Recenzja książki: Czerwona księżniczka
Recenzuje: Adrianna Michalewska
Czerwona księżniczka to doskonale napisana opowieść zarówno o życiu niezwykłej kobiety, jak i o całej generacji, która utraciła wszystko, co było podstawą jej istnienia.
Sofka Dołgoruka, dziewczynka z najwyższych arystokratycznych kręgów carskiej Rosji, hrabianka, spokrewniona i skoligacona z najstarszymi i najbardziej wpływowymi rodami Wołkońskich, Bobrińskich, Dołgorukich, urodziła się w 1910 roku, gdy w Petersburgu nad eleganckim życiem możnych zapadał zmierzch, który zmienił się w czarną noc terroru i śmierci zaledwie dziesięć lat później. Ale zanim to nastąpiło, Sofka zdążyła jeszcze poznać niewyobrażalny luksus i elegancję życia, od kilku setek lat przypisanego do wąskiej grupy, która nie znała trosk. Wspaniałe pałace w Petersburgu i Moskwie, wśród nich mały biały domek Wołkońskich z piętnastoma rzędami okien, posiadłości na Krymie, klejnoty, wieczne bale i sztywna etykieta odeszły w niepamięć w chwili, gdy w Rosji Lenin przejął stery, a robotnicy rzucili się do rabowania kraju i wprowadzania nowego ładu.
Pewnego mglistego poranka, już po zbrodniczym wymordowaniu carskiej rodziny w domu kupca Ipatiewa na Uralu, Sofka opuściła ojczyznę na pokładzie angielskiego statku Marlborough, patrząc na towarzyszące jej księżne, hrabiny i smutnych, zadumanych ludzi, którzy nie rozumieli, dlaczego los ich tak okrutnie doświadczył. Mała Sofka także poznała smak straty. Gdy rodzina opłakiwała utracone posiadłości w Rosji, dziewczynka musiała pozostawić ukochanego doga Rima, dla którego zabrakło miejsca na przeładowanym statku.
Co czuli dawni arystokraci, ludzie przywykli do wygody i luksusu? Ze świata, w którym podróż pociągiem wymagała rezerwacji przynajmniej ośmiu wagonów, mogących pomieścić podróżujących, ich służbę i rzeczy osobiste, trafili do Paryża i Londynu, gdzie podzielili losy wszystkich uchodźców w historii. Niechciani, niepotrzebni, zbędni, wiecznie obnoszący swoje cierpienie, smutek i żal do świata, który bez ich zgody zmienił swoje oblicze.
Co czuła mała Sofka? Wspomnienia ukazują inteligentną dziewczynkę, której matka odważyła się wrócić do komunistycznej Rosji, aby odnaleźć drugiego męża oraz jego rodzinę, a potem wraz z nimi, przez Tallin, uciekać z sowieckiego piekła. Ta odwaga i bezkompromisowość w działaniu stała się mottem życia Sofki, która połączyła w sobie elegancję babki i brawurę matki, stając w dorosłym życiu wobec setek wyzwań, głodu, nędzy, rozpaczy i wiary w to, że żyje się tu i teraz i nie warto nadmiernie dbać o to, co myślą o nas inni.
Sofka Dołgoruka, rosyjska hrabianka, emigrantka, tłumaczka, przyjaciółka i sekretarka Laurence’a Oliviera, wreszcie nagrodzona przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu w Jad Waszem medalem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata za pomoc w uratowaniu dwudziestu Żydów, których przeznaczeniem była śmierć w komorze gazowej w Auschwitz. Kobieta niezwykłej urody, kochanka wielu, przyjaciółka nielicznych, matka trzech synów, którzy wychowywali się bez niej. Wreszcie – kobieta, która przeszła niezwykłą drogę z carskich salonów do komunistycznych organizacji, za co została znienawidzona przez część swoich krewnych. Niezależna w działaniu, uparta w dążeniu do wytyczonych celów, wrażliwa na ludzką krzywdę i niesprawiedliwość Sofka stała się dla potomnych ikoną, opowieścią o tym, jak przewrotny bywa los i jak wiele możemy utracić w chwili, gdy wydaje nam się, że straciliśmy już wszystko.
Czerwona księżniczka to wyjątkowa książka. Napisana z pasją, oddająca w detalach zarówno luksus petersburskich pałaców, jak i nędzę francuskiego obozu jenieckiego w Vittel, w którym Sofka była internowana. To wspaniała podróż przez upiorne czasy, gdy świat walił się w gruzy i wyłaniał na nowo, za każdym razem gorszy i bardziej przygnębiający. To – wreszcie – historia, która zainteresuje nawet tych, którzy o świecie rosyjskiej arystokracji i o carskiej przeszłości Rosji wiedzą już prawie wszystko. Porywająca, zapierająca dech w piersiach przygoda, która niestety, zdarzyła się naprawdę.
Bardzo polecam.
