Tyrmand warszawski
Leopold Tyrmand

Chyba każdy człowiek na ziemi posiada ulubioną miejscowość, z którą wiążą się wspaniałe wspomnienia dotyczące naszego życia oraz chwil, które wywarły, jakieś na nas wrażenie. Wszelkie zagrożenia, które dotkną ją, tak samo źle oddziaływają na nas, gdyż przeżywamy te katusze w trosce o dobro tego miejsca, które zostało dotknięte, jakimś kataklizmem. Cieszymy się także, gdy miejscowość ta się rozwija i prężnie pnie się ku wyżynom sławy. Jednakże wszelkie te emocje będą dotyczyć tylko tych miejsc, w których czujemy się jak u siebie, a w innych miastach i wsiach będziemy czuć się nieswojo, co oznacza, że to nie jest nasze miejsce na ziemi.

 
Treść

 
Za sprawą książki otrzymujemy szereg tekstów Leopolda Tyrmanda z lat 1947-1956, które pisał do „Stolicy”, „Tygodnika Powszechnego” i „Przekroju”. Felietony owe są aktem umiłowania własnego miasta, jakim dla autora była Warszawa. Każde własne wspomnienie, bądź pochodzące z kart historii podnosiło go na duchu, bądź wpędzało w smutek, jeśli dotyczyło ono tragicznych losów zwłaszcza tych najświeższych, czyli okresu II Wojny Światowej i zniszczenia Warszawy. Lata w których pisał te teksty, cechowały się wielkim zrywem rekonstrukcyjnym zniszczonych budynków mieszkalnych, politycznych, religijnych i związanych z szeroko pojmowaną kulturą, a wszystko miało mieć charakter dawnych zabytków, bądź miało być ich wiernymi kopiami. Widać każdy zachwyt z powodu perfekcyjnie zrekonstruowanych budynków, ale również zniesmaczenie dotyczące źle zbudowanych konstrukcji, które cechowały się pomyleniem stylów danych epok na konkretnych ulicach. Zdecydowanie cieszył się zachwytem obcokrajowców i próbował nakreślić czym jest warszawskość oraz czym jest Warszawa, że taki bije z niej urok. Za sprawą swoich tekstów nakreślał również ważne problemy, które dotyczyły dnia codziennego, ale można w nich dostrzec sprawy nadal aktualne, jak chociażby brak szanowania zieleni przez obywateli. Te i inne rozważania dają obraz prawdziwie zakochanego w Warszawie człowieka, mieszkańca, Polaka i zdecydowanie każdy w nas odnajdzie takiego człowieka stającego murem za swą umiłowaną miejscowością.

 
Forma przekazu

 
Pomimo, iż teksty tworzył doskonały mówca i myśliciel w dość już odległym czasie, to jednak przystępność i możliwa łatwość odbioru sugerują, iż każdy kto po nie sięgnie zrozumie głębię przesłań oraz emocje, które targały wtedy autorem. Dość rzadko czytelnik będzie narażony na konieczność skorzystania z pomocy słownika, gdyż praktycznie niewiele pojawia się słów, które obecnie dość rzadko są używane lub wcale ich nie ma w obiegu. Z doświadczenia wiem, że w tamtejszych, jak i wcześniejszych czasach dość rzadko bywało, by autor dzięki doskonałej i nieprzesadnej wymowie miał dar docierać swoimi myślami do każdego czytelnika bez stosowania archaizmów oraz innych pojęć, które były rozumiane przez wąską elitę czytelników. Wszelkie rozważania są dość krótkie, kilkustronicowe, dzięki czemu nikt nie popadnie w zbyt długą zadumę lub się nie znudzi, jak miałoby to miejsce w przypadku dłuższych tekstów. Najpiękniejsze odczucie jakie można wysnuć z tejże lektury jest to, iż autor nie wywyższał się, tylko cały czas był takim prawdziwym warszawiakiem, równym innym ludziom spotykanym na ulicy.

