Recenzja książki: Tove Jansson. Mama Muminków

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Młodsi czy starsi, mniejsi czy więksi, o Muminkach słyszeli chyba wszyscy. Galeria postaci skupiających się wokół Mamy i Taty Muminka na zawsze pozostanie w pamięci pokoleń. Autorką ich przygód jest ceniona na całym świecie „królowa słowa i obrazu” Tove Jansson: jej długie, twórcze i pracowite życie zaowocowało powstaniem znanych dzieł. O Tove Jansson opowiada publikacja Wydawnictwa Marginesy, lektura pokazująca fenomen Pani od Muminków.

Biografia Tove Jansson jest materiałem rzetelnym i drobiazgowym. Opracowana została przez profesor literaturoznawstwa Boel Westin, która ciesząc się wieloletnią zażyłością z Tove, otrzymała zgodę na korzystanie podczas pisania z zawartości ogromnego archiwum domowego. Nakreślony przez nią całościowy portret Tove Jansson przenosi czytelnika do końca XIX wieku. Autorka przygląda się członkom rodziny (prababki i pradziadkowie, wujkowie i ciotki) oraz wskazuje te cechy u rodziców, dzięki którym Tove tak wiele w życiu osiągnęła (od najmłodszych lat ujawniał się w niej talent artystyczny, co budziło nieustanne pragnienie pisania i malowania). Boel Westin barwnie i obszernie opowiada o okresie nauki Tove (Szkoła Techniczna, Wyższa Szkoła Sztuki Użytkowej, Szkoła Rysunku Fińskiego Towarzystwa Artystycznego), podróżach (Paryż, włoskie miasta z renesansowymi dziełami sztuki, Berlin, a w późniejszym okresie Londyn, greckie wyspy i podróż dookoła świata) oraz działalności artystycznej: spotkania z twórcami, wystawy, wywiady, wystąpienia publiczne, nagrody (otrzymała nawet Małego Nobla, czyli Medal im. Hansa Christiana Andersena). Jest i związek (na resztę życia) z fińską graficzką Tuulikki Pietilä.

W publikacji znalazło się również miejsce na dramatyczny czas II wojny światowej, kiedy to w Tove zakiełkowały pragnienia o czymś innym, o innych wymiarach i innych miejscach. Jeszcze bardziej intensywnie szkicowała i malowała, nie zapominając równocześnie o projektach literackich oraz sakralnych. Dokonana przez Boel Westin dogłębna analiza kolejno powstających dzieł literackich (wraz z obszerną historią muminkologii), pozwala czytelnikowi dostrzec wzajemne splatanie się literatury z wymiarem osobistym i życiem Tove. W postaciach Muminków odzwierciedla się rzeczywistość: osoby i wydarzenia, wspomnienia, tęsknoty oraz marzenia, radości i smutki, nadzieje oraz plany na przyszłość (janssonowska projekcja pragnień i wyobrażeń względem życia).

Książka Tove Jansson. Mama Muminków jest bardzo interesująca. W treść sprawnie zostały wplecione informacje historyczne, wiadomości z dziedziny sztuki, fragmenty utworów literackich, listów, wypowiedzi znanych osób. Początek każdego rozdziału wzbogacono inspirującymi refleksjami. Warta uwagi jest mocno rozbudowana bibliografia, która oprócz pozycji dostępnych w archiwach prywatnych oraz państwowych, listów, wycinków prasowych, scenariuszy i rękopisów, zawiera opublikowane książki, artykuły, eseje, nowele, dramaty, wywiady oraz komiksy. Pomocą służy Kalendarium życia Tove Jansson oraz obszerny materiał ilustracyjny, prezentujący pochodzące z różnych źródeł zdjęcia, grafiki i obrazy.

Podczas lektury czytelnik może czuć się nieco znużony. Ponieważ jednak nie da się skrócić opowieści o życiu długim, bardzo pracowitym i twórczym, warto sięgnąć po publikację Wydawnictwa Marginesy, by cieszyć się nie tylko znajomością książki W Dolinie Muminków, ale także poznać fenomen autorki znanych na całym świecie dzieł.

Tagi: Biografie i literatura faktu