Recenzja książki: Tajemnice przodków

Recenzuje: Piotr Piekarski

Aby w pełni zrozumieć daną osobę, należy ją definiować poprzez całość, na którą składają się jej potrzeby, zobowiązania oraz „powinności” wobec poprzednich pokoleń.

Czy to możliwe, że przedstawiciele kolejnych generacji danej rodziny zapadają na konkretną, tę samą chorobę od pokoleń, zawsze w tym samym wieku czy nawet... w tym samym dniu kolejnych lat? Jak to się dzieje, że dziadek, ojciec i syn zginęli w podobnych okolicznościach - na przykład w wypadkach samochodowych? Dlaczego osoby, które stanowią trzon rodziny, swoistą jej opokę dla pozostałych jej członków, od lat opiekują się bliskimi, tak rzadko chorują, a osoby wiecznie zdające się na pomoc innych zapadają na rozmaite schorzenia wyjątkowo często? „To zbieg okoliczności” - mógłby ktoś powiedzieć. Tyle, że prawda bywa o wiele bardziej złożona. 

Zagadnieniem psychoterapii z transgeneracyjnością i badaniem ukrytych lojalności rodzinnych, rodzinnych mitów, rachunkowości i uraz, a więc - najogólniej rzecz biorąc - zgłębianiem tego, jak nasze relacje i historia rodziny wpływają na decyzje, jakie podejmujemy, ale też na nasze zdrowie podjęła się Anne Ancelin Schützenberger - profesor psychologii na uniwersytecie w Nicei i psychoterapeutka, która zdobyła międzynarodową sławę między innymi za sprawą badań nad transgeneracyjnością. Trudno zignorować wnioski z jej badań, choć momentami wydać się mogą niemal nieprawdopodobne. 

Wierność przodkom, nieświadoma, niewidoczna lub ukryta lojalność ma nad nami władzę: należy ją uwidocznić – uświadomić ją sobie, zrozumieć, co nas zobowiązuje i nami kieruje oraz, ewentualnie, przetransformować tę lojalność, aby móc w pełnej wolności żyć swoim życiem.

Tak najkrócej można by podsumować zalecenia Schützenberger. Autorka publikacji Tajemnice przodkównajpierw opisuje drogę, jaką przebyła podczas prowadzenia badań. Przybliża czytelnikowi koncepcje i tradycję badań psychologicznych, która jest jej szczególnie bliska. Zaczyna, oczywiście, od Freuda, przechodząc kolejno do Junga, Rogersa, Dolto i - przede wszystkim - Moreno. Następnie wyjaśnia zasady terapii rodzin i opisuje relacje, powiązania rodzinne, jakie należy odkryć czy ujawnić, by móc prowadzić psychoterapię transgeneracyjną. 

Schützenberger opowiada o odkryciu syndromu rocznicy, a także opisuje własne metody pracy. Uczy, jak stworzyć geneosocjogram, czyli specyficzną odmianę drzewa genealogicznego. Opisuje znaczenie imion, a następnie przechodzi do opisu konkretnych przypadków. Przypadków, obok których nie można przejść obojętnie. 

Przed przystąpieniem do lektury warto pozbyć się wszelkiego rodzaju uprzedzeń. Pisanie o wpływie relacji międzypokoleniowych na zdrowie człowieka mogłoby początkowo wydawać się raczej para- niż psychologią, tymczasem zajmuje ono ważne miejsce w pracy uznanych, wybitnych badaczy i terapeutów. Gdy zaakceptujemy koncepcję, stojącą u podstaw badań Schützenberger - a wydatnie pomogą w tym opisane przez badaczkę przypadki kliniczne - jej wnioski wydadzą się nam oczywiste i zaskakująco intuicyjne. Nie znaczy to, że koncepcja transgeneracyjności wyjaśnia każdy przypadek chorobowy, a terapia proponowana przez Schützenberger zawsze będzie skuteczna. Natomiast z pewnością okazuje się przydatna w pracy każdego psychoterapeuty. 

Ludzie chowają urazę, która ich drąży, niszczy im zdrowie, aż po nowotwory, a czasem nawet śmierć.

 
Ta zgodność z ludzką - świadomą bądź nie - intuicją sprawia, że Tajemnice przodków to książka, po którą z powodzeniem sięgnąć mogą zarówno psychologowie i psychoterapeuci, jak i zwykli czytelnicy, którzy chcieliby naprawić własne relacje rodzinne, zrozumieć panujące w swej rodzinie powiązania oraz - być może - odkryć przyczyny pewnych prawidłowości lub - przeciwnie - zaburzeń czy wręcz schorzeń. Oczywiście, nie prowadzi się terapii na sobie czy swoich bliskich. Schützenberger jednak wyraźnie wskazuje na fakt, że pierwszym krokiem do wyzwolenia się z wpływu przekazu transgeneracyjnego na nasze życie jest uświadomienie sobie jego istnienia. Tu zaś jej książka służyć może wielką pomocą, podobnie jak zwyczajnie pomaga stworzyć zdrowe relacje rodzinne.    

Schützenberger posługuje się w swej pracy terminologią naukową, jednak wszelkie koncepcje i pojęcia wyjaśnia w sposób bardzo zrozumiały. Podstawowa wiedza psychologiczna będzie w lekturze przydatna, jednak nie jest niezbędna, aby zrozumieć całą koncepcję. Konkretne przypadki pomagają pojąć nawet najbardziej ogólne i niejawne zależności. A schematy ułatwiają przeniesienie właśnie zdobytej wiedzy na grunt rodzinny czy zawodowy. 

Tajemnice przodków to więc przede wszystkim lektura obowiązkowa dla psychologów i psychoterapeutów, pomagająca im wzbogacić warsztat o kolejne, bardzo przydatne narzędzie. Ale to także świetna propozycja dla wszystkich, którzy chcą uzdrowić swoje relacje rodzinne i jeszcze lepiej zrozumieć bliskich.