Kilkadziesiąt książek zgłoszonych przez polskich wydawców rywalizowało o uznanie jurorów i internautów w konkursie i plebiscycie "Najlepsza książka na wiosnę 2014". W głosowaniu internautów oddano ponad 20 tysięcy głosów. Które książki okazały się najlepsze?
- Plebiscyt "Najlepsza książka na wiosnę" otwiera kwartalny cykl konkursów, organizowanych przez redakcję serwisu Granice.pl - wszystko o literaturze - mówi Sławomir Krempa, redaktor naczelny. - 13 konkursowych kategorii, po 13 wyróżnień jury i czytelników. Oraz dwie książki szczególnie - ta, na którą oddano najwięcej głosów w obu etapach konkursu i ta, najwyżej oceniona przez jurorów.
Tegoroczni zwycięzcy
Najważniejszą spośród nagród - nagrodę główną jury i tytuł "Najlepszej książki na wiosnę 2014" - otrzymała książka Żony astronautów Lily Koppel (Wydawnictwo Znak). - Mówi się, że za sukcesem każdego mężczyzny stoi kobieta. W niektórych zawodach wykonywanych przez mężczyzn kobieta pełni jeszcze jedną ważną funkcję – stanowi bezpieczną przystań, port, do którego można dobić po najdłuższych nawet wojażach. Doceniają to szczególnie marynarze czy piloci, a także astronauci, którzy koją swoje nerwy i wyciszają u boku swoich kobiet, którzy w domu mogą choć na chwilę zapomnieć o podróżach, również tych międzygalaktycznych. Właśnie o tych kobietach, o żonach astronautów, pozostających zawsze w cieniu mężów, o ich codziennych wyzwaniach, pragnieniach i losach opowiada w swej publikacji Lily Koppel.
Rywalizacja wśród tytułów ubiegających się o uznanie internautów była ogromnie zacięta. Do ostatniej chwili nie było pewnym, która spośród pięciu książek z największą liczbą głosów otrzyma najwyższe laury. Ostatecznie tytuł "Najlepszej książki na wiosnę" głosami internautów trafił do powieści Lśniące dziewczyny Lauren Beukes, która ukazała się nakładem Domu Wydawniczego Rebis.
- To mroczne połączenie thrillera, horroru i fantastyki - mówił o Lśniących dziewczynach Damian Kopeć. - Niepokojąca, pełna bólu, smutku i brutalnych, naturalistycznych opisów podróż w czasie i w zakamarki ludzkich umysłów. Obezwładniająca klimatem powieść o desperackiej pogoni traumatycznie doświadczonej dziewczyny za psychopatycznym, przekraczającym bariery czasu mordercą.
Najlepsze kryminały
Tradycyjnie oprócz nagród głównych przyznano również wyróżnienia w poszczególnych kategoriach, zaznaczając tym samym, które spośród tytułów reprezentujących różne gatunki warto przeczytać. Wśród kryminałów głosami czytelników zatriumfowały, oczywiście, Lśniące dziewczyny. Która zaś książka zyskała największe uznanie jurorów?
Powieść Antykiler Daniły Koreckiego (Wydawnictwo Feeria) ma sporą dynamikę i wiele ciekawych zwrotów akcji. Wciąga, choć zarazem poraża brutalnością. Nad narracją unosi się sarkastyczno-ironiczny ton, który jednakże nie łagodzi wymowy zdarzeń. Napisana została w latach dziewięćdziesiątych XX wieku i atmosfera tamtego czasu pozostawiła na niej wyraźne piętno. Czy jednak porównując krytyczną ocenę sytuacji Rosji z lat dziewięćdziesiątych z sytuacją obecną widzimy jakiś postęp? Niespecjalnie. Oligarchiczno-mafijny system rozwinął się, rozkwita i zdaje się mieć coraz lepiej. Widać to chociażby po organizacji niedawno zakończonej zimowej olimpiady w Soczi, kiedy niesamowite pieniądze, wydawane lekką ręką z kiesy państwa, zniknęły w kieszeniach grupki „biznesmenów“. Kiedy zwykli ludzie, podlegający szybko uchwalonym specustawom, zostali wysiedleni i pozostawieni samym sobie, a w miejsce ich domów postawiono apartamentowce, mające jakoby służyć uczestnikom igrzysk.
