Recenzja książki: Opowieści połabskie

Recenzuje: Zosia Czyńska

Świat plemion połabskich – silnych, bitnych i mocno zróżnicowanych – nie zajmuje wiele miejsca w podręcznikach do historii. Niesłusznie. Państwa Obodrzytów i Wieletów stworzyły kulturę, która warta jest uwagi. O jej początkach wspominają dokumenty wczesnego średniowiecza, głównie przy okazji planów chrystianizacyjnych i terytorialnych Karola Wielkiego. Silne plemiona opierały się ekspansji terytorialnej Niemiec aż do X wieku, kiedy podbój ziem plemion Redarów, Obodrzytów i Trzezpierzan przyniósł częściowe podporządkowanie plemion zachodniosłowiańskich królowi Henrykowi Ptasznikowi i kolejno cesarzowi Ottonowi I, twórcy Marchii Wschodniej, której zadaniem był ostateczny i całkowity podbój jednostek z nią graniczących. Niekończące się konflikty i najazdy stały się przyczyną powstania zbrojnego plemion połabskich u schyłku X wieku i zapewniły im niezależność na prawie dwieście kolejnych lat.

Połabianie stworzyli wysoko rozwiniętą kulturę, sięgającą na zachodzie aż po Turyngię, a na północy po tereny dzisiejszej Danii. Dysponowali systemami kulturowymi, społecznymi i politycznymi, obejmującymi jednostki od plemion po dynastie książęce. Warto pamiętać, że trzecia żona Bolesława Chrobrego, Emnilda, przypuszczalnie wywodziła się z rodu panującego jednego z plemion zachodniosłowiańskich. Oczywiście Emnilda przyjęła chrzest, a w pamięci potomnych istnieje dzięki zapisom kronikarzy: Galla Anonima i Thietmara jako kobieta szczodra i roztropna.

Już nawet ten niezwykle pobieżny opis funkcjonowania plemion połabskich pozwala nam się zorientować w tym, jak silne były to organizmy i jak dalece odbiegają od bajkowych przekazów o przeszłości Słowian. To mocne, dobrze zorganizowane, dysponujące własną kulturą, językami, obrzędami i rozwiniętymi systemami obronnymi formacje, o których przeszłości wciąż wiemy zbyt mało. Przyczyna tego jest prosta. Nie zachowały się żadne przekazy pisane Słowian Połabskich, które mogłyby powiedzieć nam więcej o nich samych. Jedyne, czym dysponujemy, to zapisy obcych kronikarzy, uwzględniających istnienie tych organizmów państwowych przy okazji relacji o podbojach tam prowadzonych.

Najnowsza książka Roberta F. Barkowskiego rzuca nieco więcej światła na historię plemion zachodniosłowiańskich. Zanim uległy całkowitemu zgermanizowaniu i wchłonięciu przez graniczących z nimi Franków, Niemców i Duńczyków, dysponowały kulturą, która w zaskakujący sposób przypomina podania i legendy o Polanach i Piastach. Nasi zachodni sąsiedzi, zanim dali początek państwowości niemieckiej, byli przecież Słowianami, a – co za tym idzie – wiele miast we wschodniej części dzisiejszych Niemiec ma korzenie słowiańskie.

Dziewięć opowieści, zebranych i spisanych przez Roberta F. Barkowskiego, prowadzi nas w barwne czasy wczesnego średniowiecza. To historie o wszechobecnych wojnach, ciągłych potyczkach, poszukiwaniu wolności i niezależności. To także garść informacji o codziennym życiu plemion połabskich, o tym co jedzono i jak się odziewano, jak zdobywano broń i co robiono ze zdobytym podczas potyczek zbrojnych srebrem.

Opowieści połabskie to mieszanka elementów historycznych, obejmująca postaci znane z podręczników, ale i zbiór legend i historii zupełnie fikcyjnych. Są wśród nich fragmenty zabawne, są i dramatyczne, nikt tu nie będzie narzekał na monotonię. Wraz z autorem poznamy losy kędzierzawowłosego Nieśmiecha, próbującego zapolować na niedźwiedzia, rozmiłowanego w modnej zbroi Gostosza, księcia Niklota i saksońskiego Henryka Lwa. W ich towarzystwie zajrzymy do zbrojowni, kuchni i komór dawnych Słowian, siądziemy z nimi na ławie i zadumamy się nad dawnymi przepowiedniami kobiecej wróżby, która decydowała o tym, czy wojownik mógł ruszyć na wojnę, czy musiał zostać w domu.

Opowieści połabskie Roberta F. Barkowskiego to interesująca lektura dla tych, którzy dopiero rozpoczynają swoją podróż do świata plemion połabskich, ale i dla tych, którzy znają już powieść Włócznia tego samego autora. Dzięki garści dodatkowych historii będą mieli okazję poszerzyć swoją wiedzę na temat tego wciąż mało zbadanego fragmentu historii.

Polecam.

Tagi: bóg