Tragedia na Przełęczy Diatłowa. Historia bez końca
Alice Lugen

Nie czytam książek o górach, nie interesują mnie wyprawy zimowe na najwyższe szczyty. Nie rozumiem tej pasji, nie podzielam jej i generalnie pomijam temat. O wyprawie Diatłowa słyszałam wcześniej, ale niewiele i przyznam, że dopiero wzmianka o tym wydarzeniu w powieści J.Kariki spowodowała, że zaczęłam interesować się sprawą. Przeczytałam tonę artykułów, obejrzałam filmiki na yt, serial rosyjski i w końcu przeczytałam reportaż Alice Lugen. Nie mogę przestać o tym myśleć…

Sprawa młodych ludzi, którzy w 1959 roku zginęli w tajemniczych okolicznościach podczas zdobywania szczytu w Uralu Północnym do dziś nie została wyjaśniona. Część faktów została ujawniona i odtajniona po latach, część na zawsze pozostanie tajemnicą. Hipotez, wyjaśniających śmierć turystów, było wiele. Niektórzy twierdzą, że to lawina zabiła 9 młodych ludzi, inni winią Mansów – rdzenny lud syberyjski, są tacy, którzy twierdzą, że to Yeti. Pojawiło się sporo teorii o wojskowych eksperymentach, promieniowaniu, są też teorie kryminalne. Co jest prawdą? Obawiam się, że prawda nie ujrzy nigdy światła dziennego, śledztwo było źle prowadzone już lata temu, wiele informacji zatajono, wiele śladów zatarto. Żeby dotrzeć do prawdy, trzeba chęci, by ją odkryć. A tych, moim zdaniem, brakuje i brakowało zawsze.

Ogromne wrażenie zrobiła na mnie postać Jurija Judina, który w trakcie wyprawy zrezygnował z niej. Przeżył i resztę życia poświęcił na badanie tej sprawy, wielokrotnie wracał na szlak, odtwarzał trasę kolegów, próbując rozwiązać zagadkę. Nigdy nie założył rodziny, całe życie poświęcił tragedii na Przełęczy, zbierał materiały do książki, której nigdy nie napisał. Niezwykła postać, która zostanie mi w pamięci na zawsze…

Reportaż Lugen to rzetelne, solidne zebrane informacje na temat śmierci Diatłowa i jego przyjaciół. Autorka wykonała świetną pracę. Bardzo polecam!

Pod koniec stycznia 1959 roku grupa turystów, w skład której wchodzili głównie studenci i absolwenci Politechniki Uralskiej, zdecydowało się na wyprawę by zdobyć górę Otorten. Byli to doświadczeni ludzie, którzy już nie jedną wyprawę mieli za sobą i doskonale zdawali sobie sprawę, z warunków pogodowych jakie panują na Uralu Północnym zimą. Przewodził im Igor Diatłow, charyzmatyczny młody mężczyzna, do którego na wyprawy ustawiały się tłumy chętnych. Wyprawa, która miała uczcić kolejny zjazd KPZR, okazała się ogromną tragedią i chyba największą tajemnicą ZSRR. Z dziewiątki uczestników wyprawy nikt nie przeżył. Ich namiot został znaleziony rozcięty, a ciała studentów znajdowały się w różnych odległościach od rozbitego obozu. Widać, że opuszczali swoje schronienie w pośpiechu. Większość nie zdążyła się odpowiednio ubrać, wybiegli bez butów i kurtek w nocny mróz. Desperacko walczyli o przetrwanie próbując rozpalić ognisko i choć trochę się ogrzać. Oficjalną wersją zgonów młodych uczestników wyprawy jest hipotermia. Jednak nie wyjaśnia ona obrażeń, które znajdują się na ciele niektórych uczestników, takich jak stłuczenia czy popękane żebra. Również powód jaki zmusił turystów do opuszczenia namiotu, jest dość tajemniczy i do dzisiaj nie wiadomo co tak naprawdę się stało na zboczu góry Chołatczachl.

Lektura tej książki przybliża nam sylwetki wszystkich uczestników wyprawy, a sposób narracji sprawia, że czujemy się kolejnym członkiem grupy, który towarzyszy im w drodze na Otorten. Opisy znalezionych ciał, działają na wyobraźnię i wzbudzają w czytelniku poczucie grozy. Prowadzone śledztwo obnaża nieprawidłowości w funkcjonowaniu sekcji turystycznej na Uczelni. Brak mapy w dokumentacji wyprawy, niezabranie radioodbiornika przez grupę by móc wezwać pomoc, czy pomylenie dat powrotu ekipy, to tylko część błędów jakie miały wpływ na opóźnienie akcji poszukiwawczej.

Reportaż Alice Lugen skupia się przede wszystkim, na zrozumieniu działań władzy Związku Radzieckiego, który odegrał w tej smutnej historii dość znaczną rolę. Odsuwanie od śledztwa ludzi, którzy za wszelką cenę chcieli poznać prawdę, utajnianie akt sprawy, tak doskonale się wpisuje w znany nam już model postępowania ZSRR w sytuacji manipulowania faktami, jakie pamiętamy za czasów katastrofy w elektrowni atomowej w Czarnobylu. Po raz kolejny osoby odpowiedzialne za sprawowanie władzy w kraju pokazują, że ważniejsze od ludzkiego życia, jest utrzymanie w tajemnicy badań nad bronią atomową. Polityka kolejny raz wzięła górę nad ludzkimi odruchami.

Przerażające jest to, że chyba już nigdy nie poznamy prawdy o tym, czego doświadczyli diatłowcy. Część akt nadal jest tajna, inne poginęły lub zostały źle skatalogowane i trudno je odnaleźć. Osoby pracujące przy śledztwie albo boją się mówić o ich wyniku, albo już nie żyją. I tak historia ta pozostanie chyba na zawsze w kwestii domysłów i licznych teorii spiskowych.

O tragedii z 1959 roku, do której doszło na Przełęczy Diatłowa w Rosji napisano już naprawdę wiele. Niemniej jednak do teraz nie wiadomo co tam tak naprawdę się stało. Alice Lugen, polska autorka, w swoim reportażu pt. „Tragedia na Przełęczy Diatłowa. Historia bez końca” opisuje wszystkie znane fakty na temat tej wyprawy, akcji poszukiwawczej i śledztwa kryminalnego na szerokim tle społeczno-politycznym. Podstawowe informacje o tej tragedii oczywiście już były mi znane, jednak książka dała mi dużo szersze spojrzenie na całą historię. Jednocześnie też ukierunkowała moje hipotezy w jednym, wydaje się, że prawidłowym kierunku. Jednak bez wyjaśnień ze strony władzy raczej niemożliwym jest dowiedzenie się czegoś więcej...
Książkę polecam – dalej szeroki obraz na historią ciągnącą się bez końca już od ponad 60 lat.