Literatura piękna
Szczególne miejsce w plebiscytach organizowanych przez redakcję serwisu Granice.pl zajmuje literatura piękna polskich i zagranicznych autorów. Rywalizują oni w kategoriach prozy polskiej i obcej. Za najbardziej interesującą polską powieść jurorzy uznali Układ nerwowy Agnieszki Gil (Wydawnictwo Nasza Księgarnia).
Książka ta to nie tylko obraz alkoholika i jego przypadłości. To przede wszystkim analiza choroby oraz sytuacji wszystkich jej ofiar. Problem głównego bohatera dotyka przede wszystkim jego żonę i dziecko, dopiero na dalszym planie jest on, a potem reszta rodziny i znajomi. Autorka ukazuje ten koszmar z wielu perspektyw (alkoholik, żona, dziecko, matka, kolega, znajoma itd.), ujawniając tym samym emocje i stany, w których każdy z bohaterów się znajduje. Na pierwszym miejscu w Układzie nerwowym jest Magdalena – symbol ofiary męża-alkoholika. Pisarka poświęciła tę książkę wszystkim Magdalenom - tym, którzy zmagają się z uzależnieniem bliskiej osoby - czytamy w recenzji powieści.
Najwięcej głosów czytelników trafiło do Czasu tęsknoty Adriana Grzegorzewskiego. Relacje pomiędzy Polakami i Ukraińcami na Kresach, II wojna światowa i konieczność przetrwania we wrogim świecie, opisy krwawych mordów składają się na tło tej porywającej opowieści, w której na pierwszy plan wysuwa się jednak miłość. Debiutancka powieść autora okazuje się jednym z prawdziwych odkryć pierwszego kwartału 2014 roku, a także sposobem na przełamanie stereotypów dotyczących poszczególnych nacji.
W przypadku prozy obcej nie było wątpliwości - nagrodę jury i internautów zdobyła powieść Cormaca McCarthy'ego To nie jest kraj dla starych ludzi (Wydawnictwo Literackie). - To nie jest kraj dla starych ludzi to znakomita, bardzo mocna, męska proza. Sensacyjna fabuła, rozgrywająca się w pobliżu granicy amerykańsko-meksykańskiej zmienia się stopniowo w opowieść o sprawach najważniejszych. Walory tej prozy podkreśla nowe, solidnie zmienione i dużo bliższe oryginału tłumaczenie.
D
ystopia na szczycie
W przypadku fantastyki również jurorzy i czytelnicy byli wyjątkowo zgodni. Nagrodę otrzymała tu powieść Krwawy szlak, porównywana do Igrzysk śmierci, do której ekranizacji prawa nabył Ridley Scott. - Podążajcie Krwawym Szlakiem, a przeżyjecie jedną z ciekawszych przygód, jaką ma obecnie do zaoferowania literatura młodzieżowa - napisała o tej książce jedna z czytelniczek. - Dynamiczna akcja nie tylko nie pozwala odłożyć książki przed ukończeniem lektury, ale i pozostawia czytelników wśród zasypanych piachem kart, zmuszając do walki o przetrwanie. Wyprawy w nieznane, dramatyczne walki, ludzkie umysły zniewolone przez narkotyki i liczne tajemnice. Na Krwawym Szlaku walutą jest życie. Krwawy szlak nie zna litości.
