Recenzja książki: Zgubieni

Recenzuje: Magdalena Galiczek-Krempa

Kiedy miejsce ma katastrofa okrętu, pragnieniem, które przewyższa wszystkie dotychczasowe potrzeby człowieka, jest chęć przetrwania. Tragiczna walka z czasem i spanikowanym, gotowym na wszystko tłumem w celu znalezienia upragnionego miejsca w szalupie ratunkowej wydaje się kulminacyjnym i najbardziej dramatycznym momentem. Charlotte Rogan, pisarka, debiutująca powieścią Zgubieni, udowadnia, że równie trudne momenty czekają na ocaloną, gnieżdżącą się w szalupie garstkę pasażerów, jeśli spodziewana pomoc nie najedzie w porę.

Grace to młoda, dwudziestodwuletnia mężatka, która wraz z dopiero co poślubionym mężem, Henrym, odbywa podróż ekskluzywnym liniowcem, Cesarzową Aleksandrą z Anglii do Stanów Zjednoczonych. Czytelnik poznaje bohaterkę w chwili, gdy ta, wraz z trzydziestoma ośmioma pasażerami, próbuje oddalić się w szalupie ratunkowej na bezpieczną odległość od tonącego w zastraszającym tempie okrętu. Przestraszeni, ranni bądź rozhisteryzowani rozbitkowie dopiero po kilku godzinach uzmysławiają sobie, że udało im się ujść z życiem z katastrofy. Dla rozładowania napięcia opowiadają sobie historie, pocieszają się i wierzą, że pomoc wkrótce przybędzie. Rysą na ich radości z ocalenia kładzie się jednak wizja odpychanych, uderzanych wiosłami bądź omijanych i dryfujących w morzu ludzi, błagających o pomoc. Pasażerowie szalupy numer czternaście doskonale zdają sobie sprawę z tego, że łódź jest przeciążona. Woda nieustannie wlewa się przez reling na pokład, a  bardziej gwałtowny lub nieuważny ruch któregoś z pasażerów może spowodować wywrócenie się szalupy. Pasażerowie zatem spokojnie i cierpliwie czekają na ratunek. Ten jednak nie nadchodzi. Mijają dni i noce. Pogoda się zmienia. Zaczyna brakować jedzenia i wody, a widmo zatonięcia szalupy wydaje się zbliżać z zawrotną prędkością.

Zgubieni to historia ukazana w postaci spisanego przez Grace pamiętnika. Charlotte Rogan kreśli w nim  dramatyczną wizję grupy ludzi, którzy gotowi są na wszystko, byle tylko uratować własne życie. W świecie, który ogranicza się do samotnej szalupy dryfującej po bezkresnym oceanie, przestają obowiązywać ogólnie przyjęte zasady. Żeby przeżyć, trzeba odznaczać się nie tylko silną wolą, ale także sprytem i bezwzględnością. Szacunek do drugiego człowieka i bezinteresowna pomoc to cechy, które w obliczu spoglądającej w oczy pasażerów śmierci wydają się co najmniej niewygodne.

Zgubieni to opowieść o ludziach, ich charakterach, słabościach, wadach i manipulacjach, jakich dokonują. Wola życia staje się podstawowym pragnieniem, i aby mogło ono zostać zaspokojone, pasażerowie szalupy gotowi są poświęcić życie współtowarzyszy. Czy jednak, kiedy nadejdzie ratunek, będą oni mieli w sobie na tyle odwagi, by przyznać się do popełnionych zbrodni? Czy ludzka pamięć jest w obliczu traumatycznych wydarzeń kwestią względną i wybiórczą? Czy samooszukiwanie się w obliczu zmierzenia się z wymiarem sprawiedliwości to jedyna droga, by uniknąć kary?

Charlotte Rogan kreśli bardzo wyraźne i niezwykle wnikliwe portrety pasażerów szalupy numer czternaście. Marynarz,  Hardie, natychmiast przejmuje dowodzenie. Z biegiem czasu sprzeciwiają się jego decyzjom panie Grant i Hannah, kobiety silne i zdeterminowane. Wśród ocalałych czytelnik dostrzeże także osoby, które poddają się i płacą za to największą cenę. Są też wśród pasażerów osoby, które do końca starają się zachować w sobie resztki - bądź przynajmniej pozory - człowieczeństwa.

Książka Charlotte Rogan obudzi w czytelniku niepokój tak wielki, że z napiętymi jak postronki nerwami będzie on przerzucał kolejne strony powieści. Atmosfera książki jest mroczna, gęsta i niezgłębiona. Raz spokojny, innym razem wzburzony i szalejący sztormem ocean doskonale oddaje nastroje, jakie panują w szalupie. Powieść ma oddawać atmosferę epoki, a pierwsze spojrzenie na ocalałych w katastrofie Cesarzowej Aleksandry daje obraz ludzi dystyngowanych, którzy w większości zaliczają się do wyższych sfer. Z biegiem czasu okazuje się jednak, że gdy do głosu dochodzą instynkty, wszyscy jesteśmy tacy sami – podli, brutalni i zezwierzęceni.

Powieść Charlotte Rogan to książka dla czytelników o mocnych nerwach, mimo że brutalne sceny właściwie się w książce nie pojawiają. Zgubieni to także powieść, którą warto znać i obok której nie da się przejść obojętnie. Lektura zapada głęboko w pamięć i skłania do poważnych refleksji. Tytułowi Zgubieni to nie tylko zaginieni na morzu rozbitkowie. To ludzie, którzy zgubili własną tożsamość i zatracili gdzieś wartości, jakie przez całe życie wyznawali.