Recenzja książki: Zaburzenia w zachowaniu dzieci i młodzieży w kontekście trudnych sytuacji szkolnych i pozaszkolnych
Recenzuje: Danuta Szelejewska
Trudne sytuacje wychowawcze można spotkać w każdym środowisku. Różnorodność przyczyn niewłaściwego zachowania jest wielokierunkowa, co sprawia, że nie da się ujednolicić sposobu reagowania na nie i zapobiegania mu. Książka Zaburzenia w zachowaniu dzieci i młodzieży jest zbiorem artykułów, wzbogacających dotychczasową wiedzę naukową w zakresie trudnych sytuacji, z jakimi boryka się młody człowiek. Kilkanaście referatów zostało zebranych w dwie zasadnicze części. Pierwsza analizuje przyczyniające się do zaburzeń w zachowaniu czynniki biologiczne, osobowościowe i społeczne, druga natomiast jest próbą przyjścia z pomocą dzieciom i młodzieży w zakresie nie tylko zapobiegania, ale również redukowania istniejących zaburzeń.
Artykuły zebrane w części pierwszej pokazują, w jaki sposób dorastająca młodzież reaguje na nacisk i presję społeczną oraz jak radzi sobie w złożonych sytuacjach życiowych. Pewna doza uwagi została poświęcona agresywnym zachowaniom dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, a także postawom wychowawczym rodziców. Po owym obszernym wprowadzeniu autorzy artykułów przechodzą do części praktycznej, rozważającej konkretne formy pomocy.
Szczegółowe omówienie biologicznych, psychologicznych i społecznych uwarunkowań agresji pozwala zwrócić uwagę czytelnika na inne trudne sytuacje społeczne. W wagarach autorzy dostrzegają formę niedostosowania, zaś nieśmiałość pojmują jako przejaw lęku wywołanego nowymi lub trudnymi sytuacjami. Nie zapominają również o diagnozie, od której tak bardzo uzależnione jest podjęcie konkretnego oraz najbardziej optymalnego działania.
Podkreślając rolę nauczyciela w pracy z uczniem, naukowcy kładą nacisk na właściwą relację między obiema stronami. Aby taka mogła zaistnieć, konieczne jest zwrócenie uwagi na wiele czynników. Prelegenci proponują „analizę metodą przybliżeń”, akcentując rolę i miejsce szkoły w procesie socjalizacji, zwracając uwagę na znaczenie płci (zarówno nauczyciela, jak i ucznia), a także znajdując odniesienie do środowiska szkolnego.
Wszystkie artykuły są obszerne, z wieloma cytatami zaczerpniętymi z literatury naukowej, co świadczy o odpowiedzialnym podejściu do omawianego tematu. Autorzy używają słownika specjalistycznego, co w znacznym stopniu ogranicza grono odbiorców. Lektura zawiera liczne tabelki, wykresy, schematy, zestawienia, analizy oraz przykłady ćwiczeń. Każdy artykuł zakończony jest wnioskami oraz obszerną bibliografią, złożoną z pozycji polsko- i obcojęzycznych. Napisana językiem konkretnym, spotka się z zainteresowaniem pedagogów, psychologów i terapeutów. Dla nich jest źródłem wiedzy, dotyczącej postępowania z dzieckiem charakteryzującym się zaburzeniami zachowania.
