Recenzja książki: Przedwojenny Lwów. Najpiękniejsze fotografie

Recenzuje: Damian Kopeć

Nie ma jak Lwów

Lwów to jedno z tych miast, które w sposób szczególny wpisują się w historię tej części Europy. Miasto wyjątkowe, mocno naznaczone przez dwudziestowieczne totalitaryzmy. Doświadczyło ono bowiem zaskakująco wielu wojen i eksterminacji, zniszczenia materialnego i żywej tkanki zamieszkujących ją ludzi. We Lwowie drugiej połowy XX wieku dokonała się wymiana aż 80 procent mieszkańców. Śmiało można nazwać Lwów Atlantydą zatopioną przez wojny, ludobójstwo, eksterminację i inne okrucieństwa. Zostaje to zresztą wyraziście ukazane we wstępie do albumu Przedwojenny Lwów. Najpiękniejsze fotografie.

Autorką książki jest Żanna Słoniowska, która o swoim mieście - bo to w nim urodziła się ta pisarka, dziennikarka i tłumaczka - pisze z nostalgią i smutkiem. Trudno pisać inaczej o świecie, który odszedł, zachowany jedynie w ludzkiej pamięci, we wspomnieniach, na kartach ksiąg, na nielicznych fotografiach. Album Przedwojenny Lwów. Najpiękniejsze fotografie jest właśnie zbiorem takich zdjęć, opatrzonych ciekawym komentarzem osoby zarazem kompetentnej, jak i emocjonalnie zaangażowanej w omawiany temat. Większość fotografii jest publikowana w Polsce po raz pierwszy, a stanowią one dzieło takich mistrzów, jak Adam Lenkiewicz, Zygmunt Goldhammer czy Marek Münz. To przez te zdjęcia jak przez szkiełka-zabytkowe negatywy możemy spojrzeć w przeszłość, która nadal zdaje się trwać w chwilach uchwyconych na naznaczonych upływem czasu kliszach.

Jak we wszystkich albumach serii wydawniczej Najpiękniejsze fotografie, również i w tej książce wprowadzeniem do omówienia zebranych zdjęć jest zwięzły rys historyczny. Tematem jest oczywiście miasto Lwów oraz jego historia aż do czasów XX wojny światowej. To zaskakująco bogate, ale zarazem niezwykle tragiczne dzieje. Owo krótkie omówienie nie zaspokoi głodu wiedzy miłośników historii, ale z pewnością go podsyci. Jest niebanalne i samo w sobie czarujące. To nie jest zwykłe zestawienie faktów, dat, imion, nazw. To emocjonalna opowieść o mieście, o jego pięknie, o roli w historii całego regionu. Świetnie wprowadza czytelników w niezwykły klimat albumu. Unaocznia prawdę, że głębokie zaangażowanie w pisaną książkę często owocuje jej niezwykłym klimatem i szczególnym pięknem.

Zebrane w albumie Przedwojenny Lwów. Najpiękniejsze fotografie zdjęcia najczęściej ukazują architekturę miasta: ulice, kamienice, miejsca kultu religijnego, sklepy, targi, siedziby organizacji i władz. Prawie zawsze są jednak równoczesnym uchwyceniem skrawka toczącego się wśród nich życia, a nie tylko samego piękna budowli. To ludzie na zamieszczonych tu fotografiach biegną w sobie wiadomych sprawach, czasami z ciekawością zerkając w skierowany w ich stronę obiektyw. Obraz i słowa wzajemnie się uzupełniają, wspomagają w tej wędrówce po przeszłości. Ten spacer po przedwojennym Lwowie jest naprawdę nastrojowy i wyjątkowy. Z dużą przyjemnością zapraszam do niego wszystkich miłośników historii, słowa pisanego i pięknej fotografii.