 
Podsumowanie

 
Książkę czyta się dość płynnie z chwilami refleksji wywołanymi opisami Warszawy, jak i uczuciami przelewanymi na papier przez autora. Dodatkiem jakim znajdziemy są kopie gazet, które zawierają teksty autora oraz niekiedy różne fotografie przedstawiające Warszawę przed i po jej zburzeniu przez Niemców, co niewątpliwie sprawia, iż książka staje się jeszcze bardziej atrakcyjna. Okładka jest matowa w dotyku i dość stonowana jeśli chodzi o kolorystykę, ale jak najbardziej pasuje do treści książki. Gorąco polecam pozycję wszystkim czytelnikom interesującym się Warszawą, latami jej odbudowy, a także pragnącym przy okazji zobaczyć jak można być zakochanym w swojej miejscowości wywyższając ją ponad wszelkie inne miasta całego świata.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Tyrmand warszawski jest zbiorem felietonów, jakie Leopold Tyrmand opublikował kilka lat po wojnie. Na odbudowę swojego miasta patrzy z perspektywy kogoś, kto miasto opuścił i wrócił, zachwyca się i dziwi, podkreśla swoją miłość do miasta i patrzy na nie z perspektywy także innych twórców. Zachwyca się Trasą W-Z, nowymi neonami i odbudowanym Nowym Światem, a jednocześnie zaskakuje go ilość brzydkich reklam i szyldów. Ponownie widzi swoje miasto jako potęgę, choć nieustannie wspomina je z perspektywy doszczętnego zniszczenia po Powstaniu.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

,,Mam tak samo jak ty, Miasto moje a w nim: Najpiękniejszy mój świat Najpiękniejsze dni Zostawiłem tam kolorowe sny" (Czesław Niemen, Sen o Warszawie) Kiedy po latach wojennej tułaczki powrócił Tyrmand do swojego rodzinnego miasta postanowił dać świadectwo temu, jak odradza się ono niczym mityczny feniks z popiołów - nie tylko w przenośni, jak wiadomo. W kilkunastu felietonach składających się na tom ,,Tyrmand warszawski" znajdziemy teksty poświęcone stolicy, które publikował autor w ,,Przekroju", ,,Stolicy" i ,,Tygodniku Powszechnym", w tym ostatnim pod pseudonimem Jan Andrzej w cyklu ,,List z Warszawy". Pierwszy z zamieszczonych tekstów datowany jest na rok 1948, ostatni ukazał się w 1956, z każdego bije szczera i autentyczna miłość do Warszawy, dokładnie taka, jaką zawarł w swoim wybitnym utworze Niemen. Miłość prawdziwa, nie wyidealizowana i lukrowana, jak z błyszczącego folderu reklamowego, ale szczera, dostrzegająca także wady i słabostki. Wybaczająca jednak i konstruktywna. Tyrmand pamięta jak wyglądało miasto przed wojną, zostawił w nim swoje rzeczone kolorowe sny i marzy o tym, że jeszcze się urzeczywistnią. Nadzieję daje mu determinacja mieszkańców, by nie tylko podnieść miasto z gruzów, ale przywrócić mu dawny blask, a nawet nieco poprawić. Przede wszystkim więc skupia się architekturze, tej wyjątkowej ze sztuk, łączącej w sobie potrzebę funkcjonalności z pogonią za pięknem, cieszącą zmysły, dającą oparcie ciału, ale także celującą w duchowość. Teksty Tyrmanda też zresztą budowane są w taki sposób, bije z nich próba dotarcia do istoty zjawiska jakim jest miasto stołeczne Warszawa. Bo że jest ona zjawiskiem wyjątkowym na skalę nie tylko krajową, ale i co najmniej europejską przyznać trzeba także dzisiaj. Dobrze jest więc czytać te teksty współcześnie, wędrując po miejscach, które opisuje autor w momencie ich odbudowy ze zniszczeń. Można popatrzeć na nie także przez pryzmat tej Warszawy jeszcze starszej, XVIII-to wiecznej, pamiętającej czasy króla Stanisława, o czym możemy przeczytać chociażby w wieńczącym dzieło tekście ,,Wspomnienie o Warszawie, od której nie chce się odejść". ,,W zimowy wieczór, gdy śnieg pokryje ten skrawek czarodziejskiej ulicy, przedziwny nastrój spowija błądzącego warszawiaka; nastrój konkretny jak fizyczny niepokój serca, głęboki jak dzieje miasta, cenny jak duma z własnej przeszłości, trudno uchwytny jak prawda o losach ulic i miast. Kroki stają się wtedy ciężkie, nabrzmiałe niejasnymi wzruszeniami, żal posuwać się naprzód, wszystko tu tchnie wspomnieniem Warszawy, od którego nie chce się odejść, którego nie chce się stracić." Jest także ten zbiór przykładem mistrzostwa Tyrmanda w wymagającej sztuce prasowego felietony. Umiejętnie tworzył on teksty z jednej strony lekkie i przyjemne w odbiorze, tak jednak perfekcyjnie przemyślane, że skłaniające do niewymuszonej refleksji, pozostawiające przy tym sporo miejsca dla wrażliwości i opinii czytelnika. Można sobie wyobrazić, jak żywo komentowane były te teksy w momencie ich publikacji, czyli niespełna kilka lat po wojnie, dotyczyła wszak tematów, którymi żyli wtedy Warszawiacy na co dzień. Pamiętajmy, że nie szczędził też Tyrmand słów krytyki zjawiskom, które go drażniły, wymagały wypunktowania czy zwyczajnie były dyskusyjne. Potrafił jednak przeprowadzić krytykę w taki sposób, że wady i błędy nie były w stanie przesłonić ogólnego zachwytu. Zachwyt ten wyrazić potrafił autor na wiele sposobów i niekoniecznie wprost. Starczy wspomnieć kapitalny tekst, który z początku wydaje się być hołdem oddanym Bernardowi Show na wieść o jego zgodnie, a w istocie staje się pieśnią pochwalną warszawskich tramwajów. Jako się rzekło, warszawskie felietony Tyrmanda nie straciły nic na aktualności, wciąż świetnie się je czyta i o dziwo sporo z nich koresponduje z bieżącym klimatem i pulsem miasta. Po niewielkim liftingu aktualizacyjnym, mogłyby z powodzeniem zaistnieć we współczesnej prasie, której rodzajów wszak mamy zatrzęsienie. I tylko trochę żal, że owa współczesna Warszawa, nie doczekała się następcy autora ,,Złego", który udźwignąłby dzieło twórczego opisania obecnych przemian.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

