Halny. Wiatr, który niesie obłęd
Dawid Góra

"Tyle tylko że w gó­rach nad­rzęd­ną wła­dzą jest na­tu­ra. Cza­sem nie je­ste­śmy w sta­nie jej prze­wi­dzieć."

Halny od wieków fascynuje i inspiruje swoją nieprzewidywalnością. To wiatr o potężnej sile, który potrafi nagle i niespodziewanie wyrządzić ogromne spustoszenia na szlakach, a jednocześnie uwolnić dawno uśpione lęki z zakamarków umysłu. Mówi się, że przynosi niepokój, rozdrażnienie i lęk. Że niektórzy przed jego nadejściem wariują, dochodzi do irracjonalnych zachowań i zwiększa się również ilość samobójstw. Ile w tym prawdy, a ile legendy? Na te pytania stara się znaleźć odpowiedzi Dawid Góra w swoim reportażu.

To rzetelny i wielowątkowy reportaż, w którym autor z dużą starannością rozkłada temat wiatru Halnego na czynniki pierwsze. Przedstawia nie tylko jego charakterystykę, ale przede wszystkim opiera się na rozmowach z ludźmi, którzy mają z Halnym najwięcej do czynienia: mieszkańcami Podhala, ratownikami medycznymi, TOPR, psychologami i lekarzami. Przytacza ich wypowiedzi, wspomnienia i opowieści, z których wiele wzbudza silne emocje i ukazuje niszczycielską moc natury. Wypadki, samobójstwa, zniszczenia. Różne punkty widzenia, różne odczucia i relacje. Zaciekawiła mnie poetka Teresa Bachleda-Kominek, która pięknie opisuje Halny: ,,Nabierajmy siły od wiatru. On uczy pokory, szacunku. Nawet w konfesjonale człowiek nie przeżywa takiego oczyszczenia, jak podczas wiatru". Widać, jak ogromną pracę włożył Autor w realizację reportażu. Oparty na solidnym researchu, licznych rozmowach i dopracowany w najdrobniejszych szczegółach, pozostaje jednocześnie niezwykle obiektywny. 

Halny z pozoru wiatr i nic więcej, ja temat tego zjawiska zaczęłam nieco zgłębiać po lekturze ,,Szczeliny" Kartki, gdzie zaciekawił mnie ten fenomen. Dawid Górny podjął się trudnego, ale zarazem fascynującego tematu.

Bardzo spodobało mi się podejście autora do tematu, chodzi mi konkretnie o to jak szeroko do tego podszedł, ponieważ znajdziemy podejście naukowe, opisujące proces powstania Halnego, ale i opis jego oddziaływania na środowisko i wpływ na życie społeczności górskiej.?
Górny zajmuje się też tematem w kontekście psychologicznym, bo wszak Halny nie bez powodu nazywany jest ,,wiatrem samobójców. Autor podejmuje temat także w oparciu o badania na temat oddziaływania tego zjawiska meteorologicznego na ludzki organizm. Nie zabrakło przedstawienia halnego w kontekście społeczno-kulturowym i tego jak przeniknął w kulturę Podhala, Górny wspomina o przesądach wierzeniach i wpływie na styl życia ludzi.

Autor bardzo rzeczowo prowadził narracje i zręcznie balansował między faktami naukowymi a emocjami, bo należy pamiętać, że halny jako żywioł wielokrotnie było powodem ludzkich dramatów. Dla mnie dużą zaletą było przytaczanie osobistych historii mieszkańców, co dodało książce autentyczności. Właśnie to bogactwo źródeł i rozmów sprawia, że ten reportaż ma w sobie taki refleksyjny wydźwięk.

Mocną stroną dla mnie była spora doza technicznych szczegółów dotyczących halnego, które niejednokrotnie nawet osoby zaznajomione z tematem mogą zaskoczyć.?
Momentami miałam jednak poczucie niepotrzebnego powielania poruszanych wcześniej tematów, co lekko wytrącało mnie ze skupiania.

,,Halny" okazał się zaskakująco ciekawym i angażującym reportażem, który pokazał znacznie szerszą perspektywę tytułowego zjawiska. Mnie autor swoją publikacją absolutnie przekonał i stworzył merytoryczny i w pełni wyczerpujący temat reportaż.

Recenzja w ramach współpracy z Wydawnictwem Muza

Słyszałeś(-aś), że wiatr może wpływać na psychikę człowieka i jego zachowanie? ?

Osobiście niejednokrotnie spotkałam się z tym stwierdzeniem, a nawet kiedyś wątek ten stanowił idealne tło dla pewnego thrillera. Tym razem jednak sięgnęłam po reportaż Dawida Góry ,,Halny. Wiatr, który niesie obłęd", który znacznie bardziej przybliża to zjawisko, a przy tym ukazuje, z czym muszą mierzyć się ludzie, których praca bezpośrednio wiąże się ze zjawiskami pogodowymi, dziką naturą i jej oddziaływaniem na człowieka.

Reportaż Dawida Góry uchyla przed nami jedynie rąbka tajemnicy o żywiole, jakim jest halny. Przytacza badania naukowe, które wykazują bezpośredni wpływ halnego na życie człowieka. Ukazuje subiektywne odczucia mieszkańców i turystów dotyczące tego zjawiska, ale także podkreśla, jak potężne są góry i panujące w nich warunki pogodowe.

