Recenzja książki: Matka Jagiellonów

Recenzuje: Adrianna Michalewska

Była niepozorną kobietą. Mówiono, że nie wyróżniała się urodą. Pochodziła ze znamienitego rodu Habsburgów, który już wówczas liczył się w Europie. Opuściła Wiedeń i jako siedemnastolatka przyjechała na Wawel. Początkowo nikt nie liczył się z dziewczyną, o której świat zapomniał. Rzecz w tym, że Elżbieta o sobie nie pozwoliła zapomnieć.

Wyszła za mąż za Kazimierza Jagiellończyka, syna Władysława Jagiełły i Zofii Holszańskiej. Już na początku musiała się zmierzyć z niezwykłą teściową, która – jak głosiły przekazy – słynęła z niezwykłej urody. Szczęśliwie dla Elżbiety Zofia okazała się mądrą i życzliwą kobietą, która dostrzegła liczne zalety synowej. A było ich wiele.

Elżbieta była wykształcona i ambitna. Potrafiła czytać i pisać, szybko nauczyła się języka polskiego. Mogła tym samym stanąć u boku męża i wspomagać go w działaniach dyplomatycznych. Naturalnie, nie było to niezbędne, od prowadzenia dyplomacji król miał kancelarię, ale członkowie królewskiej kancelarii nie mogli dać Kazimierzowi następcy tronu. Co innego Elżbieta. Urodziła swojemu mężowi trzynaścioro dzieci i czynnie zabiegała o ich korzystne małżeństwa, dzięki czemu pozyskała dla Korony trony Czech i Węgier, umocniła sojusze z sąsiadami, zapewniła objęcie tronu na Litwie i tronu biskupiego w Krakowie. Nazwano ją matką królów. Nigdy już potem Korona nie była tak potężna, jak za czasów przenikliwego Kazimierza i jego dzielnej, ambitnej żony Elżbiety. Z jej umiejętnościami rządzenia i gospodarowania państwem mogła się równać tylko jej genialna synowa, królowa Bona Sforza.

Powieść Doroty Pająk-Pudy opowiada historię młodej, wystraszonej dziewczyny, która przyjeżdża jesiennego dnia do obcego kraju, nie czekana przez przyszłego małżonka. Autorka pokazuje, jak krok po kroku Elżbieta wyrabia sobie pozycję na dworze i jak wieloma łzami okupiła swoje małżeńskie i rodzinne szczęście. Towarzyszymy jej, gdy grzebie zmarłe dzieci, gdy patrzy na umierających w chorobie synów i rozpacza po niepotrzebnej śmierci Olbrachta, najbardziej uzdolnionego ze wszystkich Jagiellończyków. Widzimy królową, która stoi nad haftowaną mapą Europy i planuje, które części wkrótce będą należały do jej rodziny, jak je obsadzi i jak będzie nimi zarządzała. Widzimy wreszcie dziewczynę, która uczy się ukrywać mankamenty swojej urody, skrywać defekty fizyczne i błyszczeć tak, aby na jej widok poddani tracili oddech. Zamiast pokazywać skrzywione plecy, ukazywała piękne złote włosy, ozdobione perłami. Zamiast eksponować deskę podtrzymującą kalekie ramię, oszałamiała sukniami, które lśniły w krakowskim słońcu.

Opowieści o Jagiellonach na naszym rynku wydawniczym nie brakuje. Oprócz Polski Jagiellonów Pawła Jasienicy i Brzydkiej królowej Viktorii Gische ostatnio tematem dynastii zajęła się także Magdalena Niedźwiedzka, z trylogią Bona, Barbara Radziwiłłówna i Anna Jagiellonka. Pająk-Puda zwróciła uwagę na dramat, z jakim musiała się zmierzyć kobieta, która walczyła o wszystko, mając niewiele wyraźnych atutów. Nie była tak piękna jak Bona, nie uwodziła mężczyzn jak pani Gasztołdowa i nie miała karty przetargowej jako spadkobierczyni tronu Polski i Litwy jak Jagiellonka. Ale potrafiła czekać, co zaowocowało niezwykłymi koligacjami jej dzieci, które zasiadły na tronach jako władcy i współwładcy największych europejskich stolic.

Elżbieta Rakuszanka została pochowana na Wawelu w kaplicy świętego Krzyża. Pozostała w Polsce na zawsze. Był może wciąż chadza pod basztę Dunkę i zagląda do sali w wawelskiej Kurzej Stopce. Warto jej tam czasem poszukać. To chyba najbardziej sympatyczna z polskich królowych, a jej losy opisano bez przesadnej egzaltacji i emfazy. Warto zajrzeć do biografii matki królów.

Serdecznie polecam.

Tagi: bóg