,,Każdy na Zachodzie ma w sercu jakąś swoją Warszawę, żeby to nawet była tylko chałupa w Stawach Dolnych. Po latach koszmaru emigracji wszystkie chandry, tęsknoty, szukania miejsca na ziemi dojrzały. Szczere, uczciwie wyciągnięta dłoń musi zostać przyjęta. I muszą wrócić wszyscy, którzy kochają Warszawę. Na pewno nie rozczarują się. Raczej będą z niej dumni." Leopold Tyrmand po zakończeniu II wojny światowej powrócił do Polski i w latach 1947-1956 pisał felietony do ,,Stolicy", ,,Tygodnika Powszechnego" i ,,Przekroju". Książka pt. ,,Tyrmand warszawski" to zbiór tekstów autora związanych z ukochaną Warszawą. Autor opisuje odbudowę zniszczonej po wojnie stolicy, podkreśla dynamizm i zaangażowanie wszystkich mieszkańców. Prowadzi Czytelnika po odnowionych ulicach, pałacach, hotelach, placach, gmachach banków, kawiarniach, kościołach, teatrach i innych miejscach. Do odbudowy miasta ściągali warszawiacy ze wszystkich stron Polski. Początkowo mieszkali po dziesięć osób w małym pokoiku z oknem zabitym dyktą, gotowali na jednej kuchence, kłócili się, awanturowali, ale sumiennie, z optymizmem pracowali. Wkrótce były widoczne efekty tej pracy w całym mieście. Ludzie wracający do stolicy po kilku latach intensywnej odbudowy i przebudowy przeżywali szok, gdyż zapamiętany przez nich przedwojenny układ Warszawy był już nieaktualny. Leopold Tyrmand spacerował po Warszawie i to co zaobserwował opisywał w swoich felietonach. Doskonale ukazał w nich obraz powojennej Warszawy, życie codzienne mieszkańców i problemy, z którymi musieli się zmagać na co dzień. Pisał co mu się podoba, ale też krytykował złe decyzje. Widać wielki lokalny patriotyzm autora, który zdawał sobie sprawę ze swojego zaślepienia Warszawą. Wszystko co się w niej działo było najlepsze i najpiękniejsze. Felietony są pełne optymizmu, napisane z werwą i humorem, a do tego nowe wydanie ,,Tyrmanda warszawskiego" zaopatrzone jest w zdjęcia oryginalnych wydań czasopism. Za sprawą tej książki mogłam odbyć podróż do powojennej Warszawy, która w zamyśle hitlerowskich Niemiec miała zostać zrównana z ziemią i zniknąć, a dzięki uporowi i wielkiemu oddaniu Polaków została odbudowana i nadal pozostaje w centrum. http://magiawkazdymdniu.blogspot.com/

(Kliknij aby rozwinąć opinię)