Recenzja książki: Kurier z Teheranu

Recenzuje: Piotr Piekarski

Kurier z Teheranu to powieść przygodowo-szpiegowska z prawdziwego zdarzenia. Wielka stawka i wielkie ryzyko, interesujący główny bohater, będący historycznym wcieleniem agenta 007, a także najważniejsze wydarzenia i postaci z czasów II wojny światowej splatają się w tej napisanej z dużym rozmachem, szalenie wciągającej książce.

Hrabiego Antoniego Mokrzyckiego mieliśmy okazję poznać za sprawą powieści Wojciecha Dutki Kurier z Toledo. Jej akcja rozpoczęła się w 1936 roku w Warszawie, skąd młody arystokrata wyruszył z sekretną misją do pogrążonej w wojnie domowej Hiszpanii. Autor zadbał o odtworzenie historycznego tła wydarzeń, skupiał się jednak przede wszystkim na opowieści o charakterze obyczajowym, szpiegowskie elementy zaś były ledwie zarysowane. W Kurierze z Teheranu akcenty rozłożone są zupełnie inaczej.

Akcja powieści Kurier z Teheranu toczy się błyskawicznie. Warszawa, Stryj, Lublin, Kuty i Katyń, Rumunia, Anglia, Gibraltar, Iran – hrabia Mokrzycki przemieszcza się pomiędzy kolejnymi punktami na mapie, uczestnicząc chyba we wszystkich ważniejszych wydarzeniach czasów II wojny światowej. Jest trochę jak James Bond, ale żyjący w latach trzydziestych-czterdziestych XX wieku. Zdecydowanie nie ma tu miejsca na nudę, choć zaakceptować trzeba pewną umowność w powieści – trudno wyobrazić sobie, by któryś z polskich szpiegów rzeczywiście mógł prowadzić działalność szpiegowską na tak szeroką skalę.

Nie znaczy to jednak, że Wojciech Dutka historię traktuje pobieżnie czy „po łebkach". Na marginesie intrygującej fabuły prezentuje dyskusje i spory, którymi wówczas żył świat, ówczesne prądy myślowe i ideologie. Jest dyskusja o „ucieczce władz państwowych" do Rumunii w 1939 roku, jest trwająca do dziś debata o roli Rydza Śmigłego, jest też pewna teoria dotycząca śmierci generała Sikorskiego. Dutka łączy postaci historyczne z bohaterami fikcyjnymi. Na kartach jego powieści spotykają się wspomniany już Sikorski i Dołęga-Mostowicz. Znani Polacy wypowiadają kwestie, które trwale zapisały się w naszym języku i kulturze. Oczywiście, przez cały czas trzeba pamiętać, że mamy do czynienia z powieścią, nie pracą naukową. Ale Kurier z Teheranu dzięki dużemu naciskowi na elementy historyczne i szalenie wciągającej akcji staje się popularyzacją historii w najlepszym wydaniu. A dodatkowym „smaczkiem" podczas lektury okazują się liczne nawiązania i wątki związane z literaturą.

Akcja toczy się w nieludzkich czasach, więc i bohaterowie powieści często zachowują się w sposób nieludzki. Wojciech Dutka wiarygodnie ich portretuje, ukazując dylematy moralne, przed którymi często musieli stawać. A w tym okresie niemal nikt nie mógł pozostać „czysty".

Są w powieści „Kurier z Teheranu" elementy i sceny militarne, jest okrucieństwo wojny, są brutalne opisy. Ale jest też miłość i sprawy obyczajowe. Jest zdrada i próba ratowania małżeństwa. Są starania zwyczajnych ludzi o przetrwanie w sytuacji, na którą nikt nie był gotowy. Są wielkie tragedie i małe dramaty. Jak to w literaturze? A może – jak w życiu?

Fabuła zakrojona na naprawdę szeroką skalę i gra o wielką stawkę. Wielkie wydarzenia i jeszcze większe emocje. Wielka miłość i wielka historia. Wszystko to znaleźć można w nowej powieści Wojciecha Dutki, która znakomicie łączy prawdę z literacką fikcją. Sięgnijcie po Kuriera z Teheranu. Jestem pewien, że się nie zawiedziecie.

Tagi: bóg