Pamiętnik znaleziony w Katyniu
Maria Nurowska

Pamiętnik znaleziony w Katyniu autorstwa Marii Nurowskiej jest zbeletryzowaną historią życia pilotki Janiny Lewandowskiej, córki gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego,  jedynej kobiety, która została zamordowana w Katyniu. Oczywiście Janina nie zostawiła po sobie żadnych dzienników napisanych w Katyniu. Głównym źródłem inspiracji, z których korzystała autorka były notatki innych jeńców przebywających w Kozielsku.
Na wstępnie należy zaznaczyć, że tytuł niniejszej książki jest nieco zwodniczy. Dlaczego? W książce towarzyszymy tak naprawdę dwójce bohaterów- Janinie i jej mężowi. Janinie jak już było zaznaczona wcześniej w obozie w Kozielsku a jej mężowi w drodze do miejsca, w którym mógłby walczyć z niemieckim najeźdźcą.
Nie można powiedzieć, że autora nie starała się jak najlepiej odwzorować miejsca, w którym ostatnie miesiące spędziła bohaterka, ale generalnie w książce wiało nudą. Brak jej tego czegoś.... Naprawdę nie liczyłam na sensację, ale tutaj niewiele się tak naprawdę działo. Sytuację ratują jedynie ,,wspomnienia'' Janiny i historia wojenna jej męża. Dzięki ,,wspomnieniom'' można było lepiej poznać życiorys tej niezwykłej kobiety. Natomiast w części gdzie bohaterem był Mieczysław były nieco ciekawsze, działo się więcej w tej części i generalnie akcja była dynamiczniejsza.
Na plus był pomysł i chęć przybliżenia czytelnikowi niezwykłej kobiety. Niestety książka wypadła słabo. Raczej nie mogę jej polecić. Z pewnością są lepsze źródła, dzięki którym można lepiej poznać Janinę Lewandowską i jej historię.

Dość dziwna to książka, inna niż można by się spodziewać. Jeśli ktoś poszukuje sensacji i trzymającej w napięciu relacji z obozu jenieckiego czy Katynia, to tutaj jej nie znajdzie. "Pamiętnik" jest raczej fabularyzowana pół-biografią, pokazującą życie Janiny Lewandowskiej, miksem wspomnień z dzieciństwa i dorosłego życia oraz "adaptowanych" zapisków jeńców z obozu w Kozielsku.
Miłym kontrapunktem jest pokazanie również (dość pobieżnie) wydarzeń wojennych i powojennych z perspektywy męża Janiny, Mieczysława, któremu udało się dzięki przyjaciołom i kurierom (tutaj fajna wzmianka o rodzinie Marusarzy) uciec na Zachód, gdzie ostatecznie dane mu było wziąć udział w Bitwie o Anglię.
Ogólnie rzecz biorąc całość jest interesująca, ale trochę wyprana z emocji - choć może to dobrze, bo przecież nie chodzi o to, by grać na emocjach czytelnika, tylko w miarę rzetelnie spróbować przedstawić rzeczywistość wojenną i obozową. Jeśli ktoś nie jest obeznany z tematem, a chce dowiedzieć się, jak wyglądało życie ludzi w tamtych strasznych czasach, ta książka może dać pewne blade pojęcie.
Był jeden moment, który tak naprawdę ścisnął mnie za serce - pod sam koniec pewien oficer dyktuje Jance list, coś jakby zapis planów na przyszłość, tego, co chciałby zrobić po zakończeniu wojny, a co - jak czytelnik dobrze wie - nie miało szans się dokonać.
Pozwolę sobie na dygresję - dziwne przypadki chodzą czasem po ludziach. Janina Lewandowska, świeżo po ślubie, nie zdążywszy nawet nacieszyć się małżeństwem, wyruszyła na wojnę 3 września, a po kilkunastu dniach, właściwie niczego nie dokonawszy, została schwytana i na wiosnę kolejnego roku zastrzelona (prawdopodobnie w dniu własnych urodzin) w Lasku Katyńskim. Bezsensowne okrucieństwo II Wojny Światowej nigdy nie powinno przestać zadziwiać i przerażać przyszłych pokoleń.