Recenzja książki: Wyniosła i przyjaciele

Recenzuje: Sławomir Krempa

Książka Wyniosła i przyjaciele Danuty Marć to zaproszenie młodych czytelników do świata najmniejszych mieszkańców lasu (szczególnie - owadów) i do bliższego przyjrzenia się tym z pozoru niezbyt przyjaznym stworzonkom.

Pewnego dnia w lesie pojawia się dziwne, białe zjawisko. Pachnie miętą, sprawia więc wrażenie, jakby pochodziło „stąd”. Skakun Bajdorek, trzmiel Bombus i ślimak Forteca są wyraźnie zaintrygowani. Czy to zwierzę? Roślina? Czy można je dotknąć? Zjeść? Wątpliwości rozwiewa mucha Wyniosła, nazywana tak dlatego, że wyjątkowo lubi się wymądrzać – zwierzęta znalazły gumę do żucia. Smaczna, ale niebezpieczna – jeśli najmniejsze owady jej dotkną, mogą się do niej przykleić, a wtedy marny ich los. Gumy pozostawiają w lesie ludzie i jeśli ktoś nie uprzątnie tych śmieci, będą się rozkładały przez ponad pięć lat! Są więc znacznie gorsze niż na przykład również rozrzucane w lesie przez ludzi papierowe chusteczki.

Taką właśnie historią zaczyna się Wyniosła i przyjaciele – kierowana do starszych przedszkolaków i uczniów młodszych klas szkoły podstawowej książka Danuty Marć. Jej głównymi bohaterami są owady, ślimaki i pajęczaki – najmniejsi mieszkańcy lasu. Jest pewna niezwykła ćma, jest pasikonik Oktawa, jest też szerszeń, są liczne motyle. Wszystkie personifikowane, wiele zwierząt ma wyraziste charaktery, dzięki czemu dziecko będzie mogło się z nimi identyfikować i zaangażować w ich przygody. Sprzyjają temu dobre ilustracje Anety Krelli-Moch, która całkiem sprawnie balansuje pomiędzy pragnieniem możliwie wiernego oddania cech poszczególnych gatunków a chęcią uczynienia bohaterów książki sympatycznymi. Mówiąc prościej: owady wyglądają prawie tak, jak w rzeczywistości, ale na przykład miewają zabawny wyraz pyszczka. I tak choć pająka skakuna w naturze raczej żadne dziecko nie obdarzyłoby sympatią, w książce wypada on całkiem przyjaźnie. Co ważne: jeśli dziecko dostrzeże tego pajęczaka na łące, z łatwością go rozpozna. Ponadto na marginesie opowieści poznajemy prawdziwe cechy i zwyczaje kolejnych małych zwierząt. Walory poznawcze książki są więc całkiem spore.

Nauka zaś przyjdzie dzieciom bezboleśnie, bo perypetie małych bohaterów bywają rzeczywiście wciągające. Są też pozbawione przemocy – owszem, tytułowa mucha Wyniosła czuje autentyczne zagrożenie i niepokój w towarzystwie skakuna, uczestniczy też w niebezpiecznym „bliskim spotkaniu” z rosiczką, ale do „konsumpcji” w książce nie dochodzi. Jest napięcie, które gwarantuje zainteresowanie małego czytelnika, ale nawet przez moment dzieci nie poczują prawdziwego strachu.

Bardzo mocno widać za to harmonijną równowagę panującą w świecie zwierząt. Owszem, zdarza się, że jeden owad staje się pożywieniem innego, pająki starają się schwytać muchy i zaspokoić głód, jednak wszyscy żyją tu w zgodzie i nie starają się innym wyrządzić krzywdy celowo. Równowagę tę – szczególnie widać to w pierwszym rozdziale – zaburzyć może jedynie człowiek. Wciągającą opowieść o sporych walorach poznawczych dopełnia więc wymowa ekologiczna książki Danuty Marć. Jej lektura – szczególnie dla młodszych dzieci – stać się może świetną okazją do bliższego przyjrzenia się codzienności najmniejszych stworzeń, żyjących tak blisko nas, których jednak niemal zupełnie nie znamy. Bądź też – co gorsza – których wiele osób, zupełnie niesłusznie, się brzydzi.

Tagi: bóg