Książki pełne emocji
Aż 11 tytułów rywalizowało o uznanie jurorów i czytelników w kategorii powieści obyczajowych. - Jajko z niespodzianką (Wydawnictwo Literackie) to wciągająca, wzruszająca i przede wszystkim ciepła powieść, która zauroczy miłośniczki literatury kobiecej. Wątek romantyczny przeplata się tu z poczuciem humoru, co równoważy problemy i chwile goryczy. W Jajku z niespodzianką zmagania z życiowymi problemami osładza czekoladowa słodycz miłości, do której dotrzeć można, zdzierając szeleszczące sreberko powierzchowności. To, co widzimy na pierwszy rzut oka, to tylko opakowanie, które kryje w sobie o wiele więcej… niespodzianek. Ada na własnej skórze przekuje się, że najcudowniejsze pozory, niczym piękny i kolorowy papierek, mogą skrywać najczarniejsze scenariusze. - napisała jedna z czytelniczek. Opinia to tym bardziej trafiona, że autorka książki, Agnieszka Krakowiak-Kondracka, jest scenarzystką jednego z popularnych seriali telewizyjnych.
Czytelnicy w tej kategorii wyróżnili powieść Magdaleny Kordel Malownicze. Wymarzony dom (Wydawnictwo Znak). To powrót do dobrze znanej już czytelnikom miejscowości w Sudetach. To okazja do odwiedzenia bohaterów, z którymi zdążyli się już zaprzyjaźnić, poznania ich dalszych losów, codziennych problemów i radości. "Malownicze. Wymarzony dom" to powieść, która wzrusza, skłania do przemyśleń, do dostrzeżenia tego, co dzieje się wokół nas, choć czasem tego nie zauważamy... Autorka nie zapomina o sprawach najważniejszych - o przyjaźni i miłości, które są w życiu najważniejsze - napisała o tej książce blogerka Sabina Tyrakowska.
Pełne emocji są również powieści "z pieprzykiem" - modne ostatnio książki z erotyką w roli głównej. Wyborem czytelników była w tej kategorii nowa powieść Katarzyny Michalak - Czarny Książę (Wydawnictwo Filia). - To lekka powieść kryminalna, ukazująca dwoistość natury ludzkiej, w której mężczyźni i kobiety toczą swoją grę nie tylko w sypialni, ale też na ulicach miasta i salonach. Pełna intryg, tajemnic i zaskakujących zwrotów akcji. Podana ze smakiem i zapewniająca dużą dawkę wrażeń. Idealna na długie zimowe wieczory przy lampce wina, choć zupełnie inna od Mistrza - poprzedniej powieści erotycznej Katarzyny Michalak - uzasadniła wybór czytelniczka.
- Gdyby była to powieść fabularna, powinna trafić do kosza - mówiła o wyróżnionej przez jurorów Niewolnicy pornobiznesu (Wydawnictwo Burda Książki) Katarzyna Krzan - Trudno tę książkę czytać ze względu na ogrom ludzkiej perfidii. Jednak jest to biografia, tym bardziej zatem przeraża. Może stanowić przestrogę dla dziewczyn, by nie wierzyły pod żadnym pozorem "rycerzom" w sportowych, wypasionych wozach. Ale czy tak naprawdę można uciec przed przeznaczeniem? Z pewnością natomiast historia Lindy Lovelace pozwala zupełnie inaczej spojrzeć na zjawisko pornografii. To książka dla czytelników zdecydowanie mniej wrażliwych.
Jak żyć?
Zupełnie inny charakter ma nagrodzona przez czytelników w kategorii poradników publikacja Uwierz że możesz (Wydawnictwo Koinonia). - By ubogacone marzeniami życie człowieka nie utraciło jasno określonego celu, nie może zabraknąć w nim nadziei na ich urzeczywistnianie - podkreśla Danuta Szelejewska. - Z pomocą poszukującym światła w mroku, ale i pewnym jutra, przychodzi autor interesującego poradnika Uwierz że możesz, dzięki któremu czytelnikowi uda się odkryć swoją życiową misję, uchwycić się marzeń i je rozwinąć, by w końcu wspiąć się na sam szczyt. Gwarancją zamiany marzeń w rzeczywistość jest – według autora – zaufanie Bogu.
