Recenzja książki: Herbata z polonem. Najsłynniejsze otrucia w historii
Recenzuje: Danuta Szelejewska
W zasięgu możliwości człowieka znajduje się wystarczająca ilość zabójczych substancji, które – jak uczy historia – od wieków służyły pozbawianiu życia, zwłaszcza przedstawicieli elit (władcy mordowali i byli mordowani). Książka Herbata z polonem pokazuje, jak bardzo podstępna i jeszcze bardziej niebezpieczna jest to broń.
Treść publikacji, prezentując Najsłynniejsze otrucia w historii, odsłania kulisy motywowanych politycznie – a będących efektem celowego działania tajnych służb – prób otruć z przestrzeni ostatnich sześćdziesięciu lat. W opisanych przez Ulfa Ellervika przypadkach (każdej z trucizn poświęcono osobny rozdział, notując na początku miasto i rok opisywanego zdarzenia) sięgnięto po toksynę botulinową (najbardziej zabójcza substancja świata), rycynę, siarczan talu, fentanyl, dioksyny, polon oraz środki paralityczno-drgawkowe, a celem otrucia byli kolejno: Fidel Castro, Aleksandr Sołżenicyn, posługujący się pseudonimami Abdallah Abdalatif i Abdul al Masdiwi (do dzisiaj nieznane są ich nazwiska), Chalid Maszal, Wiktor Juszczenko, Aleksandr Litwinienko oraz Siergiej Skripal. Oprócz wymienionych postaci i nieudanych prób otruć, autor opisuje zamachy zakończone powodzeniem, pochyla się nad dyskusyjnymi przypadkami śmierci, a także analizuje pobudki, jakimi kierowali się zleceniodawcy oraz truciciele (najmłodszy w chwili skazania miał zaledwie 15 lat).
Zarysowany kontekst historyczny, kulturowy oraz polityczny posłużył Ellervikowi za tło konkretnych prób otrucia, przy czym każda z użytych trucizn (kursywą zapisano ich łacińskie nazwy) została szczegółowo omówiona (właściwości, toksyczność, zastosowanie, dawki, produkcja, przechowywanie, przetrwalniki, działanie, objawy, następstwa, leczenie, niepożądane skutki uboczne, odtrutki). Zatrważająca treść ujawnia agentów-trucicieli, doskonale przygotowanych, o wysokim poziomie inteligencji, nie posiadających skrupułów, z przyświecającymi im mało szlachetnymi celami, którym jednak absurdalne – wcześniej nieprzewidziane – okoliczności przeszkodziły w dokończeniu zadania (niejednokrotnie pociągnęło to za sobą poważne konsekwencje polityczne).
Publikacja Wydawnictwa Filia wzbudza niepokój: nie sposób przejść obojętnie obok zatrważających informacji dotyczących prób otrucia przy użyciu zabójczego parasola, zatrutych cygar, trujących nasion, mgiełki śmiercionośnych perfum czy klamek wysmarowanych niewidzialną trucizną. O tym, że opisane przez Ellervika przypadki są autentyczne, a metody działania trucicieli – skuteczne świadczą podane w lekturze daty, nazwiska, nazwy, liczby, dane statystyczne, kryptonimy, wartości LD (dawka potrzebna do spowodowania śmierci), plany zamachów, opisy metod badawczych, raporty, wyniki skomplikowanych śledztw, rzeczowe argumentacje, koncepcje, hipotezy, a także rezultaty niehumanitarnych testów (zwłaszcza na zwierzętach), eksperymentów (również makabrycznych), programów i projektów badawczych (także opracowywanych na terenach ośrodków oficjalnie nieistniejących). Pomocą służą zapisane na marginesach wzory chemiczne pierwiastków, przypisy (wyjaśniające i bibliograficzne), alfabetyczny Słowniczek oraz Indeks.
Opartej na wieloletnim doświadczeniu naukowców (biologów, toksykologów, bakteriologów, wirusologów, chemików, fizyków i astrofizyków, geologów, archeologów oraz specjalistów do spraw wojskowości) treści książki Herbata z polonem (tytułowy polon to pierwiastek wyjątkowo niebezpieczny) nie można traktować jako nauki zabijania za pomocą trucizn: przedstawione w świetle nauki Najsłynniejsze otrucia w historii to prawdziwe zbrodnie, które – stanowiąc przestrogę – nie zachęcają do naśladowania.
