Recenzja książki: Wielcy uzdrowiciele. Święci w historii medycyny

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Umiejętność współodczuwania jest cechą bezwzględnie potrzebną, zwłaszcza tym, którzy mają bezpośredni kontakt z chorymi. Treść książki Wielcy uzdrowiciele. Święci w historii medycyny, analizując kształtującą się na przestrzeni wieków medyczną sytuację (od starożytności do czasów współczesnych), przedstawia sylwetki przyporządkowanych do poszczególnych miejsc i czasów świętych, dla których troska o chorych stała się narzędziem chrześcijańskiego apostolatu.

W książce opisane zostały historie lekarzy, pielęgniarzy, zielarzy, aptekarzy oraz cyrulików (musieli oni odegrać w historii medycyny niebagatelną rolę, skoro obecny w ich działaniu heroizm doprowadził ich do świętości). Paolo Gulisano, prowadząc czytelnika przez wieki i kraje, dowartościowuje niosących pomoc bliźniemu (na końcu zamieszczono Liturgiczne wspomnienia świętych wymienionych w tekście). Sięgając starożytności, autor w pierwszej kolejności akcentuje wpływ medycyny instynktownej, kapłańskiej oraz magicznej koncepcji medycyny (mezopotamska i egipska), po czym skupia się na medycynie żydowskiej (choroba karą za łamanie boskich praw) oraz medycynie najważniejszego lekarza Hipokratesa, którego przysięga do dnia dzisiejszego jest szczytem myśli medycznej i humanistycznej wszechczasów.

Rozważania Paola Gulisano są szczegółowe, dogłębne, oparte o sprawdzone źródła. Stan medycyny w czasach Jezusa analizuje on w oparciu o rzymskie dokumenty historyczne oraz teksty zaczerpnięte z ksiąg biblijnych: podkreśla nie tylko znaczącą rolę Jezusa lekarza, ale także świętego Łukasza Ewangelisty (przytoczona przez niego przypowieść o dobrym Samarytaninie stanowi paradygmat duszpasterstwa służby zdrowia). Wychodząc od doświadczeń pierwotnego Kościoła, autor chwali zorganizowany charakter chrześcijańskiej posługi (przyjęto procedury dotyczące leczenia, odwiedzania chorych w ich domach, umieszczania w miejscach dostosowanych do opieki nad nimi oraz prowadzenia terapii). Wymienia lekarzy męczenników, świętych cudotwórców, działających wśród więźniów i opuszczonych. Medycynie klasztornej przypisuje koncepcję cierpienia fizycznego, przytacza historie związane z budową pierwszych szpitali, nie omija katastrof sanitarnych (zwłaszcza zwana „czarną śmiercią” pandemia dżumy), prowadzi na ziemię misyjną, podaje przykłady współpracy między nauką i wiarą. Poświęca również uwagę zmianom, które – dzięki wielu wynalazkom – umożliwiły postępy w sztuce leczenia.

Publikacja Wydawnictwa Jedność wiele wnosi w obecny stan wiedzy czytelnika, na co ma wpływ – poparta nauczaniem Kościoła, passusami z traktatów średniowiecznych, założeniami tradycji oraz teologiczno-filozoficznymi przemyśleniami – obecność w tekście dat, nazwisk, wydarzeń, konkretnych faktów z historii Kościoła, danych statystycznych, opisów uzdrowień, a także świadczących o szerzeniu się kultu świętych – epizodów hagiograficznych oraz porzekadeł (zwłaszcza starodawnych). Ważna jest treść ostatniego rozdziału, który prezentuje dogłębne przemyślenia dotyczące odczuwanego stanu chorobowego (przez chorego i lekarza), definicji zdrowia, chrześcijańskiej koncepcji zdrowia (obejmuje całą osobę ludzką we wszystkich jej wymiarach, obecnych i przyszłych), pojęcie zbawienie/zdrowie oraz nowe wyzwania (szpitale przedsiębiorstwami, godność embrionu ludzkiego, eutanazja, szczepionki, spóźnione diagnozy spowodowane przedłużającymi się kolejkami do specjalistów, pojęcie jakości życia ważniejsze od samego życia). Na końcu każdego rozdziału zamieszczono modlitwy, teksty biblijne opatrzono siglami. Pomocą służą przypisy oraz bibliografia (niestety, tylko obcojęzyczna).

Książka Wielcy uzdrowiciele. Święci w historii medycyny pokazuje, że droga do świętości nie potrzebuje nadzwyczajnych wydarzeń. Wiodąc przez zwykłą, szarą codzienność, domaga się konsekwentnego wprowadzania w czyn miłości bliźniego. Kierowali się nią Wielcy uzdrowiciele. Święci w historii medycyny, winni też kierować się nią i współcześni medycy, wszak medycyna – bez względu na czasy – zobowiązana jest szanować godność każdego człowieka.