Jurorzy zwrócili w tej kategorii szczególną uwagę na Głosy rewolucji żywnościowej (Wydawnictwo Illuminatio) - zapis rozmów z 21 światowej sławy ekspertami od żywienia, którzy zwracają uwagę czytelników na to, jak wielkie znaczenie dla zdrowia naszego i całej planety ma to, co znajduje się na naszych talerzach. - Planeta jest pod stałym naciskiem i nasze wybory, których dokonujemy każdego dnia, jeszcze nigdy nie były dla niej tak ważne. Głosy rewolucji żywnościowej to informacyjne i inspirujące narzędzie, które wyznacza nowy kierunek naszej planety - powiedział o tej książce Paul McCartney.
W kategorii "Dla rodziców" natomiast jurorzy i czytelnicy byli wyjątkowo zgodni, nagradzając publikację Kultura popularna i tożsamość młodzieży Zbyszko Melosika (Oficyna Wydawnicza Impuls). - Zbyszko Melosik jest znakomitym obserwatorem kultury współczesnej i nie uchyla się od poszukiwania odpowiedzi na trudne pytania, które stawia edukacji dzisiejszy świat. Kultura popularna i tożsamość młodzieży to wartościowe opracowanie, które wciąga czytelnika i prowokuje do zajęcia stanowiska wobec omawianych kwestii. Język książki jest jej mocną stroną. Dzięki precyzyjnej narracji czyta się ją dobrze i z zainteresowaniem. Jestem przekonany, że opiniowana publikacja szybko znajdzie się na listach obowiązkowych lektur dla studentów pedagogiki, kulturoznawstwa i socjologii. Nasz nowy świat być może nie jest wspaniały, ale to właśnie w nim przyszło nam żyć. Książka Zbyszka Melosika pozwala lepiej go rozumieć - czytamy w recenzji prof. dr. hab. Witolda Jakubowskiego.
Podróże literackie
Dom włóczęgi Mariusza Wilka (Wydawnictwo Noir sur Blanc) jest próbą powrotu do domu wędrowcy, który teraz ze względu na sytuację życiową (konieczność wychowania małej córki) pozostaje "u siebie" - skomentowała wybór czytelników Katarzyna Krzan. - Jego podróże mają teraz charakter mentalny, wspomagane są czytanymi książkami i rozmyślaniami. Refleksje wywołane lekturami stają się momentami dominującymi motywami. Wychowanie dziecka, wprowadzanie go w świat jest jednak największym wyzwaniem i najbardziej niezwykłą z podróży.
Mieczysław Bieniek – znany nie tylko wśród obieżyświatów – tym razem odwiedził arenę zimowych igrzysk olimpijskich. Pokonując na rowerze odległość trzynastu tysięcy kilometrów, zaprasza czytelnika w niesamowitą podróż. W nagrodzonej przez jurorów książce Hajer jedzie do Soczi (Wydawnictwo Annapurna) ukazuje on Rosję różną od tej, którą znamy z turystycznych przewodników i kolorowych folderów, bowiem o codziennym życiu opowiadają prości mieszkańcy rosyjskich miast oraz ważni urzędnicy. Relacja z podróży jest interesująca a przedstawione wydarzenia uczą pokonywania przeszkód oraz są źródłem radości płynącej ze spotkań z ludźmi. Całości dopełniają ekspresyjne zdjęcia autora.
Perły z lamusa
- To najważniejsza i najlepsza polska książka z pedagogiki ogólnej od czasu ukazania się ostatnich monografii późnego K. Sośnickiego ponad czterdzieści lat temu. - napisał o Przełomie dwoistości w pedagogice polskiej prof. Lecha Witkowskiego (Oficyna Wydawnicza Impuls) prof. zw. dr hab. Zbigniew Kwieciński. Docenili to czytelnicy. - Teraz pedagogika polska otrzymuje niezwykły prezent w postaci głębokiego i szerokiego zarazem współczesnego odczytania dzieła aż siedmiu mistrzów pedagogiki polskiej, których najważniejsze prace powstały w okresie międzywojnia, a uczyniono wiele starań o to, by pozostali zapomniani i byli traktowani zdawkowo jako postacie muzealne i książki tylko archiwalne. Tymczasem wykonali oni ogromną pracę analityczną i twórczą. Autor wykazuje, że pragnęli oni, aby wymarzona i wyczekiwana polska państwowość miała najlepszą w świecie oświatę, aby wychowanie i kształcenie w Polsce miało najlepszą w świecie podbudowę naukową, studiowali dogłębnie najnowsze dzieła światowe, sięgali do najlepszych tradycji, poszukiwali twórczo istoty wychowania sprzyjającego pełni rozwoju każdej jednostki. Doprowadzili pedagogikę polską na szczyty i na próg jej własnej teoretyczności.
