Recenzja książki: Kryminalistka

Recenzuje: Adrianna Michalewska

Kryminalistka to powieść, która trzyma w napięciu. Pomimo tego, że fabuła jest przewidywalna, bohaterowie nie zaskakują oryginalnością, a rozwiązanie nie przewraca akcji do góry nogami. Co zatem decyduje o tym, że Joanna Jodełka stworzyła udany kryminał?

Po pierwsze: konstrukcja.

To dobrze przemyślana, uporządkowana, achronologiczna opowieść o zbrodni, dochodzeniu do niej i konsekwencjach zabijania. Narrator naprzemiennie opowiada o czasach przed i po zabiciu jednego z bohaterów. Unikając prostego linearnego rozwiązania, autorka przykuwa uwagę czytelnika, który cofając się i wybiegając naprzód składa fragmenty odsłanianej mu opowieści w jedno.

Po drugie: bohaterowie.

Główna postać, Joanna, zaskakuje swoją zwyczajnością. Autorka kryminałów, tkwiąca w toksycznym związku z wszystkowiedzącym mężem, nieco zagubiona w świecie agresywnych ludzi sukcesu musi przeżyć przemianę. To wiemy od początku i Jodełka nas nie zawiedzie. Joanna (bohaterka) nie ma tajemniczej historii z przeszłości w zanadrzu ani skłonności do alkoholu czy utajonego upodobania do narkotyków. Nie jest perfekcjonistką, nawet nie za dobrze zna świat, który opisuje. Jest zwyczajna, ale nie irytująca.

Pozostałe dramatis personae? Również zwyczajne. Kobiety walczą z nieuchronną starością, mężczyźni mylą sukces z pieniędzmi. Osiłek ma tatuaż, mąż zdradza żonę. Samo życie.

Po trzecie: tło obyczajowe.

Jodełka nie zamęcza czytelnikami uwagami, jaki typ kawy pije bohater na śniadanie, po jakiej ulicy przemieszcza się, idąc do pracy, jaki system polityczny mu odpowiada, jakie luki w systemie prawnym są przyczyną patologii społecznych. Uniwersalność jej historii to siła, dzięki której Kryminalistka jest lekturą niezaangażowaną, co pozwala czytać ją dla przyjemności. I wielka dawka nostalgii, ciepłych wspomnień o utraconej niewinności, dzieciństwie nad Bugiem, jakąś dawno zagubioną wolnością i wyraźnym odróżnieniem dobra od zła.

Joanna Jodełka nie mierzy wysoko. Napisała powieść, której czytanie powinno sprawić odbiorcy przyjemność. Przytacza oczywiste prawdy i daje jasne przesłanie, że zło to zło i kiedy raz nas uwiedzie, nie ma już drogi powrotu. Odarła kryminał z nadmiaru treści, który jest w tym przypadku zbędny. Nie sili się na oryginalność, wręcz epatuje schematami, jednak jest to świadome i zaplanowane działanie. Działanie w tym wypadku uzasadnione. 

Jedynym wyjątkiem od tej reguły jest przemiana głównej bohaterki. Przemiana zrozumiała, ale trudno akceptowalna. Łamiąc konwencję, Jodełka wiele zaryzykowała. Nie sposób powiedzieć, jak taką bohaterkę przyjmą czytelnicy. Dla mnie, mimo tego ryzykownego posunięcia, Kryminalistka to bardzo udana powieść.