autorka poszukuje etiologii przestępstw domowych popełnianych przez badanych i ich funkcjonowanie w okresie popełnionego czynu. Rozdział siódmy zawiera natomiast analizę retrospektywną monograficznych wyników badań wybranych przypadków przestępstw seksualnych wobec małoletnich poniżej piętnastego roku życia, których dopuścili się mężczyźni w świetle obowiązującej ustawy kodeksu karnego. Ostatni, ósmy rozdział, mówi o konieczności zrewidowania systemów karnych czyli resocjalizacji penitencjarnej bądź też probacji przestępców seksualnych. Autorka stawia tu pytanie: „kara kryminalna czy fikcja?”, przedstawiając czytelnikowi w celu samodzielnej analizy zbiorcze zestawienie sprawców, obejmujące między innymi rodzaj orzeczonej kary. Do refleksji skłaniają wyniki przeprowadzonych zadań i warto się tu pokłonić przed kwestią poruszaną przez autorkę, a mianowicie: czy kategoria osób z premedytacja naruszających normy społeczne uświadamia sobie swój wpływ na przyszłe losy?
Zagadnienia, które obejmuje książka, zmierzają do obalenia funkcjonujących w społeczeństwie stereotypów dotyczących przestępczości seksualnej wobec dzieci. Pozwoli to wszystkim, którzy mają do czynienia zarówno z przestępcami, jak i ofiarami, na obiektywne spojrzenie na prezentowany temat oraz na rozpoznanie czynników sugerujących potencjalne nadużycia fizyczne oraz seksualne w środowisku rodziny. Przemoc seksualna wobec dziecka. Studium pedagogiczno-kryminologiczne opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej Impuls uzmysławia braki istniejące w organizacji profesjonalnej opieki i pomocy psychoterapeutycznej wobec sprawców przestępstw, a także ich ofiar. Książka stanowi także bodziec do dalszych interdyscyplinarnych badań naukowych, a temat - jako społecznie słuszny - został tu szczegółowo przeanalizowany. W obliczu narastającego problemu warto, by za lekturą tej znakomitej książki Krystyny Marzec-Holki rzeczywiście szły czyny.
