Ruchome piaski
Malin Persson-Giolito

Ostatnio coraz częściej trafiam na nietuzinkowe kryminały - zarówno pod względem treści, jak i samego pomysłu na opowiedzenie o zbrodni. "Ruchome piaski" są dla mnie jedną z najbardziej nietypowych książek sensacyjnych ostatnich lat, ponieważ oskarżona została już w niej ujęta, dowody zebrane, zarzuty postawione... Na podstawie tej konwencji ciężko nazwać tę powieść pełnoprawnym kryminałem, a jednak nie mogę ulec przekonaniu, że to właściwy gatunek dla tej historii, właściwy dla zbrodni, która popełniona została już na pierwszej stronie.   W szkole doszło do strzelaniny, zginęły niewinne dzieciaki i nauczyciele - ten motyw często przewija się w literaturze, a jednak wciąż szokuje, bowiem jesteśmy świadomi, że i w prawdziwym świecie takie wydarzenia mają miejsce. W "Ruchomych piaskach" o ten akt terroru zostaje oskarżona osiemnastoletnia Maja. Jednakże czy to możliwe, aby nastolatka dokonała tak straszliwego czynu? Albo - co ważniejsze - DLACZEGO popełniła tak obrzydliwą zbrodnię? "Ruchome piaski" nastawione są na przedstawienie czytelnikowi motywu zbrodni od podszewki. Plastyczne ukazanie psychiki zabójcy, powodów jego działań i konsekwencji zdaje się być fundamentem powieści Malin Persson Giolito, szwedzkiej autorki, która chętnie w swoich kryminałach podejmuje problemy bliskie współczesnemu społeczeństwu. Tym razem jest to historia "masowego zabójstwa", za które odpowiada na pozór zwyczajna dziewczyna.    Autorka maluje przed czytelnikiem wstrząsający obraz życia nastolatki, zarazem tego "zewnętrznego", jak i "wewnętrznego", bowiem narratorką powieści jest sama oskarżona. Maja opowiada o tym, co przeżyła - opisuje proces, dziewięć koszmarnych miesięcy w areszcie, relacje ze znajomymi (głównie z chłopakiem i przyjaciółką)... Jej gawęda, którą można uznać miejscami za swoistą spowiedź, pełna jest emocji, dzięki czemu czytelnik - choć nie pochwala jej czynu - głęboko jej współczuje, nawiązuje z nią niejasną więź. Jedynym, co może drażnić w "Ruchomych piaskach" jest fakt, że mnóstwo tu myśli narratorki ? z początku dziecinnych, jednak z czasem coraz bardziej dojrzałych - i przez to akcja koszmarnie się miejscami ślimaczy. Prosty język i uczuciowość właściwa dla nastoletniej dziewczyny ujęły mnie jednak i po kilkudziesięciu stronach zaczytałam się w tworze Malin Persson Giolito na amen.    "Ruchome piaski" nie są powieścią lekką. Jej klimat jest dość ciężki, tematyka nie należy do najprostszych, a jednak urzeka i porusza, budzi w czytelniku pełną gamę emocji - od poczciwego uśmiechu, po złość i niedowierzanie. To tragiczny, psychologiczny kryminał o tym, jak niewiele trzeba, aby doszło do tragedii. Polecam serdecznie zarówno miłośnikom gatunku, jak i osobom, które oczekują od powieści nieco więcej niż rozrywki. W "Ruchomych piaskach" naprawdę można ugrzęznąć - w pozytywnym tego słowa znaczeniu. 

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

"Nigdy nie uniknę pytań, a ludzi nie będą interesować moje odpowiedzi, bo już zdecydowali, kim w ich oczach jestem."

Ciekawa przygoda czytelnicza, powoli wciągająca w intrygującą fabułę, choć mało dynamiczności i spektakularnych akcji, a więcej analiz, rozważań i przemyśleń, to jednak frapująca i trudna tematyka potrafi przykuć uwagę, wyzwolić emocje i skłonić do refleksji. Warstwa po warstwie docieramy do prawdy, z jednej strony bolesnej i ponurej, a z drugiej strony oczyszczającej i wywalającej. Wspólnie z główną bohaterką odtwarzamy przeszłość, przyglądamy się jej szczegółowo, pragniemy zrozumieć zawikłane motywy kierujące postaciami, poznać skomplikowane uwarunkowania postaw i przekonań. Ale przede wszystkim staramy się odnaleźć odpowiedź na dręczące pytanie, dlaczego doszło do przerażającej tragedii, śmiertelnej strzelaniny w szwedzkim liceum?

Narracja prowadzona oczyma osiemnastolatki oskarżonej o zabójstwa, staranne ich planowanie, usilne nakłanianie i bezduszne wykonanie. Autorka potrafiła zręcznie przeniknąć do umysłu młodej dziewczyny, dostosować styl myślenia i wysławiania się do profilu postaci, mistrzowsko oddać dylematy dojrzewania, momentami infantylne postrzeganie świata, uzależnienie od rówieśników, zgubne w skutkach zaburzenia życiowych priorytetów. Poznajemy też Maję Norberg z wrażliwej strony, opiekuńczej, uczuciowej i sentymentalnej. Zanurzając się głęboko w dramatyczną historię licealistki zdajemy sobie sprawę, jak bardzo cienka jest linia między byciem ofiarą a oprawcą, jak niewiele potrzeba, aby iskra zła zapłonęła silnym blaskiem, jak trudno odnieść się do zaistniałych niepokojących sytuacji, wkroczyć w odpowiedniej chwili z właściwym przekazem i pomocą.

Mistrzowsko oddana złożona społeczna otoczka, rutynowe podejście do uczniów przez grono pedagogiczne, niesprawdzające się trendy wychowania upowszechnione wśród rodziców, intensywna presja rówieśników na płynięcie z prądem niekoniecznie dobrych i prawidłowych wzorców. Uzależnienia zmieniające osobowość człowieka, szkodliwe efekty poluzowania norm, przymykania oczu na drobne naganne zachowania, które kumulowane i integrowane mogą szybko przeobrazić się w niebezpieczną broń, zarówno psychiczną jak i fizyczną. Duszna i mroczna atmosfera, frapujący przebieg sądowego procesu, splot tajemnic i niewiadomych, adwokackie sztuczki i kombinacje, niejednoznaczny portret pozwanej, napór środków masowego przekazu.

Kryminał dobrze się czyta, interesująca psychologiczna oprawa, pozornie wszystko wiemy już na początku, ale w miarę poznawania kolejnych odsłon scenariusza zdarzeń przekonujemy się, jak mylne mogą być oficjalne policyjne wersje, graniczące z pewnością przypuszczenia mediów i opinii publicznej. Powieść wyróżnia się na tle innych, z pewnością warto zwrócić na nią uwagę, ciekawe przeżycia czytelnicze. Zakończenie nie do końca ułożyło się po mojej myśli, podążałam w odmiennym kierunku barw finalnej odsłony, jednakże zaproponowana przez autorkę wersja z pewnością spełni oczekiwania większości odbiorców stawiających na takie właśnie rozwiązanie.

bookendorfina.pl

(Kliknij aby rozwinąć opinię)