Recenzja książki: Zabić drozda

Recenzuje: hansik

Szczęśliwy ten, kto dziwi się światu wciąż i wciąż. Niezmiernie rzadkie zjawisko naiwnego (nie rozumianego pejoratywnie!) zdumienia, zarezerwowane przecież dla dzieci, jakże dalekich od świata konwenansu i „wszechwiedzących” rodziców wspaniale zostało nakreślone w jedne bodaj z najsławniejszych amerykańskich powieści - Zabić drozda Harper Lee. Książka, o której napisano miliony rozpraw. Książka, której ekranizacja spotkała się z deszczem nagród. W końcu - książka, która dotyka jednego z największych problemów Południa Stanów Zjednoczonych – reizmu. Brawurowa akcja, niebagatelne przesłanie i nietuzinkowi bohaterowie – elementy składowe jedynego ważnego tekstu autorki, które czynią z lektury powieści całkiem interesujące, lecz niekonieczne doznanie czytelnicze.

Fabułę książki poznajemy z perspektywy kilkuletniej dziewczynki, nazywaną przez bliskich i otoczenie Skautem. Narratorka powieści wraz ze starszym bratem Jeremym i przyjacielem Dillem podczas kilku kolejnych wakacji spędzonych w rodzinnej (fikcyjnej) miejscowości Maycomb w stanie Alabama poznaje własne otoczenie, które pod pozorem spokojnej, pełnej szacunku atmosfery, kryje wiele niewiadomych. Jedną z nich jest tajemniczy sąsiad "Boo" Radley, który - zamknięty przez ojca w areszcie domowym za wybryki z czasów swojej młodości - w wyobraźni dzieci kreowany jest na okrutnika i zwyrodnialca. Jednak to nie wszystkie sekrety prowincjonalnego miasteczka. Gwałt popełniony na białej dziewczynie rzekomo przez czarnoskórego Toma Robinsona stanie się przyczynkiem licznych konfliktów i niepokojów na tle rasistowskim. Ponieważ oskarżonego będzie bronić ojciec dwójki głównych bohaterów – wyjątkowy i prawy Atticus, mali bohaterowie powieści znajdą się w samym centrum wydarzeń. Obie sprawy, które zasadniczo dzielą książkę na dwie części, spotkają się i wyjaśnią się w naprawdę niezwykłym finale powieści.

Bardzo ciekawym zabiegiem autorki jest uczynienie z małoletniej bohaterki narratora powieści. Dziewczynka nie boi się zadawać pytań, dziwi się niesprawiedliwości, nie może zrozumieć nienawiści względem innych osób tylko z powodu odmiennego koloru skóry. Spontaniczna i niegrzeczna, jawi się czytelnikowi jako postać nad wyraz „prawdziwa”. Nie jest pozbawiona licznych zalet, ale też wad. Jednakże wielką wadą powieści jest dość schematyczne ujęcie problemu. Bohaterowie książki dzielą się na jednoznacznie dobrych i złych. Prawych i uprzedzonych. "Zła strona mocy" – "dobra strona mocy". Brakuje elementów pośrednich.

Książka Lee jest pełnym refleksji obrazem amerykańskiej prowincji lat 30. XX wieku. Obrazem przedstawiającym szalejącą ksenofobię i niesprawiedliwość społeczną w kraju, który słynie z otwartości i tolerancji. Z drugiej zaś strony powieść kreśli niełatwą drogę do wyżej wspomnianych cnót. Można więc zaryzykować stwierdzenie i nazwać Zabić drozda amerykańską literaturą rozliczeniową (podobnie jak późniejsze Służące Stockett). Tekst ten to bez wątpienia ważna pozycja w zrozumieniu historii tegoż olbrzymiego, wielokulturowego kraju. Można się zapoznać.