10 maja 2024 roku Rada Języka Polskiego podjęła uchwałę, wskutek której już za dwa lata w życie wejdzie szereg zmian dotyczących poprawności językowej. Wśród nowinek m.in. możliwość samodzielnego zapisu poszczególnych przedrostków.
Na przestrzeni lat język ulega wielu zmianom i przekształceniom. Niektóre formy, czy wyrażenia zostają zastąpione przez inne. Wszystko przez to, że jest to twór żywy, tworzony przez ludzi. Rada Języka Polskiego to instytucja, która obserwuje więc pewne tendencje i wpływa na ustalanie konkretnych zasad dotyczących języka. Aktualnie zdecydowali się oni wprowadzić zmiany w zakresie zasad ortografii.
Zmiany w polszczyźnie?
Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN podczas szeregu posiedzeń uchwaliła zmiany w zakresie ortografii. Nowo wprowadzone zasady mają ułatwić zapis i sprawić, że piszący będą popełniać mniej błędów językowych i tworzyć bardziej spójne i poprawne teksty. We wpisie czytamy:
wprowadzenie tych zmian [...] przyniesie korzyść w postaci uproszczenia i ujednolicenia zapisu poszczególnych grup wyrazów i połączeń, eliminacji wyjątków, a także likwidacji przepisów, których zastosowanie jest z różnych powodów problematyczne, np. wymaga od piszącego zbyt drobiazgowej analizy znaczeniowej tekstu.
Zmiany wprowadzone przez RJP będą obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku. Ma to dać czas wszystkim osobom oraz instytucjom, które zajmują się obszarami mocno związanymi z językiem. Chodzi między innymi o wydawców, autorów słowników i programów szkolnych, czy też korektorów.
Co konkretnie się zmieni?
Zmiany wprowadzone przez Radę były postulowane już od kilku lat. Dopiero teraz jednak zostaną wprowadzone do polszczyzny i będą obowiązywać. Szereg zmian dotyczy zasad pisowni polskiej. Poniżej możecie sprawdzić, jakie są najciekawsze zmiany. Pełen wykaz znajdziecie na stronie RJP.
Zgodnie z nowymi zasadami, nazwy mieszkańców miast i ich dzielnic, osiedli, a także wsi będziemy zapisywać wielką literą. Zakłada się alternatywny zapis nieoficjalnych nazw etnicznych. Zarówno małą, jak i wielką literą będzie więc można zapisać słowa takie jak: jungol, angol, żabojad, czy makaroniarz.
Wielką literą będziemy zapisywać również, nie tylko nazwy firm i marek, ale też konkretnych, pojedynczych egzemplarzy. Na przykład: samochód marki Ford, jak i pod oknem zaparkował czerwony Ford.
Cząstki takie jak -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście ze spójnikami mają być pisane rozdzielnie. Bez wyjątku będzie również zapisywane nie- z imiesłowami odmiennymi. Dotychczas była to kwestia zależąca do piszącego. Mógł on świadomie skorzystać z pisowni rozdzielnej.
Ujednolici się również zapis przymiotników tworzonych od nazw osobowych, zakończonych na -owski. Teraz bez względu na interpretację będą one zapisywane małą literą. Chodzi o wyrażenia takie jak: dramat szekspirowski, czy koncert chopinowski.
W wyrażeniach takich jak: półzabawa, półnauka; półżartem, półserio; półspał, półczuwał wprowadzono łączną pisownię członu pół-. Z łącznikiem będzie on jednak używany nadal w połączeniach, takich jak: pół-Polka, pół-Włoszka.
Sporo zmian dotyczy użycia wielkich liter w nazwach własnych. Wszystkie człony komet mają być zapisywane wielką literą (np. Kometa Halleya). Wielowyrazowe nazwy geograficzne i miejscowe, których drugi człon jest rzeczownikiem w mianowniku również mają być zapisywane wielkimi literami (np. Pustynia Gobi, czy Półwysep Hel.) Podobnie sprawa wygląda z nazwami obiektów przestrzeni publicznej, w nazwie których znajdują się wyrazy takie jak: aleja, brama, bulwar, osiedle, plac, park, kopiec, kościół, klasztor, pałac, willa, zamek, most, molo, pomnik, cmentarz (trzeba jednak pamiętać, że ulica nadal pozostaje pisana małą literą). Zamiast park Kościuszki, będziemy więc pisać Park Kościuszki.
Wielką literą mają być również pisane wszystkie człony (oprócz przyimków i spójników) w nazwach lokali usługowych i gastronomicznych oraz orderów, medali, odznaczeń, nagród i tytułów honorowych.
Pojawiły się również zmiany dotyczące prefiksów, które, według reguły ogólnej, pisze się łącznie z wyrazami zapisywanymi małą literą. Jeśli natomiast dany wyraz zaczyna się od wielkiej litery, to prefiks zapisujemy z łącznikiem, na przykład: super-Europejczyk.
Cząstki takie jak super-, ekstra-, eko-, wege- mini-, maksi, midi-, mega-, makro-, które mogą również występować jako samodzielne wyrazy, będzie można zapisywać oddzielne. Poprawny więc będzie zarówno zapis super pomysł, jak i superpomysł, czy też eko żywność lub ekożywność.
Wprowadzona została również łączna pisownia nie- z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi. Nie będziemy teraz także brali pod uwagę stopnia, czyli zapiszemy: niemiły, niemilszy, nienajmilszy.
Przeczytaj także:
źródło: rjp.pan.pl
Tagi: literatura,
