Recenzja książki: Żydzi sefardyjscy

Recenzuje: Szczepanik

Na obszarze Półwyspu Iberyjskiego przez osiemset lat mieszkali Żydzi. Nazywani Sefardyjczykami komunikowali się przy pomocy dialektów judeo-romańskich, a ich stosunki zarówno z katolikami, jak i wyznawcami islamu były doskonałe. Okres tego idealnego współżycia trzech wielkich religii i kultur do dziś nazywa się Złotym. Sytuacja uległa jednak całkowitej zmianie w roku 1492 – na przestrzeni czterech lat, na mocy dekretu wydanego przez króla Ferdynanda i królową Izabelę Katolickich, Żydzi zostali wypędzeni z Hiszpanii i Portugalii. Fakt, że musieli zamieszkać na nieznanych im ziemiach włoskich, bałkańskich, czy nawet w Ameryce Południowej, spowodował, iż zamknęli się na wpływy innych kultur, zachowując po dziś dzień swoją odrębność. Książka Josepha J. Levy’ego i Yolande Cohen przedstawia historię Żydów sefardyjskich od początku ich osiedlania się na Półwyspie Iberyjskim, poprzez wygnanie, rozproszenie, aż po czasy współczesne.

„Żydzi sefardyjscy” to książka interesująca – cała opowieść została rozpisana na części i rozdziały, a każdy z elementów tej pięknie składającej się w jedno opowieści, rozpoczyna się od zdania pytającego. Pojedyncze rozdzialiki zaś, wchodzące w skład całości, traktować można także jako odrębne eseje, szkice odpowiadające na zadane w temacie pytanie. Autorzy przewidzieli z niezwykłą przezornością, co może interesować odbiorcę. Stanęli nie po stronie uczonych, którzy przekazują swoją wiedzę bez względu na to, czy czytelnik będzie w stanie zrozumieć erudycyjny wywód, czy nie, ale po stronie czytelnika właśnie, podając mu zbiór informacji w sposób przystępny i uporządkowany językiem jasnym i prostym.

Informacje przedstawione w książce dotykają różnych sfer – są nie tylko zapisem chronologii wydarzeń, ale także kroniką najważniejszych postaci, wydarzeń i tekstów kultury, charakterystyką cech opisywanej cywilizacji, a także przedstawieniem skutków takich, a nie innych rozwiązań, nie tylko na płaszczyźnie religii judaistycznej, ale także jej wpływu na inne religie, jak chociażby chrześcijaństwo. I odwrotnie, tak jak na przykład w rozdziale „Na czym polegała rola i działalność inkwizycji?”, gdzie bada się przyczyny pogromu innowierców, czyli w tym przypadku także i Żydów. Przy okazji, zróżnicowanie informacji i zaznaczenie tego faktu w kolejnych tytułach, pomaga zorientować się łatwo i szczegółowo w tym, jakie kwestie poruszone zostały w książce Josepha J. Levy’ego i Yolande Cohen. Jedno wydaje się pewne – każdy, kogo interesuje tematyka żydowska, znajdzie w „Żydach sefardyjskich” coś dla siebie.

Anna Szczepanek