Jurorzy z kolei podkreślają, jak wielką gratką będzie dla czytelników lektura publikacji Legendarne przeboje rocka (Wydawnictwo Burda Książki). - Książka ta zebrała 80 singli, które, zdaniem autora i wydawcy, przetrwały próbę czasu. Każdy z utworów ma swoją krótką historię powstania, w której, w większości przypadków, największą rolę ogrywa odrobina szczęścia. Nie sposób wymienić choćby połowy wykonawców i ich singli. Przy każdym singlu jest opisana historia jego powstania, czasem jest zamieszczony tekst piosenki oraz - gratka dla fanów - zdjęcia wykonawców. Wszystko na kredowym papierze i w twardej okładce. Książka wydana naprawdę pięknie i starannie. Jedyne, czego brakuje, to składanka z opisywanymi utworami…
Zac
ęta rywalizacja miała miejsce również wśród publikacji biograficznych. Nagrodę czytelników otrzymała tu książka Zabić Kennedy'ego. Koniec Camelotu Martina Dugarda i Billa O'Reilly (Wydawnictwo Burda Książki). - To najlepsza biografia, jaką do tej pory czytałam - napisała o publikacji jedna z czytelniczek. - Zwięzła, fachowa, bezstronna, mnóstwo faktów podanych w przystępny sposób, szeroki zakres spojrzenia na sylwetkę, otoczenie i obywateli Stanów Zjednoczonych. Bogate słownictwo, archiwalne fotografie, bogactwo języka. Ta książka to nowy sposób pisania o tym fragmencie amerykańskiej historii, który budzi tak wiele kontrowersji. To także nowe spojrzenie na życie człowieka, który znosił porażki i małe zwycięstwa w samotności. Gdyż - jak mawiał J.F. Kennedy - "Nie ma bardziej samotnego człowieka niż prezydent".
- Z czterema dyrygentami, którzy brali czynny, a intensywny udział w Roku Lutosławskiego, rozmawiał Aleksander Laskowski, a rozmowy te wydał PWM wspólnie z Instytutem Adama Mickiewicza, który organizacyjnie tę operację ułatwił. Jako że dyrygenci, zwłaszcza ci wybitni, są ludźmi wyjątkowo zajętymi, to aby wziąć udział w tych rozmowach – a wszyscy tego chcieli (Esa-Pekka Salonen wręcz stwierdził, że to jego powinność), wykroili czas dla wywiadującego z krótkich chwil pomiędzy pracą. Przykładowo z Simonem Rattle rozmowa odbyła się w samochodzie, gdy jechał spod Berlina, gdzie mieszka, na próbę do filharmonii (ale był wspaniale przygotowany i precyzyjnie odpowiadał na pytania), a z Salonenem – przez Skype’a, gdy dyrygent zaszył się w swojej amerykańskiej samotni, gdzie od czasu do czasu zamyka się, by komponować – bo i tej dziedziny nie odpuszcza, co zresztą ma wiele wspólnego z Lutosławskim – napisała z kolei na swoim blogu Dorota Szwarcman o nagrodzonej przez jurorów publikacji Lutosławski Skrywany wulkan.
