Recenzja książki: Powrót z piekła

Recenzuje: Adrianna Michalewska

Drugi tom Lwowskiej odysei Magdaleny Kawki, zatytułowany Powrót z piekła, jest kontynuacją losów Lilki i jej rodziny. Wywieziony w głąb Związku Sowieckiego Gustaw poznaje ciężką pracę przy wyrębie lasów i trudne, dziwne relacje, jakie zawiązują się pomiędzy więźniami radzieckiego systemu więziennictwa. Lilka i jej matka Marianna zostają we Lwowie. Świat stacza się w otchłań. Po agresji hitlerowskich Niemiec na Związek Radziecki do miasta wchodzą naziści i zaprowadzają swoje porządki. Mordują profesorów uczelni lwowskich na Wzgórzach Wuleckich i zaczynają nagonkę na pozostałych w mieście Żydów i Sowietów. Tych nowych najeźdźców nie da się już przekupić zegarkami ani samogonem. Życie kobiet w osaczonym mieście staje się nie do zniesienia.

Bieda i głód zmuszają ludzi do dramatycznych kroków. Profesor Rudolf Weigl prowadzi swój instytut, poszukując leku na dziesiątkujący żołnierzy po obu stronach frontu tyfus. Zatrudnia w tym celu, w roli karmicieli wszy, inteligencję lwowską. Ta upiorna praca daje glejt, który zapewnia przeżycie, choć wielu zadaje sobie pytanie, czy można stawiać przetrwanie ponad honor? Czy praca dla okupanta nie jest haniebna, nawet gdy w grę wchodzi życie własne i najbliższych? Czy warto zrobić wszystko za dodatkową kostkę marmolady z buraków?

Tymczasem w dalekiej tajdze Gustaw poznaje uczucia, których w sobie dotychczas nie odkrył. Przeklęte zimowe piekło kryje też w sobie tajemnice, o których nawet najbardziej zawzięci więźniowie kryminaliści boją się mówić głośno. Poza szalonym wyścigiem po skarby Północy w skutym lodem świecie sowieckiego łagru słychać opowiadane półgłosem legendy o niedźwiedziu ludojadzie i o duchach kobiet, które zamarzły w opuszczonej osadzie. Jak bardzo różne są światy przedwojennych lwowskich bezpiecznych ulic i pełnych tajemnic, mrocznych lasów północnego skrawka Związku Sowieckiego? I czy z tego drugiego Gustaw może wrócić do domu?

Magdalena Kawka prowadzi czytelników przez kolejne karty polskiej historii, ukazując dramat oblężonego miasta, które, choć na wskroś polskie, doznało dramatu wynikającego ze swojej wielonarodowości. Bandy ukraińskich nacjonalistów, nienawidzące Polaków jeszcze mocniej niż najeźdźcy z hakenkreuzem, pacyfikują pozostałą w mieście ludność. Kto jeszcze ostanie się w tych trudnych chwilach? Kto zdoła ocalić choć odrobinę ludzkich odruchów?

Lwowska odyseja nie szczędzi czytelnikom brutalnych scen, nie lukruje rzeczywistości, która stała się udziałem tysięcy Polaków, którzy po agresji ZSRR w 1939 na Polskę, a potem, po zajęciu Lwowa przez faszystów znaleźli się pod kolejną okupacją. Wczorajszy przyjaciel z dnia na dzień stał się wrogiem, ci, którzy pomagali Lilce i jej matce okazali się ściganą zwierzyną. Kto przetrwa, kto ulegnie i podda się woli okupanta?

Magdalena Kawka w malowniczy sposób pokazuje ginące miasto, nie zapominając o jego pięknie, o secesyjnych kamienicach, o teatrze i o sztuce, zamkniętej w przechowywanych w lwowskich domach obrazach. „Tajemniczy ogród” Mehoffera, znany z pierwszego tomu Lwowskiej odysei, wciąż pojawia się w rodzinie Lilki jako wspomnienie lepszych czasów. Czy przyniesie jej bliskim szczęście?

Drugi tom opowieści o lwowskich bohaterach nie rozczarowuje. Przeciwnie, wartko tocząca się akcja nie pozwala czytelnikowi oderwać się od lektury. Z napięciem czekam na ostatni, trzeci akt lwowskiej historii. Przed bohaterami jeszcze wiele dramatycznych przeżyć. Bardzo polecam.

Tagi: bóg