Recenzja książki: Aspiracje życiowe młodzieży stojącej u progu dorosłości

Recenzuje: Justyna Gul

O aspiracjach wśród młodzieży
Dążenia, zamierzenia, plany, zainteresowania i potrzeby – wszystko to stanowi nieodłączną część naszego życia warunkując tory, którymi będą toczyły się nasze losy. Aspiracje, głównie o charakterze edukacyjno-zawodowym wpływają na pozostałe dziedziny życia oraz motywują nas do określonych zachowań i wyborów. Pragnienia i potrzeby odgrywają bardzo ważną rolę szczególnie u młodzieży, gdyż to stojąc u progu dorosłości dokonujemy selekcji potencjalnych możliwości i kierunków rozwoju. Wiedza o aspiracjach młodych ludzi może również dać wyobrażenie jakie wartości będą istotne dla nich za pięć czy za dziesięć lat.
Wiedza o aspiracjach i potrzebach jest niezwykle istotna zwłaszcza dla ludzi zajmujących się problematyką wychowania i kształcenia, a pozyskane informacje umożliwiają kontrolę i weryfikację założonych celów z rzeczywistymi. Pozwala to miedzy innymi na określenie środków jakie należy zgromadzić oraz wielkości kosztów jakich poniesienie jest konieczne w trakcie realizacji wartościowych wychowawczo celów. Taką próbę identyfikacji aspiracji młodzieży podejmuje Kinga Musialska, zaś książka „Aspiracje życiowe młodzieży stojącej u progu dorosłości” jest rzetelną analizą tematu stanowiącą materiał do dalszych badań czy też praktycznego wykorzystania.
W rozdziale teoretycznym autorka przybliża nam termin „aspiracje” w ujęciu różnych badaczy, definiuje także ich poziom określany jako „wynik, rezultat działania, czy zespół dążeń”. Musialska identyfikuje również kategorie aspiracji społeczno – kulturalnych oraz stosuje w ślad za autorytetami podział ze względu na różne kryteria (np. ze względu na poziom aspiracji, relację do posiadanych możliwości czy też związek aspiracji z działaniem).
Badaniem aspiracji młodych ludzi zajmowało się wielu naukowców, a wyniki analiz i główne kierunki prac znajdziemy w rozdziale poświęconym tej tematyce. Poznamy bliżej osobę Andrzeja Janowskiego pracującego miedzy innymi nad  aspiracjami młodzieży rozpoczynającej i kończącej szkołę średnią oraz przeprowadzającą badania nad młodzieżą upośledzoną umysłowo w stopniu lekkim -  Beatę Górnicką.
Prawdziwą wartość prezentują jednak rozdziały poświęcone metodologii badań oraz analizie ich wyników. Musialska za główny cel stawia sobie poznanie i opis aspiracji życiowych młodzieży stojącej u progu dorosłości oraz ich uwarunkowań. Jest to możliwe przede wszystkim przez poznanie związków zachodzących pomiędzy samooceną, płcią, miejscem zamieszkania, warunkami materialnymi, sytuacją rodzinną czy strukturą rodziny a aspiracjami życiowymi. Za główny problem badań przyjęto odpowiedź na pytanie: jakie są i od czego zależą aspiracje życiowe młodzieży stojącej u progu dorosłości? Jako metodę badawczą pozwalającą uzyskać wiarygodny i dokładny obraz rzeczywistości zastosowano sondaż diagnostyczny oraz metodę indywidualnych przypadków. Badania sondażowe przeprowadzono przy zastosowaniu technik takich jak: ankieta, skala szacunkowa do badania samooceny oraz analizę treści wypracowania.
Autorka badaniami objęła młodzież wybranych trzech szkół województwa małopolskiego, znajdujących się zarówno w dużym mieście jak i mieście małym oraz na wsi. Ankietowanymi byli uczniowie klas trzecich, gdyż właśnie oni spełniają kryterium „wchodzenia w dorosłość”. Również dobór uczniów był celowy autorkę bowiem interesowały aspiracje uczniów technikum uczęszczających do klasy o różnych kierunkach i specjalnościach.
Wyniki badań są zaskakujące, choć właściwie należało się spodziewać takiego obrazu rzeczywistości. Młodzież stosunkowo często ma niesprecyzowane i nieuświadomione aspiracje życiowe, szczególnie edukacyjne i zawodowe, a także aspiracje nieadekwatne, często zawyżone, w stosunku do możliwości. Niezbędna staje się zatem pomoc w uświadomieniu im posiadanych predyspozycji, dążeń oraz rozbudzenia aspiracji. Niepokojący jest również brak orientacji edukacyjnej – uczniowie często nie mają wiedzy na temat wykształcenia związanego z konkretnym zawodem, a nawet na temat jego charakteru i wykonywanych czynności.
„Aspiracje życiowe młodzieży stojącej u progu dorosłości” Kingi Musialskiej to gotowy materiał dla pedagogów szkolnych, osób zajmujących się szeroko pojętą edukacją oraz rodziców bowiem często to właśnie oni są czynnikiem determinującym aspiracje edukacyjno – zawodowe (niekiedy rozbieżne z rzeczywistymi predyspozycjami dzieci).
Analiza indywidualnych przypadków i wnioski płynące z badań pozwoliły na sformułowanie postulatów zmian w praktyce pedagogicznej. To dzięki takim opracowaniom możliwe jest rozwój społeczeństwa oraz korekta stanu istniejącego, dlatego też książka Kingi Musialskiej jest warta nie tylko przeczytania ale i wielu przemyśleń oraz wdrożenia sugerowanych rozwiązań w życie.