Recenzja książki: Dama w jedwabnej sukni. Opowieść o księżniczce Helenie Sanguszkównie

Spacerując w Krakowie ulicą Sławkowską, pomyśl, że w jednej z kamienic, pod numerem piętnastym, mieszkali Sanguszkowie, którzy należeli do jednego z najstarszych rodów magnackich. Była to jedna z ulic XIX-wiecznego Krakowa, gdzie pałace i kamienice zajmowali arystokraci i mieszczaństwo. W pałacu, który dziś stanowi siedzibę Hotelu Grand, mieszkała księżna Marcelina Czartoryska z Radziwiłów. Jej salon muzykalny był ważnym miejscem spotkań towarzysko-kulturalnych. Kiedy będziesz w barokowym Kościele Karmelitów na Piasku, bądź świadom, że jego wiekopomne i święte mury były świadkiem nie tylko chrzcin syna Alicji Bachledy-Córuś i Colina Farrella, ale przede wszystkim wielu głośnych swego czasu ślubów, które stawały się wielkimi wydarzeniami patriotycznymi nie tylko na lokalną skalę. To w tej świątyni  pobrali się m.in. Jadwiga Sanguszko z Adamem Sapiehą - późniejsi rodzice pierwszego metropolity krakowskiego, kardynała Adama Stefana Sapiehy. Co ciekawe, ślub ten zainicjował w kręgach ziemiaństwa i arystokracji modę na zakładanie strojów narodowych przez młodą parę. Tradycja ta przetrwała aż do II wojny światowej. Gdy zaś odwiedzisz Kościół Reformatów, wiedz, że w 1891 roku odbyła się w nim msza żałobna za siostrę Jadwigi, księżniczkę Helenę Sanguszko - msza, która zgromadziła nieprzebrane tłumy krakowskich mieszczan, nie wspominając o licznych przedstawicielach rodzin książęcych. Wyobraź też sobie, że spod Pałacu pod Baranami 14 lutego 1858 roku wyruszył kulig, nazwany później sanguszkowskim, który wiózł zaaranżowany weselny orszak. Kuligi były ulubioną rozrywką krakowskich mieszczan w porze zimowej. Takie właśnie ciekawostki (a jest ich znacznie, znacznie więcej!) można wyłuskać z niezwykłej książki Dama w jedwabnej sukni.

 

Historia rodziny Sanguszków skrywa niemało skandali  i dramatów. Słynąca z urody i lubiąca światowe życie, nie pozbawiona jednak, jak to się drzewiej mówiło, przymiotów duszy, Helena Sanguszko nie była szczęśliwą kobietą, jak wynika z zarysowanego przez autorkę portretu. A przecież miała wszystko, co do szczęścia potrzebne, jak byśmy dziś powiedzieli. Źle ulokowała swoje uczucia. Bardzo źle. Zakochała się bowiem w mężu (z wzajemnością!)... swojej siostry Jadwigi. Z drugiej strony: nie ma się co dziwić, gdyż sporo kobiet ulegało wdziękom Adama Sapiehy. Helena Modrzejewska wspominała go jako wybitnie przystojnego, pełnego życia i uprzejmości wobec kobiet, a o jego oczach napisała, iż rozpływały się, ach, jak marzycielsko, w obecności pięknej kobiety. Więcej szczegółów na temat miłosnej historii nie będę zdradzać, aby nie zabierać potencjalnym czytelnikom (a raczej czytelniczkom) przyjemności z lektury. Nadmienię tylko, że arcyciekawe są także fragmenty przedstawiające dzieje rodu Sanguszków po śmierci jednej z najsłynniejszych Polek XIX wieku, to jest Heleny, która zmarła u progu XX stulecia. 

 

Wybierasz się do Krakowa i w związku z tym szukasz dobrej lektury tematycznie powiązanej z grodem wawelskim?  Mieszkasz w stolicy Małopolski, a na majówkę przyjeżdża do Ciebie rodzina lub znajomi i chcesz ich zabrać na spacer, a przy okazji zabłysnąć wiedzą? Dama w jedwabnej sukni może być doskonałym i nietypowym przewodnikiem po Krakowie z czasów, kiedy z prowincjonalnego, zapyziałego miasta przekształcał się w coraz bardziej nowoczesną metropolię i prawdziwą kulturalną stolicę porozbiorowej Polski. A może planujesz wycieczkę do Krasiczyna? To także idealna okazja do sięgnięcia po wspomnianą publikację, która wzbogacona jest, co warto podkreślić, o zdjęcia oraz indeks osobowy, co znacznie ułatwi i umili obcowanie z nią w trakcie wycieczki. A jeśli zbłądzisz do Tarnowa, odwiedź tamtejsze Muzeum Okręgowe, gdyż można w nim oglądać pamiątki związane z księżniczką Heleną Sanguszkówną, która była, jak napisał jeden z dziennikarzy, ozdobą i zaszczytem świata polskiego, przez dwie generacje, w kraju i na obczyźnie.