,,Halny uwypukla nasze kłopoty lub pomnaża je. A to w niektórych przypadkach powoduje bardzo poważne konsekwencje."

Pomimo że autor powołuje się na wiele badań naukowych, reportaż czyta się bardzo szybko. Szczególnie spodobały mi się wypowiedzi ratowników górskich, przewodników oraz pracowników naukowych obserwatorium meteorologicznego na Kasprowym Wierchu. Ich historie wciągnęły mnie bez reszty, nie mogłam się od nich oderwać. A część poświęcona panu Apoloniuszowi Rajwie? Cudo!

,,Halny. Wiatr, który niesie obłęd" to świetna pozycja ukazująca, że halny może wpływać na psychikę ludzi, pogłębiać stany depresyjne, a także uwypuklać te mniej pozytywne cechy. Daje nam szerokie pole do rozmyślań o potężnym żywiole, jakim jest wiatr, a przy okazji przedstawia sylwetki wielu interesujących osób. Nie spodziewałam się, że lektura tej książki będzie tak fascynująca.

Serdecznie polecam! 

K.

"Nad Tatrami unosi się gęsty wał. Jest szczelnie zbudowany z gęstych chmur. Idzie halny".

Halny jednych fascynuje, u innych budzi przerażenie. Nie można go lekceważyć, ale też nie należy demonizować. O halnym i jego wpływie na ludzkie zachowania krążą legendy. Ile z nich jest prawdą, a ile jedynie mitologizacją zjawiska? Dawid Góra daje bardzo szerokie spektrum na problematykę halnego. Posiłkując się wynikami badań naukowych i danymi statystycznymi zweryfikował i objaśnił niektóre teorie, ale także obalił wiele mitów związanych z halnym.

Bezsprzecznie halny jest silnym bodźcem dla systemu nerwowego i może wpływać na psychikę i samopoczucie człowieka, może pogłębić niektóre problemy zdrowotne, szczególnie psychiczne i kardiologiczne, jednak czy można go uznać za jednoznaczną przyczyną negatywnych zachowań? Ludzie gór przyznają, że halny to przede wszystkim niszczycielska siła w przyrodzie.

Reportaż zawiera też opowieści i wspomnienia ludzi związanych z Tatrami. Toprowcy, przewodnicy, meteorolodzy, lekarze... opowiadają o swoich osobistych i zawodowych doświadczeniach z halnym. Te historie jeszcze bardziej poszerzają perspektywę zagadnienia i dają odpowiedzi na wiele pytań. Są one także ogromnie poruszające, pokazujące miłość i respekt do gór i szalejących w nich żywiołach. Szczególnie przejmujące i zapierające dech były opisy górskich akcji ratowniczych.

Co by jednak o halnym nie mówić złego, to przyznać też trzeba, że od dziesięcioleci jest on inspiracją dla artystów, pisarzy, poetów, a nawet zwykłych ludzi, bo są i tacy, którzy przyznają, że czas halnego jest dla nich czasem twórczym.

Swego czasu nasłuchałam się mnóstwa historii związanych z halnym. Moja babka - rodowita zakopiańska Góralka - z przesadnym wręcz dramatyzmem opowiadała o nim, jako przyczynie wszystkiego złego, budujac we mnie ogromny respekt do tego żywiołu. Dawid  Góra opisał to zjawisko w równie fascynujący, ale i wnikliwy sposób.

Wspaniale się to czytało.

Plus za świetną okładkę i te piękne parzeniczki wewnątrz.

Temat wiatru halnego i tego, jak wpływa on na ludzi od czasu do czasu przewija się w górskich kryminałach, więc nie ukrywam - mocno mnie on frasuje. Wygląda na to, że Dawida Górę halny zaciekawił jeszcze mocniej - postanowił napisać o nim reportaż "Halny" z podtytułem "Wiatr, który niesie obłęd". A jednak nie tylko na wpływie psychologicznym wiatru się skupiamy. Tak, od tego zagadnienia rozpoczynamy, na start pochylamy się nad ludzkim zdrowiem psychicznym, jak i fizycznym. Przytoczonych jest sporo badań, statystyk, są rozmowy z lekarzami, jak i historyjki z życia wzięte. Jednak to dopiero start. Dalej przyglądamy się halnemu jako sile niszczycielskiej, sile, która powoduje śmiertelne wypadki. Która gubi turystów, wspinaczy, do których później muszą wyruszać TOPRowcy - z kilkoma przedstawicielami tych służb autor rozmawia, dostajemy historię kilku wstrząsających akcji ratowniczych. Ale to nadal nie wszystko. To też wpływ na artystów. Halny inspiruje ich do tworzenia, jest natchnieniem, muzą. Daje to świetną przeciwwagę do wcześniej przytaczanych negatywnych wpływów wiatru, pokazuje, że nie jest to zjawisko, które przynosi tylko zło. Autor w swojej książce się nie wychyla, oddaje głos rozmówcom i publikacjom, które już na temat gór się ukazały - on je selekcjonuje i układa dając szeroki obraz wpływu halnego na życie, przede wszystkim mieszkańców Podhala, choć nie tylko - jak nieraz podkreśla - czasem i w Krakowie czuć halny. Bogata publikacja, mimo iż zawarta na zaledwie 320 stronach. Polecam, daje naprawdę szeroki obraz tego fenomenalnego, groźnego zjawiska, które tak niepokoi...