Książki dla dzieci i dla młodzieży
Lidia Miś – autorka znakomitej serii Opowieści biblijne dziadzia Józefa – tym razem prowadzi młodego czytelnika na deski teatru, gdzie – w towarzystwie nowo poznanych przyjaciół (Kamilla, Babcia, Miś i Kaczka) marionetka Perełka uczy się kunsztownej sztuki aktorskiej. Zmagając się z wyczerpującymi próbami, uznając odmienne zdanie innych oraz przestrzegając ustalonych reguł, kandydatka na aktorkę przeżywa najpiękniejsze chwile swojego życia. Zabawna historia sprawnie modeluje osobowość, uczy rozpoznawania emocji i współdziałania w grupie, a także otwiera na potrzeby innych. Nagrodzona przez jurorów w kategorii książek dla najmłodszych czytelników publikacja W pewnym teatrze lalek (Wydawnictwo Dreams) to doskonała lektura dla dzieci młodszych.
Zwierzętom z kolei poświęcone były dwie nagrodzone przez czytelników w kategoriach młodzieżowych książki. Najwierniejsi przyjaciele. Niezwykłe psie historie Renaty Piątkowskiej (Wydawnictwo Bis) to nie tylko wspaniały zbiór opowieści o psach, starannie wydany i pięknie ilustrowany. To także okazja, by uwrażliwić nasze dzieci na krzywdę wyrządzaną nie tylko braciom mniejszym, ale i wszystkim słabszym istotom. Książka jest doskonałą bazą do pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, na jej podstawie można bardzo łatwo skonstruować również scenariusze zajęć z biblioterapii czy zajęć lekcyjnych, zakończonych na przykład opowieściami o własnych zwierzakach, zbiórką darów dla bezdomnych piesków czy wizytą w pobliskim schronisku dla zwierząt. Bo przecież (…) na tym pieskim świecie to się bardzo liczy, by iść na sześciu łapach i na jednej smyczy.
Pies może być przyjacielem człowieka zawsze. Jego obecność pożądana jest tym bardziej wtedy, gdy do głosu dochodzą zjawiska nadzwyczajne. Tak właśnie było w przypadku Cally – dziewczynki, która w pierwszą rocznicę śmierci swojej mamy dostrzegła ją spacerującą po cmentarnym murze. Ponieważ nikt jej nie uwierzył, Cally milcząc przekonywała tatę o obecności tej, która tylko na pozór od nich odeszła. Mój pies bezdomny to pełna ciepła książka o uczuciach, narastających emocjach i wytrwałym dążeniu do celu. To właśnie ona otrzymała nagrodę czytelników w kategorii ksiażek dla młodzieży.
Penelope Bush to autorka Dziennika szczęściary, znanego wielu nastoletnim odbiorcom. Mająca niezwykły zmysł obserwacji pisarka potrafi opowiadać zarówno o codzienności, jak i o sprawach ważnych, trudnych w taki sposób, że odnajdujemy w kreowanych przez nią sytuacjach siebie, czerpiąc z fabuły możliwe sposoby rozwiązania problemów. Podobnie jest w przypadku nagrodzonej przez jurorów książki Sekret Milly. Główna bohaterka wyróżnia się znacząco z otoczenia, jest bowiem posiadaczką… siostry bliźniaczki. Niestety, dla dziewczynki wychowanej w cieniu piękniejszej i bardziej przebojowej siostry, nie jest to żadna nobilitacja. Milly musi nie tylko zmagać się z „tą lepszą”, ale również z traumą. Nic dziwnego, że nie chce wracać do starej szkoły, że jej pragnieniem jest zacząć wszystko od nowa. Jej towarzyszem stanie się odtąd dziennik, który w ramach terapii podarował jej przyjaciel matki. Wydaje się, że spisanie swojego życia, przelanie myśli na papier wszystko porządkuje, ułatwia życie. Czy jednak naprawdę można odciąć się od przeszłości?
Nagrodzone w plebiscycie "Najlepsza książka na wiosnę" tytuły prezentowane są na stronie internetowej www.ksiazkanawiosne.pl Tam też można znaleźć więcej informacji o poszczególnych książkach.
